Uniwersytet Śląski w Katowicach

Instytut Historii prowadzi badania nad historiami narodowymi, tu w szczególności nad dziejami starożytnego Rzymu, Polski średniowiecznej, Rzeczypospolitej nowożytnej i później „dwudziestolecia międzywojennego” oraz czasów drugiej wojny światowej i czasów PRL-u. W tej przestrzeni można wskazać na realizację następujących tematów: . Wszystkie te badania są prowadzone przez pracowników IH w ścisłej współpracy z wszystkimi najpoważniejszymi europejskimi ośrodkami naukowymi zajmującymi się tymi problemami, wśród nich można wymienić np.: główne uniwersytety i Akademie Nauk Białorusi. Litwy, Ukrainy, Czech, Słowacji oraz na Zachodzie Europy odpowiednie instytuty w Austrii, Niemczech, Szwecji, Islandii, Norwegii czy Hiszpanii. Wymiar ponadnarodowy mają już ze swej istoty również cały czas prowadzone są przez pracowników IH studia nad historią historiografii, a także dziejami imperium grecko-rzymskiego ze szczególnym uwzględnieniem źródeł numizmatycznych. W tych ogólnych ramach mieści się szereg drobniejszych zagadnień stanowiących odrębne całości. Spośród nich warto niektóre wymienić, przynajmniej, te najbardziej nośne. Z zakresu historii starożytnej wypada wymienić trzy tematy: 1. Świat starożytnego Rzymu w świetle źródeł numizmatycznych (aspekty społeczne, polityczne i ideologiczne); 2. Wojny starożytnego Rzymu – broń, strategia, taktyka; 3. Medycyna w starożytnym Rzymie; 4. Kodeksy z Nag Hammadi i gnostycy. Dla mediewistów wskazać należy wskazać: 1. Świat Wikingów – polityka i kultura; 2. „Polskie” rycerstwo średniowieczne: od rycerza do szlachcica. Możnowładcze rody polskie; 3. Dwory królowych i księżniczek – faworyci i otoczenie; 4. Świat „Jagielloński” – dzieje Polski i Litwy w średniowieczu; 4. Dzieje Górnego Śląska w średniowieczu. Badacze czasów nowożytnych koncentrują się na tematach: Habsburgowie i Wazowie – rywalizacja i fascynacja. Relacje polityczne i ideologia; 2. Nuncjatura w Rzeczypospolitej – polityka i ekonomia; 3. Sobiescy w dziejach Rzeczypospolitej, Rzeszy i Francji; 4. Elity polityczne i społeczne Rzeczypospolitej stanisławowskiej. Badania nad XIX wiekiem mają swoją specyfikę, co wiąże się z kwestią rozbiorów. Jedyny szerszy temat ogólnoeuropejski podejmowany przez właściwy zespół dotyczy dziejów wojen napoleońskich: 1. Ziemie polskie wobec Napoleona i idei budowy Księstwa Warszawskiego. Warto jednak wskazać na tematy „krajowe”: 1. Kościół i religia na Śląsku; 2. Dzieje Paulinów na ziemiach polskich w XIX wieku; 3. Władze i elity pruskie na ziemiach śląskich; 3. Górny Śląsk i Śląsk Cieszyński w drodze do niepodległości; 4. Życie codzienne Śląska na przełomie XIX i XX wieku; Postawy Polaków wobec zaborców: Rosjan, Prusaków i Austriaków. Dopełnieniem tych badań jest prowadzony przez inny zespół temat: Historiografia i dziejopisarstwo polskie wobec głównych problemów Rzeczypospolitej, ziem polskich pod zaborami i II Rzeczypospolitej. Zespól ten Badań metahistorycznych realizuje też tematy: 1. Idea trójmorza-międzymorza w historiografii XIX-XX wieku; 2. Angloamerykańska filozofia historii. Wiele tematów podejmowanych przez pracowników IH koncentruje się na XX wieku, możemy tu wymienić: 1. Ślązacy w Wermachcie; 2. Konflikty społeczno-polityczne w PRL; 3. Obozy pracy na terenie Górnego Śląska; 4. Dzieje Solidarności śląskiej; 5. Harcerstwo II Rzeczypospolitej; 6. Dzieje województwa wileńskiego w latach 1919-1939; 7. Powstania śląskie – między Polską a Niemcami; 8. Polska myśl polityczna czasów II Rzeczypospolitej; 9. Śląska palestra w latach 1919-1939. Badacze XX wieku naszego instytutu łączą także zagadnienia „polskie” z szerszym kontekstem politycznym, takimi tematami są: 1. Dzieje polskich diaspor na wschodzie; 2. Terroryzm i bezpieczeństwo – między ruchami radykalnymi Europy i świata; 3. Idea słowianofilstwa – historia i teraźniejszość; 4. Świat dawnej Jugosławii. Wymienione tematy nie wyczerpują zainteresowań historyków z Instytutu Historii, wiele wątków z nich czerpane są łączone w problemy chronologiczne bardzo szerokie np. kształtowanie elit społecznych XV-XIX wiek, a także są ukazywane w szerokim interdyscyplinarnym spektrum, czego wymagają np. badania nad dziejami i znaczeniem sag skandynawskich.