Uniwersytet Śląski w Katowicach

Nazwa konkursu: Społeczna odpowiedzialność nauki – wsparcie dla bibliotek naukowych

Kierownik projektu: dr Aneta Drabek

Kwota finasowania: 59 756,5 PLN | Okres realizacji: 1.07.2020-31.12.2021

Streszczenie popularnonaukowe: 

Celem projektu jest upowszechnienie i poszerzenie dostępu do wybranych zbiorów Biblioteki Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Ze względu na zabytkowy i unikatowy charakter części zasobu objętego projektem, a także jego stan zachowania digitalizacja poprzedzona będzie pracami konserwatorskimi. Sposób realizacji: Realizacja tego celu obejmować będzie 2 działania. Pierwsze z nich zakłada udostępnienie 166 druków muzycznych. Druki te zostaną nie tylko zeskanowane, ale także poddane transkrypcji w specjalistycznym programie, co umożliwi ich pobranie w formatach pozwalających na odsłuchanie i dalszą edycję. Drugie działanie polega na konserwacji i digitalizacji cennych zabytków europejskiego dziedzictwa kulturowego. Efekty i przewidywane formy upowszechniania: Wszystkie objęte projektem zbiory wraz z metadanymi zostaną umieszczone w otwartym dostępie w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej. Informacja o ich dostępności znajdzie się również w największym katalogu Worldcat oraz europejskiej bibliotece cyfrowej Europeana. Ocena wpływu społecznego: Projekt umożliwi powszechny dostęp do zabytkowych dzieł, które zazwyczaj są dostępne wybranemu gronu badaczy. Digitalizacja pozwoli na zapoznanie się z tymi cennymi zbiorami, prowadzenie badań, czy wykorzystanie ich fragmentów (np. w wydawnictwach popularnych, czy podręcznikach). Digitalizacja nut oraz ich transkrypcja, oprócz wspomnianego powyżej celu, ma także walory popularyzatorskie, a opublikowane w ten sposób nuty mogą służyć zarówno muzykującym amatorom, jak i profesjonalistom.

Nazwa konkursu: NPRH

Kierownik projektu: prof. dr hab. Aleksander Nawarecki

Kwota finasowania: 250 000 PLN | Okres realizacji: 8.03.2013-7.09.2017

Nazwa konkursu: NPRH

Kierownik projektu: prof. dr hab. Bożena Mazurek

Kwota finasowania: 400 000 PLN | Okres realizacji: 20.08.2013-19.08.2018

Nazwa konkursu: NPRH

Kierownik projektu: dr hab. Jolanta Gwioździk, prof. UŚ

Kwota finasowania: 498 960 PLN | Okres realizacji: 7.07.2014-6.01.2019

Streszczenie popularnonaukowe:

W projekcie przewidziano interdyscyplinarne badania, obejmujące analizę bibliologiczną i fizykochemiczną oraz opracowanie druków XVII w., pochodzących ze zbiorów Biblioteki Fundacji Wiktora hr. Baworowskiego we Lwowie, obecnie przechowywanych w Lwowskiej Bibliotece Naukowej im. W. Stefanyka NAN Ukrainy.

Wynikiem opracowania kolekcji będzie baza danych, rejestrująca opisy druków, wraz z ich cyfrową dokumentacją (oprawy, zapisy proweniencyjne, karty tytułowe). Zaplanowano także opublikowanie historii kształtowania się tego zasobu, omówienie dziejów jego użytkowania, a także charakterystykę rzeczową i typograficzną wybranych poloników i cymeliów.

Nazwa konkursu: Diamentowy grant

Kierownik projektu: Łukasz Milenkowicz

Opiekun naukowy: prof. dr hab. Ryszard Koziołek

Kwota finasowania: 132 000 PLN | Okres realizacji: 24.07.2014-23.07.2017

Streszczenie popularnonaukowe:

Projekt  „Od neutralizacji do figuracji. Semiotyka i narratologia form utopijnych” koncentruje się na odnowionym, po końcu dwudziestego wieku i upadku bloku wschodniego, zainteresowaniu refleksją nad utopiami i myśleniem utopijnym w literaturze i historii idei. Chociaż utopie od dawna należą do – jak nazywa je Ernst Bloch – krytycznego dziedzictwa kulturowego (od starożytnej Grecji, przez Oświecenie, aż po współczesne teorie polityczne), to stosunkowo rzadko były one poddawane bezpośredniej analizie. Tymczasem figura utopii nie tylko zawiaduje w decydujący sposób naszym myśleniem o przyszłości czy określającymi nas narracjami (takimi jak modernizacja i postęp). Jest również, co w przekonujący sposób wykazał Fredric Jameson, sama w sobie ważną i oryginalną formą refleksji, której główną funkcją jest relatywizacja teraźniejszości.

Pierwszym celem projektu będzie opracowanie podstaw metodycznych i teoretycznych dla badań tekstów literatury i kultury bezpośrednio, lub w sposób utajony (w myśl opisanej przez Ernsta Blocha „zasady nadziei”) tematyzujących utopię. Konieczne do tego będzie syntetyczne ujęcie różnych perspektyw metodologicznych i teoretycznych, takich jak historycyzująca narratologia Fredrica Jamesona, czy semiotyka utopii Louisa Marina, ale również osiągnięć polskiej szkoły historii gospodarczej (Witold Kula), historycznej antropologii Bronisława Baczki, czy ujęcia krytycznoliterackiego zaproponowanego przez Przemysława Czaplińskiego. W efekcie, wytworzona zostanie interdyscyplinarna metodyka pozwalająca na wielopłaszczyznowe ujęcie roli utopii w tekstach kultury, kładąca jednocześnie nacisk na jego konkretny, historycznie i społecznie zakorzeniony charakter – w myśl zasady, że myślenie utopijne uobecnia się jako odpowiedź na historyczną bezalternatywność.

Drugim zasadniczym celem projektu będzie zastosowanie tak skonstruowanej metodologii do zbadania konkretnych, ważnych dla kultury tekstów. Po upadku realnie istniejącego socjalizmu, myślenie utopijne oddelegowane zostało przez wyobraźnię polityczną do świata fikcji. W kręgu zainteresowań projektu znajdą się zatem, między innymi, współczesne teksty podejmujące rolę fantazjowania o alternatywnych systemach politycznych i społecznych (Dukaj, Szczerek), ale przede wszystkim działająca w podobny sposób literatura przeszłości (Prus, Brzozowski, Świętochowski). Momenty historyczne, w których uobecnia się niemożliwość pomyślenia historii w inny sposób, towarzyszą nie tylko bezalternatywnej modernizacji, lecz również kondycji gospodarczo-społecznego zacofania. Stawką zarysowanego projektu jest przyznanie literaturze głosu w debacie nad tymi problemami.

Nazwa konkursu: NPRH

Kierownik projektu: prof. dr hab. Jolanta Tambor

Kwota finasowania: 322 490 PLN | Okres realizacji: 15.06.2016-14.01.2019

Streszczenie popularnonaukowe: opis projektu w formacie .pdf

Nazwa konkursu: NPRH

Kierownik projektu: dr hab. Aleksandra Niewiara, prof. UŚ

Kwota finasowania: 126 250 PLN | Okres realizacji: 31.05.2016-30.10.2020

Streszczenie popularnonaukowe:

Celem projektu jest wykazanie i opisanie charakteru wzajemnego oddziaływania w dyskursie wspólnotowym Polaków trzech elementów: stereotypów narodowych, pamięci kolektywnej, tożsamości zbiorowej.

Nazwa konkursu: NPRH

Kierownik projektu: prof. dr hab. Aleksandra Kunce

Kwota finasowania: 181 750 PLN | Okres realizacji: 31.05.2016-30.05.2019

Streszczenie popularnonaukowe:

Celem projektu „Miejsca postindustrialne jako przedmiot badań transdycyplinarnych. Od dizajnu do zakorzenienia” jest stworzenie nowej perspektywy badawczej. Zamierzamy połączyć działania badawcze i twórcze, aby radykalnie uzupełnić i transformować dotychczasowe ujęcia dizajnu poprzemysłowych przestrzeni o złożoną analizę filozofii i antropologii miejsca. Fundamentem, na którym się wspieramy jest kulturoznawstwo, które już stanowi, jak wskazuje Anna Zeidler-Janiszewska, swoistą transdyscyplinę w obrębie nauk humanistycznych. Zależy nam jednak na radykalnym wychyleniu dyskursu kulturoznawczego zarówno w stronę filozofii i antropologii miejsca, ale i dalej w stronę dziedziny sztuk plastycznych, a także działań twórczych projektantów czy praktyków kultury. Dopiero stworzenie transdyscyplinarnej ścieżki badawczej pozwala na stworzenie nowatorskich jakościowo badań, które wynikają ze styku myślenia i działania z uwagi na miejsce. Kluczowe jest dla nas przejście od ujęcia dizajnu, jako jedynie artystycznej i społecznej ingerencji w przestrzeń postindustrialną, do dizjanu, który byłby wejściem w złożoną kulturową wykładnię miejsca – regionu, tożsamości miejsca, fundamentów aksjologicznych i metafizycznych wspólnoty, doświadczenia kulturowego. Szukanie miejsca, zakorzenienia i domu po stronie projektowania przestrzeni poprzemysłowej wymaga spotkania artysty, praktyka kultury z badaczem, i to nie w niezakorzenionej próżni eksperymentu sztuki, ani nie w neutralnej przestrzeni nauki, ale na styku porządków myślenia i doświadczenia kulturowego – by budować ścieżkę badawczą, wrażliwą na czas i miejsce, kulturową i historyczną głębię. Wydobycie potencjału w poprzemysłowej przeszłości jest zarazem wezwaniem do odpowiedzialnego wpisania się w miejsce.

Nazwa konkursu: NPRH – Umiędzynarodowienie 2.1

Kierownik projektu: prof. dr hab. Adam Dziadek

Kwota finasowania: 48 234 PLN | Okres realizacji: 27.07.2016-26.01.2019

Streszczenie popularnonaukowe:

Celem projektu było przygotowanie do przekładu i przekład na język angielski monografii Adama Dziadka Projekt krytyki somatycznej która ukazała się w roku 2014 nakładem Wydawnictwa Instytutu Badań Literackich PAN. Przełożona przez Lindsay’a Davidsona monografia ukazała się w Berlinie w roku 2018 nakładem wydawnictwa PETER LANG VERLAG.

Nazwa konkursu: NPRH – Umiędzynarodowienie 2.1

Kierownik projektu: dr hab. Beata Nowacka, prof. UŚ

Kwota finasowania: 85 174 PLN | Okres realizacji: 29.07.2016-28.12.2019

Streszczenie popularnonaukowe:

Celem projektu było wydanie w języku francuskim książki Ryszard Kapuściński. Biografia pisarza wydanej przez SIW Znak w 2008 roku. Przekład francuski przygotowała Veronique Patte – wybitna tłumaczka literatury polskiej (m.in. dzieł R. Kapuścińskiego, S. Mrożka, A. Libery). Publikacja, uzupełniona o polemikę z książką Artura Domosławskiego Kapuściński non-fiction, ukazała się w 2019 r. nakładem wydawnictwa Peter Lang.

Nazwa konkursu: NPRH – Uniwersalia 2.1

Kierownik projektu: dr hab. Małgorzata Wójcik-Dudek, prof. UŚ

Kwota finasowania: 70 750 PLN | Okres realizacji: 26.03.2018-25.03.2020

Streszczenie popularnonaukowe:

„W(y)czytać Zagładę. Praktyki postpamięci w polskiej literaturze XXI wieku dla dzieci i młodzieży” jest książką habilitacyjną. Specyfika reprezentacji Zagłady w polskiej literaturze dziecięcej jest wynikiem, z jednej strony, szczególnego charakteru historii stosunków polsko-żydowskich, z drugiej – mody na odpamiętywanie przeszłości (memory boom). Autorka powołując się na klasyczne i najnowsze prace badaczy postpamięciowych narracji, interpretuje polskie wersje opowieści o Zagładzie tworzone przez tzw. drugie i trzecie pokolenie twórców. Publikacja ze względu na jej interdyscyplinarny charakter adresowana jest do szerokiego kręgu czytelników, szczególnie jednak może zainteresować literaturoznawców, pedagogów oraz kulturoznawców. Książka, pomijając oczywiście rozproszone i krytycznoliterackie artykuły, stanowi pierwszą, spójną i jednocześnie nowatorską próbę ujęcia oraz opisania zjawiska postpamięci w najnowszej polskiej literaturze dla młodego odbiorcy, co zostało podkreślone przez trzech recenzentów podczas procedury habilitacyjnej.

Nazwa konkursu: Wsparcie dla Czasopism Naukowych

Kierownik projektu: prof. dr hab. Magdalena Pastuch

Kwota finasowania: 101 975 PLN | Okres realizacji: 1.05.2019-31.12.2020

Streszczenie popularnonaukowe:

„Forum Lingwistyczne” ukazuje się od 2014 roku jako rocznik publikujący studia empiryczne i teoretyczne dotyczące wszelkich fenomenów językowych i językoznawczych. Od 2022 roku pismo będzie ukazywać się dwa razy w roku. Czasopismo jest platformą prezentującą dokonania różnych subdyscyplin językoznawczych – synchronicznych i diachronicznych – niezależnie od przynależności metodologicznej. Szczególnie zainteresowani jesteśmy ogłaszaniem prac przedstawiających rezultaty najnowszych językoznawczych projektów badawczych i sprawozdań z prac, które stanowią istotny wkład w rozwój lingwistyki. Przyjmujemy teksty w języku polskim oraz we wszystkich językach kongresowych (angielski, rosyjski, niemiecki, francuski, hiszpański, włoski). W zakładce „Zaproszenie do publikacji” ogłaszana jest tematyka poszczególnych numerów. Teksty naukowe publikujemy po przeprowadzeniu podwójnie anonimowego procesu recenzyjnego z zachowaniem zasad etycznych COPE. Nadesłane opracowania naukowe są zamieszczane w następujących działach:
– studia: tu publikowane są artykuły naukowe prezentujące autorskie spojrzenie na problem językowy lub językoznawczy, analizy faktów językowych bądź kulturowych dokonywane z perspektywy lingwistycznej, syntezy dokonań w różnych subdyscyplinach językoznawstwa,
– polemiki: to miejsce na krytyczne omówienia najnowszych i dawniejszych, lecz ważkich, prac językoznawczych, które wpłynęły lub mogą wpłynąć na kierunki badań lingwistycznych,
– varia: tutaj zamieszcza się teksty, które odnoszą się do istotnych zagadnień współczesnego językoznawstwa: przypominają ważne postaci i szkoły językoznawcze; przedstawiają nowe projekty i kierunki lingwistycznej dydaktyki uniwersyteckiej; prezentują nowe narzędzia lingwistycznych analiz. Artykuły zamieszczane w dziale varia mogą wykraczać poza monograficzny temat danego numeru.

„Forum Lingwistyczne” jest czasopismem dostępnym w formule Open Access Gold. Czasopismo nie pobiera od autorów opłat publikacyjnych. „Forum Lingwistyczne” indeksowane jest w wielu międzynarodowych bazach danych, między innymi w: ERIH PLUS, DOAJ, EBSCO, CEEOL (pełna lista znajduje się w zakładce Indeksacja). Pismo znajduje się na liście MEiN (40 punktów).

Nazwa konkursu: Wsparcie dla Czasopism Naukowych

Kierownik projektu: prof. Olga Przybyła

Kwota finasowania: 53 281 PLN | Okres realizacji: 1.05.2019-31.12.2020

Streszczenie popularnonaukowe:

„Logopedia Silesiana” włącza się w obszar periodyków podejmujących problematykę związaną z praktycznymi i teoretycznymi aspektami postępowania logopedycznego z osobami z zaburzeniami mowy i zaburzeniami języka. Czasopismo zostało powołane w 2010r. i w swoich założeniach ma być naukowym forum, które będzie sprzyjało zarówno rozwijaniu logopedycznej nauki, jak i upowszechnianiu logopedycznej kultury. „Logopedia Silesiana” otwiera możliwość prezentacji dokonań i przemyśleń wszystkim osobom zainteresowanym logopedią jako nauką o biologicznych uwarunkowaniach języka i zachowaniach językowych oraz opisem relacji między mową, myśleniem a rzeczywistością wyrażaną językiem. Artykuły ukazują bowiem interdyscyplinarny charakter postępowania logopedycznego i obejmują swym obszarem perspektywę medycznego, lingwistycznego, psychologicznego oraz pedagogicznego opisu mowy w rozwoju i w zaburzeniach. W „Logopedii Silesianie”, od 2012r. prezentowane są dokonania i przemyślenia współczesnych terapeutów mowy i języka z kraju i zagranicy. Mamy nadzieję, że rozważania teoretyczno-kazuistyczne prezentowane w czasopiśmie przyczynią się do doskonalenia terapeutycznego warsztatu i przyczynią się do rozwoju badań nad poznawczymi możliwościami człowieka oraz jego zdolnościami interakcyjnymi. Lektura pisma ma bowiem skłaniać do teoretycznych poszukiwań i dociekań wokół zagadnień dotyczących teorii logopedii oraz prowadzić do odkrywania coraz to doskonalszych praktycznych rozwiązań w zakresie wspierania osób z różnymi rodzajami zaburzeń zdolności komunikacyjnej.

Nazwa konkursu: Wsparcie dla Czasopism Naukowych

Kierownik projektu: prof. Wiesław Banyś

Kwota finasowania: 42 600 PLN | Okres realizacji: 1.05.2019-31.12.2020

Streszczenie popularnonaukowe:

„Neophilologica”, międzynarodowe czasopismo językoznawcze (12 pkt Lista B) indeksowane w międzynarodowych bazach danych, publikuje oryginalne artykuły naukowe, omawiające wszystkie aspekty badań językoznawczych, promuje zarówno podejście teoretyczne, deskryptywne, jak i stosowane, w szczególności dotyczące języków romańskich.

Nazwa konkursu: Wsparcie dla Czasopism Naukowych

Kierownik projektu: dr hab. Marta Tomczok, prof. UŚ

Kwota finasowania: 49 091 PLN | Okres realizacji: 1.05.2019-31.12.2020

Streszczenie popularnonaukowe:

„Narracje o Zagładzie” to unikatowy w skali Europy rocznik literaturoznawczy (odnoszący się też do innych dyscyplin) poświęcony badaniom nad Zagładą Żydów i innymi genocydami. Istotną rolę w profilu pisma odgrywa wytyczanie i ukazywanie możliwości przenikania się tradycyjnej refleksji naukowej o Zagładzie z nowymi metodologiami. Radę Naukową tworzą badacze m.in. z 8 czołowych zagranicznych ośrodków.

Celem projektu jest rozpowszechnienie informacji o roczniku wśród międzynarodowej społeczności uczonych, zajmujących się tą tematyką i zwiększenie jego rozpoznawalności. W związku z tym przewidziano szereg działań. Pismo będzie zabiegało o umiędzynarodowienie prac publikowanych na jego łamach: pozyskiwanie autorów z całego świata i zagranicznych recenzentów. Kolejne numery rocznika (2019, 2020) ocenią tylko tacy eksperci. Ważnym aspektem koncepcji umiędzynarodowienia pisma jest poszerzenie zainteresowań problemowych o zagłady innych społeczeństw niż Żydzi oraz ekocydy, te kwestie podjęte zostały już w numerze trzecim (Zwierzęta/Zagłada) i czwartym (Narracje izraelskie – grudzień 2018), pojawią się również w planowanym na 2019 rok – numerze o poezji jako dokumencie Zagłady i ludobójstw, a w całości – z uwzględnieniem kwestii teoretycznych i metodologicznych – poświęcony zostanie im numer szósty (2020). Począwszy od numeru czwartego, w „Narracjach o Zagładzie” publikowane będą artykuły anglojęzyczne. Ponadto środki przyznane w ramach niniejszego programu umożliwią usprawnienie pracy redakcji – zatrudnienie sekretarza i sfinansowanie pracy redaktorów merytorycznych, weryfikujących przed etapem recenzji złożone artykuły. W ramach profesjonalizacji rocznika wykorzystany będzie system DOI. W wrześniu br. pismo zgłoszono do parametryzacji w bazie ERIHplus, zostanie zgłoszone do bazy Ebsco oraz Index to Jewish Periodicals. Wszystkie te działania zmierzają do wprowadzenia „Narracji o Zagładzie” do bazy Scopus oraz Arts & Humanities Citation Index z Web of Science Core Collection.

Nazwa konkursu: Wsparcie dla Czasopism Naukowych

Kierownik projektu: prof. Romuald Cudak

Kwota finasowania: 110 492 PLN | Okres realizacji: 1.05.2019-31.12.2020

Streszczenie popularnonaukowe:

„Postscriptum Polonistyczne” jest półrocznikiem krajowych i zagranicznych polonistów. Pismo ma charakter naukowy i jest redagowane przez polonistów Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach związanych ze Szkołą Języka i Kultury Polskiej UŚ oraz badaczy z zagranicznych uniwersytetów (Chiny, Czechy, Francja, Macedonia). Skład ekspertów Rady Naukowej, autorów i recenzentów ma charakter międzynarodowy. „Postscriptum Polonistyczne” publikuje rozprawy poświęcone zagadnieniom z zakresu języka i literatury polskiej oraz szeroko rozumianej kultury polskiej (artykuły z zakresu antropologii kulturowej, studiów nad filmem i teatrem) ze szczególnym naciskiem na współczesny rozwój tych dziedzin. Przedmiotem zainteresowania jest także nauczanie kultury polskiej i języka polskiego jako obcego – zamieszczane są artykuły podejmujące problematykę nauczania języka polskiego, literatury i kultury obcokrajowców, nauczania polonistycznego wśród emigrantów, a także prezentujące praktykę glottodydaktyki polonistycznej. Drukowane są także rozprawy zawierające tematykę recepcji polskiej kultury i tekstów literackich poza granicami kraju.

Nazwa konkursu: Wsparcie dla Czasopism Naukowych

Kierownik projektu: dr hab. Andrzej Rabsztyn, prof. UŚ

Kwota finasowania: 18 191 PLN | Okres realizacji: 1.05.2019-31.12.2020

Streszczenie popularnonaukowe:

„Romanica Silesiana” stanowi forum dyskusji dla badaczy polskich i zagranicznych w dziedzinie literaturoznawstwa i przekładu literackiego. Założone z inicjatywy prof. Krzysztofa Jarosza w 2006 roku (redaktora naczelnego do roku 2017) jako rocznik, od 2018 roku czasopismo ukazuje się w trybie półrocznym. Każdy numer czasopisma skupia się wokół określonego przez redaktora tematycznego zagadnienia lub problemu w odniesieniu do literatur francusko- i hiszpańskojęzycznych oraz literatury włoskiej, nie ograniczając się jednak do wyżej wymienionych. Różnorodność tematyczna wzbogacona jest w ten sposób wielojęzycznością publikowanych artykułów. Celem zespołu redakcyjnego czasopisma jest terminowe publikowanie najlepszych prac autorstwa cenionych badaczy z Polski i zagranicy. Wysoki poziom publikowanych artykułów zapewnia każdorazowy (w zależności od problematyki tekstu) dobór recenzentów z grona uznanych ekspertów w dziedzinie literaturoznawstwa, szczególnie z ośrodków zagranicznych. Dzięki najlepszym recenzentom i autorom czasopismo znajdzie się w renomowanym kręgu naukowym i na stałe wejdzie do obiegu naukowego. Kolejnym celem zespołu redakcyjnego jest poszerzanie Rady Redakcyjnej o wybitnych specjalistów o ugruntowanym prestiżu stale potwierdzanym liczbą artykułów i cytowań. Stałym działem są „studia” (études), w ramach których, w zależności od numeru czasopisma, mogą zostać wyodrębnione grupy tematyczne. Wszystkie opublikowane artykuły są recenzowane. Ponadto, mogą występować dwa dodatkowe działy: Recenzje opublikowanych pozycji krytycznych (Comptes rendus) oraz Varia (publikacje z tego działu również podlegają recenzji). Publikacja artykułów w czasopiśmie jest nieodpłatna, a poszczególne numery są dostępne w formule Open Access. Czasopismo jest współwłasnością Wydawnictwa Uniwersytetu Śląskiego oraz Stowarzyszenia Absolwentów Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

Nazwa konkursu: Wsparcie dla Czasopism Naukowych

Kierownik projektu: dr hab. Justyna Tymieniecka-Suchanek, prof. UŚ

Kwota finasowania: 63 334 PLN | Okres realizacji: 1.05.2019-31.12.2020

Streszczenie popularnonaukowe:

Unikatowe (pierwsze i jedyne w Europie Środkowo-Wschodniej), interdyscyplinarne / międzydziedzinowe czasopismo „Zoophilologica” jest młodym sprofilowanym periodykiem. Proponowany projekt czasopisma wskazuje na zasadność komplementarnego traktowania dziedzictwa, jako dziedzictwa kulturowo-przyrodniczego biorącego pod uwagę także rolę zwierząt (np. w konfliktach zbrojnych) w budowaniu historii Polski i wpisania tego typu rozważań w szerszy plan propagowania humanistyki rozumianej jako kultywowanie dziedzictwa narodowego. Projekt zakłada także krytyczne podejście do idei płynących z anglosaskiej humanistyki oraz „patriotyzm metodologiczny” w zakresie promowania polskiej (i wschodnioeuropejskiej) tradycji tego typu badań. Trójjęzyczne i międzyobszarowe pismo oddaje ideę międzynarodowej współpracy między humanistami i przyrodoznawcami oraz Wschodem i Zachodem. „Zoophilologica” intensywnie rozwija się, jest znana i rozpoznawalna w Polsce wśród badaczy zajmujących się posthumanizmem, ma potencjał i szansę na wyrobienie sobie dobrej marki naukowej nie tylko w Europie, ale też na świecie. Koncepcja założenia pisma miała na celu jego umiędzynarodowienie i finalne dążenie do publikacji artykułów wyłącznie w jęz. angielskim i rosyjskim. Strategia rozwoju czasopisma zakłada pozyskanie międzynarodowego grona czytelników, autorów i recenzentów, m.in. przez wysyłkę kilku drukowanych egzemplarzy okazowych do wiodących ośrodków zagranicznych, promocję na targach zagranicznych lub w ośrodkach edukacyjnych. Jednym z narzędzi promocji będzie umieszczenie informacji o czasopiśmie i zaproszeń do publikowania na specjalistycznych stronach, np. International Society for Environmental Ethics, w którym działa jeden z członków redakcji); Philpapers (https://philpapers.org/) i innych, z którymi związani są zagraniczni współpracownicy naszej redakcji z Rosji i USA. Prosimy autorów o rejestrację w ORCID, planujemy identyfikator DOI. Wszystkie te działania podejmujemy, by wejść do Bazy SCOPUS.

Nazwa konkursu: NPRH – Umiędzynarodowienie 2.1

Kierownik projektu: prof. Andrzej Noras

Kwota finasowania: 117 932 PLN | Okres realizacji: 20.07.2016-19.07.2020

Nazwa konkursu: NPRH – Uniwersalia 2.2

Kierownik projektu: dr hab. Gabriela Besler, prof. UŚ

Kwota finasowania: 152 587 PLN | Okres realizacji: 6.11.2017-5.05.2021

Streszczenie popularnonaukowe:

Celem projektu jest udostępnienie polskiemu czytelnikowi jednej z najważniejszych korespondencji naukowych przełomu XIX i XX wieku, jaką była korespondencja Gottloba Fregego. Na książkę przygotowaną przez zespół badawczy i zatytułowaną: „Krocząc różnymi ścieżkami, badamy prawdę”. Naukowe wydanie krytyczne polskiego tłumaczenia korespondencji Gottloba Fregego złożą się dotąd odnalezione listy Fregego, tłumaczone z języków oryginalnych, dotąd wydane w językach oryginalnych, częściowo tłumaczone na język angielski. Korespondencja tego logika i matematyka niemieckiego należy do dziedzictwa humanistyki europejskiej z uwagi na:

• piękny język literacki;
• zawarte w niej małe traktaty filozoficzne na wielkie tematy filozoficzno-logiczne, w korespondencji z Husserlem, Russelem (laureatem literackiej Nagrody Nobla w 1950 roku), Wittgensteinem, Martym i innymi;
• teorie o istotnym wpływie na XX-wieczną humanistykę, inspirowane tą korespondencją;
• cenne informacje na temat życia europejskiego środowiska naukowego XIX/XX wieku;
• osobiste, rodzinne doświadczenia naukowca;
• społeczno-naukowe tło, w jakim rodziła się logika matematyczna XX wieku.

Wydanie przekładu korespondencji Fregego jest adresowane zarówno do miłośnika literatury pięknej, jak i naukowców, którym umożliwi:

1. Kontynuację badań nad wpływem myśli niemieckiej na polskie środowisko naukowe.
2. Wpisanie się w ogólnoświatowy trend powrotu do interdyscyplinarnych źródeł współczesnej humanistyki.
3. Udział w aktualnie prowadzonej dyskusji nad zapomnianymi wątkami dorobku Fregego.

Nazwa konkursu: NPRH – Uniwersalia 2.1

Kierownik projektu: dr Mirosław Węcki

Kwota finasowania: 58 750 PLN | Okres realizacji: 20.11.2017-19.05.2019

Streszczenie popularnonaukowe:

Praca jest poświęcona osobie Fritza Brachta – gauleitera partii nazistowskiej i nadprezydenta w prowincji górnośląskiej w latach 1941-1945. Jako najważniejszy dygnitarz partyjny i państwowy na Górnym Śląsku odpowiadał on za całokształ nazistowskiej polityki okupacyjnej na tym obszarze, a w szczególności za realizację polityki narodowościowej i gospodarczej. Jako gauleiter i nadprezydent był Bracht dygnitarzem nazistowskim tej samej rangi co bardziej znani Arthur Greiser (gauleiter i namiestnik Kraju Warty) oraz Alfred Forster (gauleiter i namiestnik Pomorza). Ci dwaj funkcjonariusze doczekali się w latach powojennych szeregu opracowań opisujących ich działalność na obszarach okupowanej Polski. W przeciwnieństwie do nich, Bracht był w polskiej świadomości publicznej, a nawet naukowej, postacią niemal anonimową. Opisywana tu monografia jest pierwszą próbą kompleksowego opisania politycznej biografii tego człowieka. Wzmiankowana w kontekście polskim anonimowość Brachta dotyczy także Niemiec, gdzie od lat trwają intesywne badania nad regionalnymi strukturami reżimu nazistowskiego.

Słowa kluczowe: Fritz Bracht, II wojna światowa, Górny Śląsk, zbrodnie nazistowskie

Nazwa konkursu: NPRH – Uniwersalia 2.1

Kierownik projektu: prof. Ryszard Kaczmrek

Kwota finasowania: 55 150 PLN | Okres realizacji: 20.11.2017-19.11.2020

Streszczenie popularnonaukowe:

Podstawowym celem opracowania książki „Polacy w armii kajzera” (Wydawnictwo Literackie, Kraków 2014) było wypełnienie istniejącej luki badawczej w zakresie badań nad udziałem Polaków w walkach armii niemieckiej podczas I wojny światowej. Szczegółowe pytania badawcze sformułowane podczas badań dotyczyły: obrazu armii niemieckiej u progu wojny; specyfiki poboru w pułkach górnośląskich, wielkopolskich i pomorskich przed 1914 rokiem; zdefiniowania typowych losów Polaków w armii niemieckiej w tworzeniu polskich formacji wojskowych w 1918 roku.

Słowa kluczowe: Polacy, I wojna światowa, armia cesarska, Wielkopolska, Śląsk, Pomorze

Nazwa konkursu: NPRH – Uniwersalia 2.1

Kierownik projektu: prof. dr hab. Tomasz Pawelec

Kwota finasowania: 71 207 PLN | Okres realizacji: 20.11.2017-19.11.2021

Streszczenie popularnonaukowe:

Praca przedstawia powstanie oraz rozwój psychohistorii, oryginalnego nurtu dziejopisarskiego (który pojawił się w XX stuleciu Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, a także w innych krajach Zachodu), polegającego – najogólniej mówiąc – na stosowaniu przy studiowaniu przeszłości teorii, metodologii oraz aparatu pojęciowego psychologii, w tym zwłaszcza psychoanalizy. Rozprawa szczegółowo rekonstruuje i omawia właściwe mu założenia teoretyczno-metodologiczne oraz strategie prowadzenia badań. Prezentuje też wybrane, najciekawsze osiągnięcia jego czołowych przedstawicieli.

Słowa kluczowe: psychohistoria, historiografia współczesna, psychoanaliza

Nazwa konkursu: Wsparcie dla Czasopism Naukowych

Kierownik projektu: prof. dr hab. Jerzy Sperka

Kwota finasowania: 21 160 PLN | Okres realizacji: 1.05.2019-31.12.2020

Streszczenie popularnonaukowe:

„Średniowiecze Polskie i Powszechne” jest czasopismem naukowym, redagowanym w Instytucie Historii Uniwersytetu Śląskiego. Jego pierwszy tom, pod redakcją prof. dr hab. Idziego Panica ukazał się w 1999 roku. Od tomu drugiego, opublikowanego w roku 2000 redaktorem czasopisma został także prof. dr hab. Jerzy Sperka. Od 2011 współredaktorem została dr hab. Bożena Czwojdrak, prof. UŚ. Czasopismo „Średniowiecze Polskie i Powszechne” jako rocznik regularnie ukazuje się od 2007 roku. W związku z tym, że w 2009 roku „Średniowiecze Polskie i Powszechne” zyskało status wydawnictwa ciągłego, zgodnie z wymogami Narodowego Ośrodka ISSN, mieszczącego się w Bibliotece Narodowej w Warszawie, zmieniono nieznacznie zapis tytułu (zastosowano wielkie litery oraz cudzysłów) i wprowadzono nową numerację tomów. Stąd pierwsza po tytule cyfra oznacza tom nowego wydawnictwa ciągłego, natomiast w nawiasie podany jest numer liczony od pierwszego roku wydania rocznika, kiedy było jeszcze wydawnictwem wielotomowym. Stopniowo rozszerzała się też formuła periodyku, oprócz artykułów, wydawnictwo wzbogaciły także artykuły recenzyjne oraz recenzje. Czasopismo znalazło się na liście czasopism naukowych parametryzowanych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Obecnie za publikację artykułu otrzymuje się 70 punktów. Pismo jest indeksowane na liście ERIH+ od 2020 roku. ISSN: 2080-492X (Print) ISSN: 2353-9720 (Online) DOI: 10.31261/SPiP Cel i zakres tematyczny czasopisma Na łamach czasopisma ogłaszane są teksty naukowe poświęcone średniowieczu polskiemu i powszechnemu. Ich odbiorcą jest szeroki krąg zainteresowanych, zwłaszcza historyków i historyków sztuki. Wśród autorów znajdują się mediewiści zarówno z ośrodków naukowych w kraju, jak i zagranicy. Artykuły publikowane są w języku polskim, ale także angielskim, niemieckim, rosyjskim, ukraińskim, czeskim oraz słowackim. Od tomu 1 (5) z 2009 roku czasopismo dostępne jest także w wersji internetowej: Śląska Biblioteka Cyfrowa oraz Central and Eastern European Online.

Nazwa konkursu: NPRH – Dziedzictwo Narodowe

Kierownik projektu: dr hab. Agnieszka Pieńczak, prof. UŚ

Kwota finasowania: 547 878 PLN | Okres realizacji: 11.07.2014-10.01.2018

Streszczenie popularnonaukowe:

Podstawowym celem projektu jest rozpoczęcie długofalowych prac badawczych w zakresie wzbogacania dziedzictwa kulturowego i narodowego o unikatową dokumentację etnograficzną z kilku ostatnich dekad poprzez opracowanie naukowe w formie spójnej, syntetycznej, cyfrowej kolekcji zasobów archiwalnych Polskiego Atlasu Etnograficznego [dalej: PAE]. Materiały te stanowią unikalne źródło historii wsi polskiej, gromadzone przez etnografów, etnologów i folklorystów w II połowie XX wieku – w odróżnieniu od innych badań etnograficznych wyniki prac badawczych PAE obejmują całą Polskę, pozwalając na rozbudowane analizy naukowe nad zróżnicowaniem kulturowym wsi polskiej. Materiały atlasowe stanowią dziś cenną bazę; ich zbieranie zostało już zakończone, ale wiele z tematów wciąż czeka na opracowanie naukowe. Stanowią one cenną część dziedzictwa kulturowego Polski, stąd ich prezentacja i upowszechnienie jest potrzebne różnym grupom społecznym, np. społecznościom lokalnym odwołującym się do korzeni kulturowych w celu budowania tożsamości lokalnej/regionalnej/narodowej. Celem pośrednim zakładanych działań badawczych jest ochrona i zachowanie wiedzy o dziedzictwie kulturowym wsi polskiej udokumentowanej w formie naukowo opracowanej bazy materiałów źródłowych PAE, prezentowanej szerokiemu gronu odbiorców w sieci Internet. Powyższe działania staną się możliwe dzięki opracowaniu, udostępnianiu i popularyzacji wyników badań atlasowych oraz ochronie i zachowaniu wyjątkowej dokumentacji etnograficznej PAE, zob. poniżej. Unikatowe materiały terenowe znajdujące się obecnie w cieszyńskiej Pracowni PAE stanowią, jak podano powyżej, bezcenne źródło wiedzy z zakresu kultury tradycyjnej. Priorytetem dla dawnej, jak i współczesnej działalności PAE są różnorodne działania mające na celu zachowanie wiedzy o dziedzictwie kulturowym wsi, niezbędnej do prowadzenia prac ściśle badawczych (zaniechanie tych działań doprowadzi do pogrzebania istotnego dorobku etnologicznego kilku ostatnich dziesięcioleci). Digitalizacja zbiorów, ich opracowanie naukowe w formie elektronicznego katalogu danych dostępnych w sieci Internet znacząco ułatwi do nich dostęp różnym osobom zainteresowanym (udostępnianie i popularyzacja wyników prac atlasowych), chroniąc jednocześnie zgromadzone w Atlasie wersje papierowe przed zniszczeniem (ochrona i zachowanie unikatowych materiałów źródłowych).

Nazwa konkursu: NPRH – Umiędzynarodowienie 2.1

Kierownik projektu: dr hab. Dorota Sieroń-Galusek, prof. UŚ

Kwota finasowania: 34 117 PLN | Okres realizacji: 31.08.2016-30.08.2019

Streszczenie popularnonaukowe:

Charakterystyka zgłaszanej monografii Ośrodek „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów” w Sejnach wypracował jedną z najoryginalniejszych propozycji animacji historii i pamięci w konkretnym miejscu i w realnej społeczności, a jej rezultaty i znaczenie wykraczają daleko poza kontekst lokalny. „Pogranicze” jest dziś jednym z najważniejszych laboratoriów kulturowych, którego metoda i filozofia stanowią inspirację i model dla innych tego typu inicjatyw na świecie. Książka „Pogranicze. O odradzaniu się kultury” jest pierwszą i jedyną monografią działalności Ośrodka „Pogranicze” – jednego z najciekawszych zjawisk w kulturze polskiej po 1989 roku. Uzasadnienie międzynarodowej rangi wydawnictwa Wydawnictwo Routledge działające od 1836 roku to jedna z najbardziej znanych na świecie oficyn specjalizujących się w wydawaniu książek akademickich i czasopism naukowych w dziedzinie humanistyki i nauk ścisłych. Związek projektu z założeniami programu oraz celami i zakresem konkursu Wartość dorobku „Pogranicza” potwierdza międzynarodowe uznanie zarówno dla pracy Ośrodka, jak i dla refleksji humanistycznej uprawianej przez Krzysztofa Czyżewskiego, m.in. przyznana mu w 2014 roku nagroda Dan David Prize – jedna z najważniejszych na świecie nagród w dziedzinie humanistyki. Publikacja monografii w języku angielskim przez wydawnictwo Routledge umożliwi rozpowszechnienie dorobku Ośrodka i szerzej polskiej refleksji w humanistyce, edukacji kulturalnej i animacji kultury wśród badaczy zagranicznych.

Nazwa konkursu: NPRH – Uniwersalia 2.1

Kierownik projektu: dr hab. Jan Kajfosz, prof. UŚ

Kwota finasowania: 59 150 PLN | Okres realizacji: 7.11.2017-6.04.2021

Streszczenie popularnonaukowe:

Publikacja poświęcona jest manifestacjom i reliktom myślenia magicznego w folklorze narracyjnym Śląska Cieszyńskiego. Kieruje uwagę czytelnika na kognitywny wymiar folkloru słownego, względnie tekstów potocznych jako takich. Mają one konwencjonalny charakter w tym sensie, że w ramach społeczności komunikacyjnej owe teksty powtarzają się w różnych wariantach bądź też na szerszą skalę reprodukowane są niektóre ich struktury znaczeniowe. W ten sposób reprodukowane są określone nawyki percepcyjno-interpretacyjne. Kluczową propozycją jest teza, że kategoryzacja, rozumiana jako kognitywne upraszczanie i unieruchamianie świata, działa nie tylko na poziomie semantycznym, lecz także na poziomie narracji. Na przykładzie zebranego materiału autor m.in. wykazał, że narracje dominujące w gatunkach folkloru kultury typu tradycyjnego zdominowane są przez swoisty system porządkujący, którego istotę stanowią prawa magii (podobieństwa i styczności). W ten sposób magia w kulturze typu tradycyjnego jest nie tylko systemem działaniowym, lecz jednocześnie poznawczym, pozwalającym swemu nosicielowi orientować się w otaczającej go rzeczywistości – segregować ją i upraszczać.

Słowa kluczowe: myślenie magiczne, tekst potoczny, folklor, kultura ludowa, semiotyka kultury, pamięć społeczna

Nazwa konkursu: NPRH – Uniwersalia 2.1

Kierownik projektu: dr hab. Maciej Kurcz, prof. UŚ

Kwota finasowania: 82 625 PLN | Okres realizacji: 26.03.2018-25.04.2021

Streszczenie popularnonaukowe:

Książka prezentuje i analizuje szczegóły życia południowosudańskiej Dżuby – dzisiaj stolicy udzielnego państwa (Sudanu Południowego). Wcześniej była to niewielka mieścina na zbuntowanym terenie, która weszła w fazę dynamicznego wzrostu po zakończeniu działań zbrojnych w 2005 roku. Ten właśnie proces gwałtowanych urbanizacyjnych przemian jest kanwą zjawisk opisywanych i analizowanych w pracy i one, przede wszystkim, stanowią wartość faktograficzną i naukową studium. Z czasem, i to stosunkowo szybko, okazało się, że autor uchwycił wówczas współczesne miasto afrykańskie w fazie tworzenia. To rzadki na polu studiów afrykańskich przypadek. Drugie pole analizy to wielowymiarowa pograniczność – fakt usytuowania miasta na pograniczu politycznym. Także to zjawisko, zdaniem autora, ma zasadniczy wpływ na kondycję życia w mieście oraz tempo i charakter przemian. Publikacja jest plonem badań etnograficznych zrealizowanych w Dżubie w 2007 i 2008 roku. Jej wydanie (2012) było pierwszym w polskiej antropologii afrykanistycznej studium miasta afrykańskiego, wykorzystujące obszerny i oryginalny autorski materiał empiryczny.

Słowa kluczowe: Afryka, Sudan Południowy, etnografia, antropologia miasta, granica

Nazwa konkursu: Doskonała Nauka – Wsparcie monografii naukowych

Kierownik projektu: dr Przemysław Piwowarczyk

Kwota finasowania: 17 940 PLN | Okres realizacji: 4.05.2020-3.12.2021

Streszczenie popularnonaukowe:

Monografia „Lexicon of Spiritual Powers in the Nag Hammadi „Library” in the Light of the Texts of Ritual Power” zawiera leksykograficzne zestawienie wszystkich imion mocy duchowych występujących w tekstach z Nag Hammadi wraz z kompletnymi odwołaniami źródłowymi. Każdemu hasłu towarzyszy wykaz poświadczeń danej „mocy” w tekstach rytualnych z okresu późnej starożytności oraz w tekstach patrystycznych, wraz z charakterystyką i wykazem literatury na temat danej „mocy”. Całość poprzedzona jest wstępem prezentującym zestawienia statystyczne.

Nazwa konkursu: Doskonała Nauka – Wsparcie monografii naukowych

Kierownik projektu: dr hab. Marek Pacukiewicz, prof. UŚ

Kwota finasowania: 17 875 PLN | Okres realizacji: 4.05.2020-31.05.2021

Streszczenie popularnonaukowe:

Projekt obejmuje publikację monografii „Krajobrazy kontekstu” autorstwa Marka Pacukiewicza w języku polskim, a następnie w tłumaczeniu na język angielski. Publikacją oraz promocją książki zajmie się Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Książka opublikowana zostanie w wersji papierowej (po 200 egzemplarzy każdego wydania) oraz w wolnym dostępie. Monografia „Krajobrazy kontekstu” wpisuje się we współczesny dyskurs nauk o kulturze i religii, podejmując nie tylko kwestie kategorii „krajobrazu” i „kontekstu” służących do opisu kultury, lecz także dookreślając relację teorii kultury wobec ontologii i metafizyki. Tym samym autor proponuje nową ścieżkę namysłu nad sposobami definiowania kultury współcześnie. Proponowana książka ma szanse pobudzić dalsze dyskusje nad problemami teorii kultury w obrębie humanistyki. Jej anglojęzyczne wydanie pozwala promować osiągnięcia i tradycje polskich nauk o kulturze, zwłaszcza kulturoznawstwa, wśród badaczy zagranicznych. Propozycje te mogą zostać uznane jako alternatywne i atrakcyjne zarazem.

Nazwa konkursu: Sonata 12

Kierownik projektu: dr Damian Pierzak

Kwota finasowania: 349 953 PLN | Okres realizacji: 1.09.2017-28.02.2022

Streszczenie popularnonaukowe: opis projektu w formacie .pdf

Project title: Argument from the Past in Cicero’s orations. Theory and Practice

Funding schemes: Sonata 12

Principal Investigator: Damian Pierzak, PhD

Funding amount: 349 953 PLN | Implementation period: 1.09.2017-28.02.2022

Description for the general public: project description in a pdf file

Nazwa konkursu: Sonatina 1

Kierownik projektu: dr Gabiela Abrasowicz

Kwota finasowania: 549 684 PLN | Okres realizacji: 6.11.2017-5.11.2021

Streszczenie popularnonaukowe: opis projektu w formacie .pdf

Project title: (Trans)positions of ideas in croatian and serbian playwriting and theatre (1990-2020). A transcultural perspective

Funding schemes: Sonatina 1

Principal Investigator: Gabiela Abrasowicz, PhD

Funding amount: 549 684 PLN | Implementation period: 6.11.2017-5.11.2021

Description for the general public: project description in a .pdf file

Nazwa konkursu: Preludium 11

Kierownik projektu: mgr Marek Job

Opiekun naukowy: dr hab. Tomasz Sapota, prof. UŚ

Kwota finasowania: 63 751 PLN | Okres realizacji: 19.01.2017-23.02.2022

Streszczenie popularnonaukowe: opis projektu w formacie .pdf

Project title: Helios-Sol in the Literature of Late Antiquity. The Importance of Solar Deity in the Late Roman Empire

Funding schemes: Preludium 11

Principal Investigator: Marek Job, MA

Research Supervisor: Tomasz Sapota, PhD, Assoc. Prof

Funding amount: 63 751 PLN | Implementation period: 19.01.2017-23.02.2022

Description for the general public: project description in a .pdf file

Nazwa konkursu: Preludium 14

Kierownik projektu: dr Grzegorz Bartusik

Opiekun naukowy: dr hab. Jakub Morawiec, prof. UŚ

Kwota finasowania: 96 000 PLN | Okres realizacji: 19.07.2018-18.07.2022

Streszczenie popularnonaukowe: opis projektu w formacie .pdf

Project title: Dissemination of the Latin Conceptual Metaphors in the Old Norse-Icelandic literature as a Cognitive Manifestation of Christianization and Europeanization of the Mediaeval Scandinavia

Funding schemes: Preludium 14

Principal Investigator: Grzegorz Bartusik, PhD

Research Supervisor: Jakub Morawiec, PhD, DLitt, Associate Professor

Funding amount: 96 000 PLN | Implementation period: 19.07.2018-18.07.2022

Description for the general public: project description in a .pdf file

Nazwa konkursu: SONATA

Kierownik projektu: dr hab. Paweł Tomczok, prof. UŚ

Kwota finasowania: 462 750 PLN | Okres realizacji: 28.02.2013-27.01.2017

Streszczenie popularnonaukowe:

Celem badań jest stworzenie metodologii do analizy problematyki ekonomicznej w literaturze, a także wykorzystanie metod literaturoznawczych do analizy tekstów ekonomicznych. Badania będą koncentrować się zarówno na płaszczyźnie teoretycznej, jak też historycznej – zostaną opracowane współczesne prace dotyczące ekonomii literatury, antropologiczne i filozoficzne opisy kategorii daru, towaru, wymiany, a także problemy socjologii historycznej i spojrzenia na literaturę w perspektywie długiego trwania. W części historycznej badań opracowana metodologia i teoria pozwolą zadać odpowiednie pytania literackim źródłom historycznym.

Nazwa konkursu: Miniatura 1

Kierownik projektu: dr hab. Anna Drożdż, prof. UŚ

Kwota finasowania: 17 966 PLN | Okres realizacji: 27.09.2017-26.09.2018

Streszczenie popularnonaukowe:

Celem działania naukowego jest dokończenie kwerendy zasobów archiwalnych Polskiego Atlasu Etnograficznego oraz opracowanie informacji źródłowych wydobytych ze zgromadzonych w archiwum materiałów.

Analiza i interpretacja tych materiałów pozwoli na osiągnięcie dwóch celów. Po pierwsze na zrekonstruowanie założeń metodologicznych badań prowadzonych w ramach Polskiego atlasu etnograficznego (PAE) oraz zastosowanie w ich przypadku założeń współczesnej antropologii społeczno-kulturowej w szczególności tych, które dotyczą memory studies. Po drugie na prześledzeniu przemian kulturowych polskiej wsi.

Efektem końcowym podjętego działania będzie publikacja książkowa. Zasadniczym celem niniejszej publikacji będzie skierowanie uwagi na zagadnienia marginalizowane przez twórców PAE a dzięki temu wydobycie cennej wiedzy kryjącej się na marginesach kwestionariuszy. Dzięki takiemu podejściu uda się wyekscerpować z materiałów archiwalnych niewykorzystane dotąd treści, które rzucają nowe światło na przemiany zachodzące w kulturze wiejskiej. Owe przemiany zostaną omówione w oparciu o kwestię innowacji w kulturze, które są możliwe do odtworzenia na podstawie materiałów zgromadzonych w archiwum PAE po uwzględnieniu ograniczeń wynikających ze stosowania metody etnogeograficznej. W pracy zostaną poddane analizie: innowacje w zakresie kultury materialnej – przemiany w rolnictwie (brony, pługi, młockarnie, kopice, brogi), w budownictwie i wyposażeniu wnętrz (spichlerz, konstrukcja i krycie dachu, urządzenia grzewcze, piece piekarskie, kaptury nad paleniskiem do gotowania, kaflowe piece ogrzewalne, kominy), w transporcie (zaprzęgi i spinanie sań), w pożywieniu (barszcz, czernina), innowacje w zakresie kultury społecznej (obdarowywanie matki i dziecka po porodzie, obdarowywanie matki i dziecka w dniu chrztu i obdarowywanie dzieci w czasie świątecznym) oraz innowacje na ziemiach zachodnich i północnych powojennej już Polski. Tę część pracy wieńczyć będą propozycje periodyzacji innowacji opierające się na mapach syntetycznych – zwłaszcza w zakresie kultury materialnej (2. połowa XIX w., przełom XIX i XX w., 1. połowa XX w., 2. połowa XX w., przeszłość najnowsza). Uzupełnieniem obu części będą na nowo opracowane mapy etnograficzne oraz archiwalna dokumentacja fotograficzna.

Omawiane działanie naukowe posiada istotne znaczenie dla rozwoju dyscypliny. W dotychczasowych pracach związanych z Polskim atlasem etnograficznym nie uwzględniono osiągnięć współczesnych teorii antropologicznych, w szczególności tych odnoszących się do teorii pamięci. Dzięki zastosowaniu różnorodnych podejść metodologicznych do wspomnianych źródeł archiwalnych czytelnik będzie miał możliwość odkrycia nowych treści w nich zawartych. Zainteresowanie powyższym problemem badawczym przez Autorkę wynika z faktu, iż nieprzerwanie od czasów studiów związana jest z Pracownią Polskiego Atlasu Etnograficznego. Brała udział w kilkunastu pobytach badawczych we wsiach na wschodzie i południu Polski, prowadząc eksploracje terenowe z zastosowaniem metody etnogeograficznej. W oparciu o zgromadzone materiały przygotowała kilka publikacji książkowych (Anna Drożdż (2002), Pomoc wzajemna. Współdziałanie społeczne i pomoc sąsiedzka, t. 7, „Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego“, Wrocław-Cieszyn, A. Drożdż, A. Pieńczak, (2004) Zwyczaje i obrzędy weselne, t. 8., cz. I: Od zalotów do ślubu cywilnego, „Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego“, Z. Kłodnicki (red.), Wrocław-Cieszyn). Duże doświadczenie w zakresie metodyki prac etnogeograficznych sprawiło, że Autorka podjęła się pracy polegającej na opracowaniu nowatorskich zasad odtwarzania chronologii zachodzących procesów. W trakcie analizy materiałów archiwalnych starała się jednocześnie odkryć ich wartość poznawczą w świetle współczesnych teorii antropologicznych. Zarówno dane źródłowe, które nie doczekały się publikacji, jak również informacje przedstawione w formie map i komentarzy do nich, potraktowane zostały jako zapis pamięci i reprezentacji przeszłości. Wprowadzenie do materiałów źródłowych perspektywy memory studies, która w tym kontekście nie była do tej pory wykorzystywana, dało nowe możliwości analityczne i interpretacyjne.

Nazwa konkursu: MAESTRO 4

Kierownik projektu: prof. dr hab. Adam Dziadek

Kwota finasowania: 1 854 020 PLN | Okres realizacji: 6.09.2013-5.09.2018

Nazwa konkursu: SONATA BIS

Kierownik projektu: prof. dr hab. Przemysław Marciniak

Kwota finasowania: 1 054 500 PLN | Okres realizacji: 9.05.2014-8.12.2019

Streszczenie popularnonaukowe: opis projektu w formacie .pdf

Nazwa konkursu: OPUS

Kierownik projektu: prof. dr hab. Przemysław Marciniak

Kwota finasowania: 224 380 PLN | Okres realizacji: 16.07.2014-15.07.2018

Streszczenie popularnonaukowe:

Celem projektu jest komentowane tłumaczenie korpusu tzw. dialogów “pseudolukianowych”, które powstały w czasach bizantyńskich.

Na korpus tłumaczonych tekstów złożą się następujące utwory:

• Philopatris, (anonimowy, XI w.? Ed. Romano 1999: 30-65);
• Charidemos albo o pięknie (anonimowy, XII w.? Ed. Macleod 1987: 390-404); Hermodotos albo o pięknie (anonimowy, XIV w.?, wzorowany na Charidemosie. Ed. Schönberger 2010: 22-89);
• grupa tekstów autorstwa dwunastowiecznego pisarza Teodora Prodromosa: Nieuk, Rzeźnik albo Lekarz, Miłośnik Platona, Amarantos albo miłostki starego człowieka (Ed. Migliorini 2007 i 2010);
• Musokles (anonimowy, XIV w.? Ed. Schönberger 2010:22-89);
• Hermippos (anonimowy, XIV w? Ed. Schönberger 2010:138-247).

Tłumaczenia zostaną poprzedzone ogólnym wstępem dotyczącym Nachleben Lukiana w Bizancjum. Każdej grupie dialogów będzie towarzyszył komentarz sytuujący teksty w tradycji historycznoliterackiej oraz omawiający użycie i sposób recyklingu antycznych wzorców literackich. Niniejszy projekt nie uwzględnia Podróży Mazarisa do Hadesu, ponieważ tekst zawdzięcza więcej utworom Arystofanesa niż Lukiana (mimo że technicznie zalicza się go do διάλογοι νεκρικοί).

Projekt przyczyni się do lepszego zrozumienia natury bizantyńskiego dialogu, jak i wypełni lukę w badaniach nad recepcją Lukiana w Bizancjum.

Nazwa konkursu: OPUS

Kierownik projektu: dr hab. Jan Kucharski, prof. UŚ

Kwota finasowania: 242 450 PLN | Okres realizacji: 21.07.2014-20.05.2017

Nazwa konkursu: SONATA 8

Kierownik projektu: dr hab. Piotr Bogalecki, prof. UŚ

Kwota finasowania: 172 185 PLN | Okres realizacji: 17.07.2015-16.10.2020

Streszczenie popularnonaukowe: opis projektu w formacie .pdf

Nazwa konkursu: SONATA 9

Kierownik projektu: dr hab. Michał Krzykawski, prof. UŚ

Kwota finasowania: 123 900 PLN | Okres realizacji: 21.01.2016-20.01.2021

Streszczenie popularnonaukowe: opis projektu w formacie .pdf

Project title: In the Name of Friendship, For the Sake of Community. Friendship and Community in Contemporary French Thought

Funding schemes: SONATA 9

Principal Investigator: Michał Krzykawski, PhD, DLitt, Associate Professor

Funding amount: 123 900 PLN | Implementation period: 21.01.2016-20.01.2021

Description for the general public: project description in a .pdf file

Nazwa konkursu: MINIATURA 1

Kierownik projektu: dr Joanna Aleksandrowicz

Kwota finasowania: 21 580 PLN | Okres realizacji: 02.09.2017-01.09.2018

Streszczenie popularnonaukowe:

W ramach projektu dr Joanna Aleksandrowicz przeprowadziła badania na temat kinematografii portugalskiej, ze szczególnym uwzględnieniem twórczości filmowej i nowych ten-dencji z lat 80. i 90. XX w. Kwerendy naukowe w  Cinemateca Portuguesa w Lizbonie i w Filmoteca Española w Madrycie pozwoliły na obejrzenie filmów i lekturę opracowań z tego zakresu. Badania nad kinem portugalskim lat 80. przeprowadzone zostały w kontekście przemian społeczno-politycznych i instytucjonalnych, które zachodziły w kraju po Rewolucji Goździków w 1974 r. Obok filmów dokumentalnych i zaangażowanych politycznie rozwinęło się wówczas kino komercyjne. Ważnym zjawiskiem było nadal kino autorskie, choć cieszyło się ono powodzeniem raczej na zagranicznych festiwalach niż u rodzimej publiczności. Drugi zasadniczy obszar badań stanowiła twórczość następnej dekady, w której charakterystyczny nurt krytyki społecznej i postkolonialnych rozliczeń spotykał się często ze specyficznym rysem paradokumentalnym. Pojawiły się też wyraziste postacie młodych reżyserów, takich jak Pedro Costa, Teresa Villaverde czy João Canijo. Jednocześnie rozwijała się kariera wielkich mistrzów ‒ Manoela de Oliveiry i João Césara Monteiry. Niezbędnym kontekstem badań nad kinematografią portugalską końca XX w. było także zapoznanie się z filmami i najważniejszymi opracowaniami dotyczącymi poprzednich okresów. Pozwoliło to na szersze ujęcie zarówno w wymiarze produkcyjnym i instytucjonalnym, jak i w analizie twórczości reżyserów, którzy w dziełach realizowanych w końcu stulecia powracali do tematów i motywów z filmów znacznie wcześniejszych. Konieczne dla zrozumienia specyfiki portugalskiego kina były też badania nad słynnym nurtem Cinema Novo, rozwijającym się od lat 60. do Rewolucji Goździków i uznawanym za kluczowy okres w kształtowaniu się kinematografii narodowej. Znaczenie działania naukowego dla rozwoju dyscypliny wiąże się z publikacją wyników przeprowadzonych badań. Dotychczas na gruncie polskich badań filmoznawczych ukazało się z tego zakresu zaledwie kilka artykułów i recenzji, zwykle koncentrujących się na węższych zagadnieniach, analizie poszczególnych filmów bądź sylwetce jednego reżysera. Brakuje szerszego ujęcia, które ukazywałoby różnorodność i zmiany zachodzące w tej kinematografii w ostatnich dekadach XX w. Trudno dostępne są także w Polsce filmy portugalskich twórców ‒ rzadko pojawiają się w dystrybucji, niektóre z nich można zobaczyć na nielicznych przeglądach w kinach studyjnych. Włączenie rozdziału o filmie portugalskim do czwartego tomu Historii kina zapełni więc niewątpliwą lukę w wiedzy o tej kinematografii i pozwoli uwzględnić jej miejsce w dziejach kina światowego, któremu poświęcona jest monografia.

Nazwa konkursu: MINIATURA 1

Kierownik projektu: dr Anna Malinowska, prof. UŚ

Kwota finasowania: 10 714 PLN | Okres realizacji: 27.09.2017-26.09.2018

Streszczenie popularnonaukowe:

1. Syntetyczny opis badań prowadzonych przez osobę realizującą działanie naukowe

Głównym przedmiotem moich badań jest rola mediów i narracji w kształtowaniu się norm kulturowych i zwyczajów społecznych. Badam związki między kodyfikacją doświadczeń w języku i kulturze a praktyką życia codziennego. Moja obecna praca naukowa koncentruje się na wpływach nowych technologii i mediów cyfrowych na przeobrażanie praktyk miłosnych i wzorców relacji uczuciowo-intymnych, zarówno na poziomie do-świadczenia osobistego, jak i w szerszym wymiarze społecznym. Interesują mnie przede wszystkim zmiany kulturowych kodów intymności wynikające z transformacji tradycyjnych pojęć kontaktu, obecności i komunikacji. Analizuję również zmiany definicji obiektu uczuć miłosnych, który za sprawą rozrywki interaktywnej i dokonań robotyki przekracza już kategorie istoty ludzkiej oraz żywej materii. Moje badania przebiegają w dwóch nurtach. Pierwszy dotyczy roli gadżetów sensorycznych, takich jak transmitery pocałunków czy generatory dotyku w praktykowaniu relacji uczuciowych między ludźmi. Próbuję ustalić, jak obecność urządzeń cyfrowych w kontaktach intymnych i uczuciowych wpływa na zmianę naszego podejścia do gestów fizycznych i ich kulturowego znaczenia. Szczególnie interesuje mnie społeczny wymiar takich przemian oraz ich wpływ na modele relacji miłosnych i organizację życia społecznego. Zakładam, że pogłębiające się uczestnictwo urządzeń cyfrowych i technologicznych w intymnych przestrzeniach życia nie tylko zmienia nasze reakcje emocjonalno-somatyczne, ale również prowadzi do wyłonienia się nowych form intymności i standardów miłosnych. Drugi nurt wiąże się z analizą związków emocjonalnych ludzi ze sztucznymi formami osobowymi. Mowa tu o awatarach, simsach i innych cyfrowych bytach (znanych z aplikacji telefonicznych i gier komputerowych), oraz o robotach humanoidalnych. Od kilku lat można zaobserwować znaczący wzrost relacji pomiędzy ludźmi a sztucznymi formami osobowymi. Istnieją przypadki małżeństw ludzi z awatarami, a związki uczuciowo-intymne pomiędzy homo sapiens a homo ‘virtualis’ to już nie fetysz, ale trend kulturowy. Wielkim wyzwaniem dla obyczajowych form intymności jest pojawienie się tak zwanych sex robots. Choć znane jest wykorzystanie humanoidalnych maszyn w terapiach sensorycznych (na przykład roboty do przytulania), formy te nie uczestniczyły jeszcze w życiu intymnym na „prawach” istoty ludzkiej.

2. Opis działania przewidzianego do realizacji

Planowane działanie to prezentacja artykułu naukowego pt. Feeling(s) Without Organs. Post-Human Materia-lity and Affection na konferencji Uncertain Futures (link do wydarzenia: https://uncertainfutures2017.word-press.com/), która odbędzie się na OCAD University w Toronto w Kanadzie, w dniach 27–29 października 2017 r. Wraz z dr Meryl Borato (York University, Kanada) przygotowujemy panel zatytułowany The Future of Love, w którym przedstawione zostaną badania nad zmianami kulturowych kodów miłości na skutek ludzkiej interakcji z mediami cyfrowymi i urządzeniami nowych technologii. W swoim wystąpieniu nakreślę pro-gnozy związane z ingerencją nowych technologii w ludzkie relacje, a także opowiem o zmianach wynikają-cych z upłynnienia relacji międzyludzkich na skutek digitalizacji życia oraz przemian w rozumieniu pojęć „fizyczności” w kontaktach miłosnych. Posługując się pojęciem „nowej namacalności” („new tangibility”), opowiem o restrukturyzacji pojęcia obecności, spotkania, bycia razem. Pokażę jak zmieniły się nasze interak-cje miłosne i jak wpływają na nie obecne i dalsze kontakty (także intymne) z nieożywionymi formami takimi jak humanoidalne roboty. W swojej prezentacji odniosę się do osiągnieć współczesnej robotyki, a także do teorii spekulatywnych (m.in. do najnowszej książki Stevena Shaviro: Discognition).

3. Uzasadnienie konieczności realizacji wybranego działania

Prezentacja konferencyjna stwarza możliwość przedstawienia i przedyskutowania własnego projektu oraz za-wartych w nim ujęć badawczych. Ponadto daje możliwość skonfrontowania przyjętych założeń, tez oraz rozwiązań metodologicznych w szerszym, międzynarodowym gronie badaczy.

4. Spodziewany efekt

Bezpośrednim efektem działania będzie artykuł, w monografii naukowej, która będzie rezultatem konferencji. Dodatkowym efektem będzie poszerzenie moich kompetencji w zakresie zmian kulturowych kodów miłości, co pomoże mi w przygotowaniu większego projektu grantowego (np. Sonata).

Nazwa konkursu: MINIATURA 2

Kierownik projektu: dr Edyta Gryksa

Kwota finasowania: 16 269 PLN | Okres realizacji: 16.10.2018-15.10.2019

Streszczenie popularnonaukowe:

Prowadzone badania mają na celu analizę łacińskiej poezji pasterskiej Kalpurniusza Sykulusa – sielankopisarza epoki Nerona. Wyniki prowadzonych prac będą stanowiły w przyszłości podstawę do wszczęcia procedur habilitacyjnych i naukowego awansu. Wsparcie, o które ubiegam się w ramach Miniatury 2 będzie służyło przygotowaniu wniosku do programu Sonata, który pozwoli na realizację innowacyjnych badań nad twórczością Kalpurniusza. Jego eklogi są ważnym źródłem informacji na temat antycznych pasterskich agonów. Obecnie czytelnik może sięgnąć po tłumaczenie Eklog opracowane przez Jana Sękowskiego (1985 r.), poważne utrudnienie w poznaniu tematu stanowi jednak brak polskich komentarzy i opracowań na temat samego Kalpurniusza i jego dzieł. Prowadzone badania mają na celu uzupełnienie luki badawczej w zakresie wspomnianych kwestii. Rozpoczęcie prac nad projektem wiąże się z koniecznością wyjazdu na kwerendę biblioteczną do rzymskich ośrodków naukowych, podczas której możliwe będzie zgromadzenie niedostępnej w Polsce literatury przedmiotu oraz uzyskanie dostępu do tekstów oryginalnych z komentarzem. Kluczowym miejscem pracy będzie American Academy of Rome, w której zgromadzona została bogata literatura nie tylko z zakresu filologii klasycznej, antycznej topografii czy papirologii, lecz także archeologii, kultury, historii i sztuki obszarów Śródziemnomorza. Praca w rzymskich bibliotekach i ośrodkach naukowych (American Academy of Rome, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma) pozwoli uzyskać dostęp do materiałów, które są niezbędne do kontynuacji badań nad poezją pasterską. Ich wyniki przyczynią się do uzupełnienia znacznej luki w pracach naukowych na temat Kalpurniusza Sykulusa i jego twórczości. Ponadto w trakcie badań pozyskane zostaną opracowania z zakresu poezji pasterskiej sensu stricto oraz twórczości Wergiliusza i Teokryta, co pozwoli na dokładne zbadanie zależności między poszczególnymi poetami, a tym samym stworzenie schematu motywów dystynktywnych dla ich twórczości (w ramach programu Sonata). Początkowe badania podjęte po powrocie z kwerendy bibliotecznej będą skoncentrowane na Eklodze VI (analiza nietypowej konstrukcji utworu z uwzględnieniem odniesień do elementów charakterystycznych dla antycznych agonów pasterskich). Ważne będzie zbadanie walorów estetycznych tekstu oraz zapożyczeń z bukoliki Wergiliusza (III) i IV idylli Teokryta. Pierwsze wyniki badań zostaną opracowane w formie artykułu naukowego, który zostanie złożony do opublikowania w jednym z uznanych polskich periodyków.

Słowa kluczowe: poezja pasterska, walory estetyczne, literatura antyku, Kalpurniusz Sykulus

Nazwa konkursu: MINIATURA 2

Kierownik projektu: dr hab. Lucyna Sadzikowska, prof. UŚ

Kwota finasowania: 13 145 PLN | Okres realizacji: 16.10.2018-15.10.2019

Streszczenie popularnonaukowe:

Czytelnictwo w obozie koncentracyjnym to odrębne zagadnienie w historii kultury lagrów, które dotychczas nie zostało opracowane. Temat wpływu książki na więźniów obozu i szeroko rozumianego czytelnictwa w lagrze nie został dotychczas przeanalizowany. W literaturze naukowej dotyczącej obozów koncentracyjnych nie doceniono należycie znaczenia czytania książek (m.in. Henryka Sienkiewicza, Adama Mickiewicza, Elizy Orzeszkowej, Bolesława Prusa, Juliusza Słowackiego), mimo iż w licznych relacjach i wspomnieniach więźniów obozów koncentracyjnych zjawisko było dostrzegane i okazjonalnie opisywane. Także teoretycy kultury nie wprowadzali w obręb swoich rozważań implikacji rozwoju kultury w swoistych warunkach obozowych. Wśród czynników, które, oddziaływując terapeutycznie na więźniów, decydowały o przetrwaniu w lagrze, z całą pewnością były książki. Z przeprowadzonej przeze mnie kwerendy – w ramach działania naukowego NCN – wynika, że w obozach w Auschwitz-Birkenau i Dachau funkcjonowała biblioteka. Książki polskie, o które więźniowie prosili w grypsach i nieoficjalnych listach, były w obozie surowo zabronione, a ich posiadanie groziło ostrymi represjami. Książki przechwytywano np. z bagażu przybywających do obozu, chowano w ukryciu i potajemnie czytano. Była to terapia psychiczna przeciw zdziczeniu i alienacji (więźniowie w lagrach starali się w miarę możliwości rozwijać życie kulturalne). Utwory literackie stały się prawdziwym lekarstwem duchowym, czytano je „ku pokrzepieniu”.

ENGLISH

Reading in concentration camps, as well as its impact on the camp prisoners, is a separate issue in the history of the camps, which has not yet been much developed or analysed. In the scientific literature on concentration camps, the importance of reading books (including works of Henryk Sienkiewicz, Adam Mickiewicz, Eliza Orzeszkowa, Bolesław Prus, and Juliusz Słowacki) was underestimated, although in numerous testimonies and memories of camp prisoners the phenomenon was noticed and occasionally described. The implications of the culture development in specific camp conditions were also not introduced in the considerations of culture theoreticians. There are various factors that enabled survival in the camp, and reading books was certainly one of them, having a therapeutic effect on prisoners. My query – as part of the scientific activity of National Science Centre – indicated that a library had operated in the camps at Auschwitz-Birkenau and Dachau. Polish books, which prisoners asked for in secret messages and unofficial letters smuggled in and out of camp, were strictly forbidden in the camps. Possession of such books could easily result in severe repressions. Despite this threat, books were intercepted, (e.g. from luggage arriving at the camp), hidden, and secretly read. Reading was a psychological therapy against wildness and alienation, and prisoners in the labour camps tried to develop cultural life as much as possible. Literary works became a real spiritual medicine, they were read for reassurance, and books became a much needed comfort.

Nazwa konkursu: MINIATURA 2

Kierownik projektu: dr Katarzyna Szopa

Kwota finasowania: 25 843 PLN | Okres realizacji: 16.10.2018-15.10.2019

Streszczenie popularnonaukowe:

Niniejszy projekt wpisuje się w szeroki zakres badań nad feministycznymi genealogiami i sposobami wytwarzania wiedzy w obszarze teorii feministycznych. Głównym celem badań jest przyjrzenie się sposobom kształtowania historiografii zachodnich teorii feministycznych oraz śledzenie mechanizmów, jakie decydowały o narracyjnych strategiach, w ramach których owe historie były opowiadane. Przykład tzw. zjawiska French Feminism, które najbardziej utrwaliło się w zachodnich feministycznych historiografiach, pokazuje wyraźnie, że sposób opowiadania owych historii nie jest wolny od politycznych uwarunkowań i kontekstów danego czasu. Wytworzenie zjawiska French Feminism nie tylko utrwaliło historię, która znacząco odbiegała od tego, co rzeczywiście charakteryzowało Mouvement de Libération des Femmes we Francji, ale też miało ogromne znaczenie dla umocnienia i utrwalenia konstruktywistycznego paradygmatu badań feministycznych po drugiej stronie Atlantyku. Co więcej, gest ów skutkował wytwarzaniem nowych kanonów i technik narracyjnych, legitymizujących liberalny zwrot w feminizmie oraz instytucjonalizację badań feministycznych w amerykańskiej akademii. Owa klasyfikacja teorii feministycznych została przyjęta również w Polsce po 1989 roku i na gruncie teorii feministycznych jest narracją obowiązującą i reprodukowaną do tej pory. W konsekwencji taki sposób wytwarzania wiedzy doprowadził do wyparcia innych genealogii feministycznych, a zwłaszcza nurtów spod znaku teorii społecznej reprodukcji. Uzupełnienie dotychczasowego stanu wiedzy w obszarze feministycznych genealogii o tę perspektywę jest nie tylko częścią akademickiej pracy historiograficznej, ale też warunkiem koniecznym do wypracowywania nowych narzędzi, które pozwolą nam lepiej radzić sobie w obliczu kryzysów w obszarze społecznej reprodukcji, zachodzących we współczesnej rzeczywistości.

Nazwa konkursu: MINIATURA 2

Kierownik projektu: dr Joanna Sycz-Opoń

Kwota finasowania: 10 785 PLN | Okres realizacji: 16.03.2019-15.03.2020

Streszczenie popularnonaukowe:

Zrealizowane działanie naukowe zakładało uczestnictwo w konferencji CIUTI Conference (3-5.06.2019, Monash University, Australia) celem przedstawienia założeń metodologicznych oraz wstępnych wyników badania nad rozwojem kompetencji informacyjnych tłumaczy. Badanie, które było przedmiotem prezentacji konferencyjnej, ma na celu zdobycie wiedzy na temat: w jaki sposób możemy rozwijać u tłumaczy umiejętność szybkiego i skutecznego wyszukiwania informacji. Umiejętność ta jest obecnie uznana za jedną z podstawowych kompetencji tłumacza (ujęta m.in. w modelach grupy PACTE, EMT Expert Group oraz w normie ISO 17100:2015 dotyczącej usług tłumaczeniowych). Obecne badanie jest kontynuacją poprzedniego projektu badawczego (Sycz-Opoń, 2015), którego przedmiotem była ocena kompetencji informacyjnych studentów kierunków tłumaczeniowych. Wykazało ono, m.in., niewystarczającą wiedzę na temat specjalistycznych źródeł informacji, nieumiejętność szybkiego nawigowania w źródłach zarówno drukowanych jak i elektronicznych, oraz problemy z oceną rzetelności źródeł. Dane te sugerują, iż kompetencje informacyjne tłumaczy należy rozwijać w procesie edukacyjnym, na równi z pozostałymi kompetencjami. Nauka nie posiada jeszcze wyczerpującej wiedzy, w jaki sposób umiejętność skutecznego wyszukiwania informacji może być kształtowana w procesie edukacyjnym. Wyniki dotychczasowych badań nad procesem wyszukiwania informacji sugerują, iż zachowania informacyjne są w dużym stopniu nieuświadomione i nawykowe. Wydaje się więc, że rozwijanie umiejętności w tym obszarze powinno odbywać się poprzez, po pierwsze, nakierowanie uwagi studentów na ten aspekt procesu tłumaczenia, i dzięki temu zwiększenie ich świadomości co do własnych działań informacyjnych, oraz po drugie, poprzez regularne powtarzanie skutecznych metod wyszukiwania informacji, w celu ich internalizacji, i w końcowym efekcie automatyzacji. Badanie ma na celu zweryfikowanie powyższych hipotez. Obserwacja procesu korzystania ze źródeł odbywać się będzie przez dwa semestry podczas zajęć z tłumaczenia pisemnego. W celu obserwacji postępów w nabywaniu kompetencji informacyjnych zastosowanych zostanie kilka narzędzi badawczych: dziennik nauczyciela, ankieta, wywiad, oraz obserwacja studentów podczas tłumaczenia. Kontynuacja badania planowana jest na lata 2020- 2023 w ramach finansowania z konkursu SONATA.

Nazwa konkursu: MINIATURA 2

Kierownik projektu: dr Barbara Sambor

Kwota finasowania: 18 700 PLN | Okres realizacji: 30.03.2019-13.10.2020

Streszczenie popularnonaukowe:

Przeprowadzone badania były pierwszymi w Polsce badaniami artykulacji z wykorzystaniem rezonansu magnetycznego w czasie rzeczywistym, objęto nim grupę 20 wyselekcjonowanych mówców w wieku 17-51 lat. Grupę te podzielono na dwie równe grupy dziesięcioosobowe, w zależności od cech anatomiczno-czynnościowych narządów mowy – w pierwszej grupie znalazły się osoby z zaburzoną motoryką języka, w drugiej – osoby z prawidłową motoryką języka. Badanie real-time MRI pozwala obserwować i rejestrować ruchy aparatu mowy w dowolnej płaszczyźnie, umożliwia pomiar zakresu oraz opis jakości ruchu struktur odpowiedzialnych za artykulację, takich jak język, podniebienie miękkie, żuchwa czy wargi. W przypadku artykulacji samogłosek ustawienie traktu głosowego ma znaczenie zasadnicze – albowiem dzięki własnościom rezonansowym traktu jesteśmy w stanie odróżnić poszczególne samogłoski od siebie. Specyficzne ułożenie języka, żuchwy, warg nadaje im określoną barwę, która pod wpływem ruchu narządów mowy może ulegać modyfikacji. Pomimo powszechnej opinii, iż samogłoski rzadko podlegają zniekształceniom artykulacyjnym, analiza filmów oraz nagrań audio pozyskanych w trakcie badania pozwala zauważyć, iż osoby z dysfunkcją języka wytwarzają odmienne wzorce artykulacyjne nie tylko podczas wymawiania spółgłosek, lecz również samogłosek. Potwierdziły to zarówno pomiary samego traktu głosowego, jak również analiza akustyczna pobranego materiału dźwiękowego. Zarejestrowane dane pozwolą na wykonanie szerszych analiz, obejmujących również analizę spółgłosek oraz opisanie tzw. polskiego Inter-Speech Posture, czyli ułożenia traktu głosowego pomiędzy poszczególnymi etapami wypowiedzi, charakterystyczne dla każdego języka na świecie. Podczas badania wykonano przekroje głosek zarówno w płaszczyźnie strzałkowej, jak i czołowej, co pozwala nam również odnieść się do niezwykle ważnej w artykulacji pracy boków języka oraz obserwować kształt całej masy języka, które bywają pomijane w tradycyjnej fonetyce artykulacyjnej. Przeprowadzone badania stanowią uzupełnienie wiedzy językoznawczej i logopedycznej, pozwolą na wzbogacenie teorii i praktyki logopedycznej, zgodnie z duchem „praktyki opartej na dowodach”, a także rozszerzą możliwość wykonywania obiektywnej diagnostyki obrazowej z wykorzystaniem real-time MRI u osób z rozmaitymi dysfunkcjami w obrębie traktu głosowego. Wyniki badań rozszerzają też wiedzę fonetyczną w zakresie budowy artykulacyjnej głosek polskich, pozwalają lepiej poznać i opisać koordynację mięśni języka, podniebienia, żuchwy i krtani podczas artykulacji głosek polskich. Są to aspekty niezwykle istotne zarówno podczas standardowej opieki logopedycznej, jak i podczas pracy pedagogicznej z wokalistami, czy podczas rehabilitacji głosu.

Nazwa konkursu: SONATA 5

Kierownik projektu: dr Aneta Borowik, prof. UŚ

Kwota finasowania: 151 170 PLN | Okres realizacji: 1.04.2014-31.01.2019

Streszczenie popularnonaukowe:

Na Górnym Śląsku oraz Zagłębiu, szczególnie w stolicy regionu Katowicach, po II wojnie światowej zrealizowano wiele wybitnych założeń urbanistycznych i architektonicznych. Jako najciekawsze można wymienić: katowicką halę widowiskowo-sportową tzw. Spodek, halę widowiskową w Opolu Jerzego Gottfrieda, Skomasowaną Jednostkę Mieszkaniową czyli tzw. Superjednostkę Mieczysława Króla i wiele, wiele innych spektakularnych realizacji. Współczesny krytyk i historyk architektury Przemysław Szefer zaliczył Górny Śląsk ze stolicą regionu Katowicami do najciekawszych ośrodków twórczości architektonicznej w tym czasie. W aglomeracji śląskiej powstawały pionierskie konstrukcje i rozwiązania funkcjonalne, które były później rozwijane i naśladowane w całej Polsce („śląskie ślizgi”, tzw. superjednostka, Pałac Ślubów etc.). Sprzyjała temu specyficzna sytuacja regionu, silnie zindustrializowanego, bogatego w surowce, prężnie się rozwijającego. Napływ ludności z innych stron kraju oraz nadmierna koncentracja przemysłu zaowocowały znaczącymi przekształceniami urbanistycznymi i architektonicznymi na obszarze Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Urbanistyka i architektura stały się ważnym narzędziem w służbie ideologii władzy. Jedną z metod gwarantujących utrzymanie status quo było zapewnienie obywatelom godnych warunków życia i pracy, stąd od lat 60. na zjazdach partyjnych kładziono nacisk na szybką realizację osiedli oraz szkół zgodną z narzuconymi odgórnie normatywami. Bardzo ważny stał się imperatyw nowoczesności, który pojawił się po zakończeniu okresu socrealizmu w 1955 r. W całym Bloku Wschodnim zaczęły obowiązywać wzorce urbanistyki i architektury Europy Zachodniej. Zamierzone badania mają kilka celów. Wśród nich należy wymienić: stworzenie wyczerpującej monografii architektury i urbanistyki lat 60. i 70. na terenie Górnego Śląska i Zagłębia, pokazanie jej pionierskiej roli w stosunku do innych regionów Polski, szersza prezentacja lokalnego środowiska architektów, stworzenie lub weryfikacja istniejących zasad waloryzacji architektury i urbanistyki lat 60. i 70., niezbędnych do skutecznej ochrony najbardziej wartościowych obiektów, refleksja nad ideowymi przesłankami akceptacji przez władze nowoczesności w architekturze i urbanistyce oraz próba odpowiedzi jakie było znaczenie Polskiej szkoły urbanistyki i architektury”. Ważną kwestią stanie się zbadanie związków polskiej architektury tego okresu z twórczością światową oraz wykazanie znaczenia polskich architektów i urbanistów dla rozwoju architektury i urbanistyki na całym świecie. Do głównych hipotez należą: innowacyjność formy i technologii w architekturze lat 60. i 70. w Polsce, istnienie tzw. polskiej szkoły urbanistycznej oraz jej wkład w rozwój urbanistyki światowej, istotne znaczenie, często wręcz modelowy charakter górnośląskich i zagłębiowskich realizacji dla rozwoju architektury i urbanistyki w innych regionach Polski, całkowita akceptacja przez socjalistyczne władze w Polsce zachodniego modelu nowoczesności, spowodowana czynnikami ekonomicznymi, społecznymi, a także propagandowymi (swoisty „wyścig do nowoczesności” porównywalny z tzw. wyścigiem zbrojeń), możliwość wypracowania uniwersalnych kryteriów oceny polskiej (i światowej) architektury i urbanistyki lat 60. i 70. XX wieku. Do najważniejszych działań do tej pory należy zaliczyć: kwerendę w czasopismach i książkach z lat 60. i 70. XX wieku na podstawie któej udało się prześledzić rozwój stosowanych w tym czasie technologii oraz wpływ przemian społeczno ustrojowych oraz gospodarczych na architekturę i urbanistykę. Wytypowano zbiór najważniejszych z punktu widzenia rozwoju urbanistyki i architektury dzieł, wykonano dokumentację fotograficzną oraz zwaloryzowano ich stan zachowania. W ramach współpracy z Biblioteką Śląską rozpoczęto zbieranie i opracowanie materiałów dotyczących twórców tworzących architekturę i urbanistykę lat 60. i 70. XX w. na Górnym Śląsku i Zagłębiu Dąbrowskim.

Project title: Architecture and Town Planning in 60. and 70. XX Century on the Area of Upper Silesia and Zaglebie Region. Form, Ideology, Influence and Valorization

Funding schemes: SONATA 5

Principal Investigator: Aneta Borowik, PhD, Assoc. Prof

Funding amount: 151 170 PLN | Implementation period: 1.04.2014-31.01.2019

Nazwa konkursu: OPUS 6

Kierownik projektu: dr hab. Tomasz Kubalica, prof. UŚ

Kwota finasowania: 77 930 PLN | Okres realizacji: 8.08.2014-7.08.2017

Streszczenie popularnonaukowe:

Celem projektu jest rzucenie światła na kierunek psychologiczny w myśli neokantowskiej. Przedmiotem badań jest filozofia teoretyczna Leonarda Nelsona. Podstawowe pytanie dotyczy jego interpretacji filozofii Kanta i Friesa oraz szerzej stosunku do kwestii możliwości teorii poznania.

Project title: Leonard Nelson and the Problem of the Impossibility of the Theory of Knowledge

Funding schemes: OPUS 6

Principal Investigator: Tomasz Kubalica, PhD, DLitt, Associate Professor

Funding amount: 77 930 PLN | Implementation period: 8.08.2014-7.08.2017

Nazwa konkursu: OPUS 8

Kierownik projektu: dr hab. Dariusz Rolnik, prof. UŚ

Kwota finasowania: 98 800 PLN | Okres realizacji: 17.07.2015-16.01.2019

Streszczenie popularnonaukowe:

Cel naukowy projektu:

Realizacja projektu ma ukazać postać jednego z ważniejszych polityków czasów stanisławowskich na Litwie, Adama Chmary. Ma pokazać jak wzrastała jego rola w województwie mińskim, jak przebiegała jego kariera. Biografia A. Chmary to świetny przykład szukania drogi do zaszczytów w dawnej Rzeczypospolitej. Praca pozwoli też na poszukiwania odpowiedzi na pytania jak patrzono na „prowincji litewskiej”, na świat wielkiej polityki prowadzonej w Warszawie w ostatnich dekadach istnienia Rzeczypospolitej, jak wyglądała kwestia stopnia akceptacji obywateli prowincji dla projektowanych reform, i jak odnoszono się do – nie zawsze zdrowych – mechanizmów prowadzenia polityki przez Stanisława Augusta na prowincji, w końcu jak wpływała bliskość Rosji na zachowania obywateli Litwy żyjących na jej wschodnich rubieżach. Ostatnim z zasadniczych celów projektu będzie odtworzenie czy raczej wskazanie na miejsc przechowywania rozproszonego Archiwum Chmarów.

Znaczenie projektu:

Zrealizowany projekt może mieć duże znaczenie, dla interesujących się historią szlachty Rzeczypospolitej na Litwie, historią elit, głównie zaś dla badaczy zajmujących się dziejami wewnętrznymi Rzeczypospolitej stanisławowskiej (1764-1795). Opracowanie materiału związanego z działalnością i karierą A. Chmary przyniesie kolejne, nieznane źródła do badania zachowań elit czasów stanisławowskich, co pozwoli także analizować życie sejmikowe, życie publiczne prowincji litewskiej. Na przykładzie biografii A. Chmary pięknie pokazują się mechanizmy kariery w dawnej Polsce. Biografia A. Chmary ma ukazać, czym on się kierował w swoich wyborach politycznych i sympatiach osobistych. Całość opracowania ważna też będzie dla zrozumienia zasad funkcjonowania wewnętrznego Rzeczypospolitej, również meandrów życia parlamentarnego i sejmikowego. Wydaje się, że wykonanie projektu powinno też mieć znaczenie dla dalszego definiowania pojmowania przez współczesnych takich bardzo nośnych pojęć, jak „państwo”, „naród” czy „ojczyzna”. W tym aspekcie także można wnosić, że realizacja projektu będzie pomocna w definiowaniu i odtwarzaniu tego, co potocznie nazywa się kulturą polityczną szlachty II połowy XVIII wieku.

Project title: Adam Chmara (1721-1805) – the last Vivode of Minsk in the World of Politics of Stanislavian Age and his Archives

Funding schemes: OPUS 8

Principal Investigator: Dariusz Rolnik, PhD, DLitt, Associate Professor

Funding amount: 98 800 PLN | Implementation period: 17.07.2015-16.01.2019

Nazwa konkursu: OPUS 8

Kierownik projektu: prof. dr hab. Bogdan Dembiński

Kwota finasowania: 70 720 PLN | Okres realizacji: 28.08.2015-27.08.2018

Streszczenie popularnonaukowe:

Celem prowadzonych badań jest rekonstrukcja propozycji filozoficznych przedstawicieli ostatniej fazy Starej Akademii Platońskiej i wykazanie (teza), że Akademia kontynuując zainteresowania etyczne Platona i jego bezpośrednich następców (Speuzyp, Ksenokrates, Eudoksos, Heraklides, Filip) w sposób istotny wpłynęła na koncepcje wszystkich wielkich systemów filozofii hellenistycznej. Jednocześnie podjęta zostanie próba ukazania późnej Akademii, jako miejsca w którym rozwijana jest koncepcja matematycznego przyrodoznawstwa, mająca znaczący wpływ na rozwój nauki w czasach hellenistycznych.

Project title: Old Platos Academy – Last Period

Funding schemes: OPUS 8

Principal Investigator: Prof. Bogdan Dembiński

Funding amount: 70 720 PLN | Implementation period: 28.08.2015-27.08.2018

Nazwa konkursu: MINIATURA 1

Kierownik projektu: dr Tomasz Kałuski

Kwota finasowania: 34 978 PLN | Okres realizacji: 2.09.2017-1.09.2018

Streszczenie popularnonaukowe:

Początki badań nad pieczęciami cystersów na Śląsku sięgają XIX w. i 1 połowy XX wieku. W ostatnich latach badania na tej płaszczyźnie ożywiły się w Polsce. Większość opracowań naukowych dotyczy aspektów związanych z prawnym funkcjonowaniem pieczęci oraz ich stroną ikonograficzną. Niemniej brakuje prac, które dotyczą całościowego spojrzenia na pieczęcie funkcjonujące w klasztorach cysterskich na Dolnym i Górnym Śląsku. Podczas przeprowadzonych badań w Národní archiv w Pradze oraz w Sächsisches Hauptstaatsarchiv w Dreźnie zebrano pieczęcie opatów oraz konwentów. Zdolności medialne pieczęci spowodowały, że mogły na nich być umieszczone zróżnicowane wyobrażenia. Ponadto za pomocą typariusza było wykonywane wiele egzemplarzy pieczęci skierowanych do różnych odbiorców. Stąd pieczęć posiadała nie tylko funkcje reprezentacyjne, ale była też środkiem komunikacji społecznej. W efekcie przeprowadzonych badań napisano artykuł, w którym zostały omówione przede wszystkim początki pieczęci cysterskich na Śląsku w XIII i XIV w. oraz wizerunki występujące na ich pieczęciach. Przeprowadzone badania stanowią podstawę do dalszych rozważań m.in. z zakresu historii zakonu cysterskiego, a także dziedzictwa kulturowego na Śląsku w średniowieczu. Stanowią też istotny element w badaniach na gruncie nauk pomocniczych historii w zakresie sfragistyki i ikonografii historycznej.

Nazwa konkursu: Sonatina 2

Kierownik projektu: dr Dorota Gregorowicz

Kwota finasowania: 655 415 PLN | Okres realizacji: 5.11.2018-4.11.2021

Streszczenie popularnonaukowe: opis projektu w formacie .pdf

Project title: Holy See towards the crisis of sovreignity of John Casimir Vasa and Michael Korybut Wiśniowiecki’s election (1660-1669)

Funding schemes: Sonatina 2

Principal Investigator: Dorota Gregorowicz, PhD

Funding amount: 655 415 PLN | Implementation period: 5.11.2018-4.11.2021

Description for the general public: project description in a .pdf file

Nazwa konkursu: MINIATURA

Kierownik projektu: dr Sebastian Śpiewak

Kwota finasowania: 10 002 PLN | Okres realizacji: 3.11.2018-2.11.2019

Nazwa konkursu: MINIATURA

Kierownik projektu: dr Mirosława Sobczyńska-Szczepańska

Kwota finasowania: 16 908 PLN | Okres realizacji: 3.11.2018-2.11.2019

Streszczenie popularnonaukowe:

Dr Mirosława Sobczyńska-Szczepańska, historyk sztuki, zatrudniona jako adiunkt w Instytucie Nauk o Sztuce Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, zrealizowała projekt badawczy „Malarz Joseph Prechtl i jego twórczość w świetle źródeł” dzięki środkom przyznanym przez Narodowe Centrum Nauki w konkursie Miniatura 2, prowadząc od grudnia 2018 r. do października 2019 r. kwerendy archiwalne i biblioteczne w Wiedniu, Kijowie i Lwowie. Malarz Joseph Prechtl (1737, Wiedeń – 1799, Brahiłów), w Zakonie Przenajświętszej Trójcy brat świecki Józef od św. Teresy, działający głównie w Krakowie, na Wołyniu, Zamojszczyźnie i Podolu, stworzył około stu trzydziestu obrazów sztalugowych i kilkanaście dekoracji monumentalnych. Nielicznie zachowane dzieła oraz te, które znane są jedynie z archiwalnych fotografii, pozwalają uznać go za jednego najwybitniejszych malarzy tworzących na terenie Rzeczypospolitej w 2. połowie XVIII w. Wyniki swoich badań nad twórczością Prechtla, przeprowadzonych w 2017 r., dr Sobczyńska-Szczepańska przedstawiła w artykule Malarz Joseph Prechtl. Przyczynek do monografii artysty (Biuletyn Historii Sztuki, t. 80, nr 1, 2018, s. 49-86). Podczas kwerendy w archiwum Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu badaczka dotarła do dokumentów świadczących o tym, że Prechtl studiował w wiedeńskiej Cesarsko-Królewskiej Dworskiej Akademii Malarzy, Rzeźbiarzy i Budowniczych od kwietnia 1749 do połowy 1754 r., kiedy podjął decyzję o wyjeździe do Rzeczypospolitej, gdzie we wrześniu 1754 r. wstąpił do zakonu trynitarzy. Ponadto zapoznała się w Austriackiej Bibliotece Narodowej z najnowszą literaturą na temat malarstwa barokowego w Austrii. W Kijowie odbyła dwie tygodniowe kwerendy, w czasie których pozyskała informacje na temat prac Prechtla w kościele trynitarzy i katedrze w Kamieńcu Podolskim, kościele parafialnym pw. św. Stanisława Biskupa i w klasztorze szarytek w Gródku Bedrychowskim oraz w kościele trynitarzy w Brahiłowie (dział rękopisów Narodowej Biblioteki Ukrainy im. Wernadskiego, Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy w Kijowie) oraz archiwalne fotografie nieistniejących już dekoracji malarskich w kościołach trynitarzy w Beresteczku i Brahiłowie (archiwum Ukraińskiego państwowego naukowo-badawczego i projektowego instytutu «УкрНДІпроектреставрація», archiwum Narodowego kompleksu „Zofia Kijowska”, Państwowa naukowa architektoniczno-budowlana biblioteka im. W. Zabołotnego, dział rękopisów Narodowej Biblioteki Ukrainy im. Wernadskiego). We Lwowie, w dziale grafiki badaczka dotarła do rysunków malarzy austriackich, Paula Trogera i Franza Antona Maulbertscha, które – zważywszy na analogie formalne łączące je z dziełami Prechtla – świadczą o silnym związku jego sztuki z malarstwem wiedeńskim. Kwerenda w Centralnym Państwowym Archiwum Historycznym Ukrainy we Lwowie dostarczyła m.in. informacji o tym, że Stanisław Stroiński rozpoczął pracę nad dekoracją malarską lwowskiego kościoła trynitarzy pw. Świętej Trójcy nie w 1756 r., jak wcześniej sądzono, lecz w 1752 r., co oznacza, że Joseph Prechtl, przybyły do Lwowa w 1754 r., współpracował ze wspomnianym artystą, doskonaląc się u jego boku w sztuce malarskiej przez blisko trzy lata (do czasu ukończenia prac w 1757 r.). Ponadto, badaczka przeprowadziła kwerendę w magazynach Narodowej Lwowskiej Galerii Sztuki, w dawnym klasztorze kapucynów Olesku koło Lwowa. Ze względu na fakt, że znajduje się tam zespół rzeźb z kościoła trynitarzy w Beresteczku, spodziewała się odnaleźć obrazy Josepha Prechtla (według źródeł zakonnych było ich w berestesteckiej świątyni szesnaście) i rzeczywiście odkryła jego dwa wielkoformatowe obrazy ołtarzowe. Materiały zebrane w ramach projektu pozwolą w znaczącym stopniu uzupełnić dotychczasowy stan wiedzy o życiu i działalności artystycznej malarza Josepha Prechtla. Wyniki zrealizowanych badań zostaną przedstawione w przygotowywanej obecnie książce na ten temat.

Nazwa konkursu: MINIATURA 2

Kierownik projektu: dr Mateusz Sokulski

Kwota finasowania: 31 201 PLN | Okres realizacji: 5.12.2018-4.12.2019

Streszczenie popularnonaukowe:

Celem projektu jest ukazanie polityki władz ZSRR na płaszczyźnie kulturalnej na rzecz podporządkowania krajów Europy Środkowo-Wschodniej- Polski i Jugosławii w latach 1955-1958. Koniec epoki stalinizmu w połowie lat 50., a z drugiej strony tzw. „walka z rewizjonizmem” od 1958 r. w krajach bloku wschodniego wyznaczają jasne cezury badawcze. Wybór Polski i Jugosławii jako przedmiotu badań działań sowieckich na polu kulturalnym wynika ze specyfiki obu państw, które na tle innych krajów pod rządami komunistów w Europie pozwoliły twórcom na najdalej idącą swobodę, choć oczywiście w ograniczonym zakresie. Płaszczyzna polityki kulturalnej była natomiast jednym z tych obszarów działań Moskwy na polu międzynarodowym, poprzez które w ZSRR zamierzano realizować imperialną politykę. Odnosząc się do ustaleń wybitnych historyków dziejów politycznych (m.in. Wandy Jarząbekj, Jacka Tebinki, Gorana Miloradovicia) w badaniach analizie poddałem działania propagandowe sowieckich polityków skierowane wobec artystów w PRL i Jugosławii, a także kwestię niezależnych od władz kanałów współpracy kulturalnej między ludźmi sztuki.

Nazwa konkursu: MINIATURA

Kierownik projektu: dr Marta Ples-Bęben

Kwota finasowania: 7 150 PLN | Okres realizacji: 16.02.2019-15.02.2020

Streszczenie popularnonaukowe:

Co to znaczy „wyobrażać sobie”? W 2019 roku dr Marta Ples-Bęben realizowała projekt „Teorie wyobraźni we francuskiej filozofii współczesnej”, w ramach którego konsultowała swoje plany badawcze dotyczące bachelardowskich i postbachelardowskich teorii czynnej wyobraźni. Projekt zakładał dziesięciodniowy pobyt w Lyonie w celu konsultacji z profesorem Jean-Jacquesem Wunenburgerem, wybitnym specjalistą z zakresu filozofii wyobraźni i filozofii obrazu.

W swoich badaniach Marta Ples-Bęben analizuje władzę wyobraźni, rozważając zarówno funkcję, jaką pełni ona w poznaniu (na przykład naukowym), jak i w twórczości (na przykład artystycznej). Punktem wyjścia dla tak określonych badań jest filozofia wyobraźni Gastona Bachelarda, uznającego ją za aktywną władzę poznawczą, której dzieła (na przykład poetyckie) ujawniają istnienie nieświadomych wzorców warunkujących jej działanie. Bachelard pozostaje pod wyraźnym wpływem S. Freuda i C.G. Junga, ale także fenomenologii – E. Husserla i M. Merleau-Ponty’ego. Założenia te rozwijają twórcy teorii nawiązujących do myśli Bachelarda (niekiedy polemicznie), których autorzy często stosują jej założenia do innych dyscyplin, takich jak socjologia, religioznawstwo, teoria literatury czy antropologia. Chodzi tu na przykład o G. Duranda, H. Corbina, M. Maffesoli czy badaczy wywodzących się z CRI utworzonego w Grenoble. Wymienieni autorzy uznają wyobraźnię za twórczą i aktywną. Nie jest to ani pasywna zdolność przyjmowania zewnętrznych bodźców, ani fantazja, ograniczająca się do kreowania światów fantastycznych. W pewnej mierze widoczne jest tu nawiązanie do filozofii transcendentalnej I. Kanta, postrzegającego wyobraźnię jako strukturę warunkującą relację między zmysłowością i intelektem. W takim ujęciu wyobraźnia byłaby tym, co umożliwia poznanie świata: myślenie o świecie i porządkowanie spostrzeżeń. Perspektywa bachelardowska dodaje do tego ujęcia kontekst myśli Junga, zakorzeniającego wszelkie poznanie i działanie człowieka w archetypach – nieświadomych, powszechnych prawzorcach.

Dr Marta Ples-Bęben – adiunkt w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Autorka i współautorka książek: Od epistemologii do krytycznej analizy dziejów (2012), Husserl w Polsce. Bibliografia 1985–2010 (2013, współaut. Dariusz Bęben), Polska fenomenologia przedwojenna. Antologia tekstów (2013, współred. Dariusz Bęben), Gaston Bachelard i filozofie obrazu : psychologiczne i społeczno-polityczne aspekty obrazowości (2018, współaut. Ilona Błocian, Kamila Morawska). Tłumaczka i autorka licznych publikacji z zakresu francuskiej filozofii najnowszej. Laureatka stypendiów MNiSW oraz Królestwa Belgii, wykonawczyni w grantach MNiSW oraz NCN. Członkini Association Internationale Gaston Bachelard, Towarzystwa Bachelardowskiego „Mythopoeia”. Członkini komitetu naukowego półrocznika „Bachelard Studies”.

Nazwa konkursu: MINIATURA 2

Kierownik projektu: dr Oskar Rojewski

Kwota finasowania: 38 154 PLN | Okres realizacji: 30.03.2019-29.03.2020

Streszczenie popularnonaukowe:

Głównym celem niniejszego projektu jest realizacja kwerendy archiwalno-bibliotecznej w Bibliotece Museo del Prado w Madrycie i w Archivo General de Simancas, dotyczącej ośmioletniej działalności Michaela Sittow na dworze Izabeli Katolickiej, Ferdynanda Aragońskiego, Joanny I Kastylijskiej i Filipa Pięknego. Michael Sittow jest doskonałym przykładem emigranta zarobkowego z czasów nowożytnych, który przez 57 lat swojego życia pracował na siedmiu prestiżowych dworach królewskich. Jakość jego portretów w znacznym stopniu wpłynęła na zmiękczenie wizerunków i wzrost naturalizmu w oficjalnych portretach dworskich w pierwszej połowie XVI wieku. Jego twórczość obecna jest w aktualnej historiografii, która głównie koncentruje się na atrybucji dzieł na podstawie analizy stylowo-porównawczej. W wyniku czego przypisuje się malarzowi około 38 obrazów, niejednorodnych stylistycznie, typologicznie, chronologicznie czy technicznie. Pomimo identyfikacji jego dzieł i licznych artykułów czy rozdziałów w książkach poświęconych jego twórczości, Sittow był protagonistą tylko jednego monograficznego opracowania naukowego (Trizna, 1974) i jednej wystawy (KUMU, Talin, 2018, Hand, Koppel, Borchert). Motywacją do przedstawienia niniejszego projektu jest fakt, że wystawa poświęcona artyście nie uwzględniła żadnej informacji dotyczącej jego pobytu w Hiszpanii, co świadczy o braku postępu w badaniach nad twórczością artysty z tego okresu. Co więcej, wszyscy zajmujący się nim naukowcy wskazywali na potrzebę realizacji kwerendy w Hiszpanii, która może dostarczyć nowej lektury jego twórczości.  Efektem planowanych kwerend będzie zgromadzenie informacji i materiałów ikonograficznych, które pozwolą na analizę oeuvre Michaela Sittow oraz poznanie materiałów wcześniej niepublikowanych, dotyczących jego pracy na Półwyspie Iberyjskim. Wyniki realizowanej kwerendy planuję opublikować w formie artykułu w czasopiśmie Oud Holland (najwyżej punktowane czasopismo zajmujące się tematyką malarstwa niderlandzkiego) w języku angielskim.

Słowa kluczowe: Michael Sittow, dwór kastylijski, malarstwo niderlandzkie przełomu  XV i XVI wieku, portrety dworskie

Nazwa konkursu: MINIATURA 4

Kierownik projektu: dr Adam Pisarek

Kwota finasowania: 10 305 PLN | Okres realizacji: 16.10.2020-15.10.2021

Streszczenie popularnonaukowe: opis projektu w formacie .pdf

Nazwa konkursu: PRELUDIUM 6

Kierownik projektu: dr Joanna Soćko

Opiekun naukowy: prof. Tadeusz Sławek

Kwota finasowania: 79 321 PLN | Okres realizacji: 24.07.2014-23.07.2017

Streszczenie popularnonaukowe: opis projektu w formacie .pdf

Project title: The category of materiality in the poetry of R.S. Thomas

Funding schemes: PRELUDIUM 6

Principal Investigator: Joanna Soćko, PhD

Research Supervisor: Prof. Tadeusz Sławek

Funding amount: 79 321 PLN | Implementation period: 24.07.2014-23.07.2017

Description for the general public: project description in a .pdf file

Nazwa konkursu: PRELUDIUM 7

Kierownik projektu: dr Bartosz Stopel, prof. UŚ

Opiekun naukowy: prof. Wojciech Kalaga

Kwota finasowania: 75 920 PLN | Okres realizacji: 10.02.2015-09.02.2018

Streszczenie popularnonaukowe: opis projektu w formacie .pdf

Project title: From Mind to Text: An Analysis of the Hierarchy and Continuity of Literary Studies from Cognitive Science, through Aesthetics, to Literary Theory

Funding schemes: PRELUDIUM 7

Principal Investigator: Bartosz Stopel, PhD, Assoc. Prof

Research Supervisor: Prof. Wojciech Kalaga

Funding amount: 75 920 PLN | Implementation period: 10.02.2015-09.02.2018

Description for the general public: project description in a .pdf file

Nazwa konkursu: PRELUDIUM 5

Kierownik projektu: dr Przemysław Piwowarczyk

Kwota finasowania: 115 635 PLN | Okres realizacji: 04.03.2014-03.03.2019

Streszczenie popularnonaukowe: opis projektu w formacie .pdf

Project title: The relationship between demonology of Nag Hammadi texts and demonology of the late ancient magic

Funding schemes: RELUDIUM 5

Principal Investigator: Przemysław Piwowarczyk, PhD

Funding amount: 115 635 PLN | Implementation period: 04.03.2014-03.03.2019

Nazwa konkursu: PRELUDIUM 8

Kierownik projektu: Ryszard Szopa

Opiekun naukowy: prof. Irma Kozina

Kwota finasowania: 110 950 PLN | Okres realizacji: 20.07.2015-19.01.2019

Streszczenie popularnonaukowe: opis projektu w formacie .pdf

Project title: Stained glass from the time of Interwar Period in Upper Silesia region – an attempt of synthesis of the phenomena

Funding schemes: PRELUDIUM 8

Principal Investigator: Ryszard Szopa

Research Supervisor: Prof. Irma Kozina

Funding amount: 110 950 PLN | Implementation period: 20.07.2015-19.01.2019

Description for the general public: project description in a .pdf file

Kierownik projektu: dr hab. Michał Krzykawski, prof. UŚ

Nazwa konkursu: Granty na Granty | Kwota finasowania: 6 500 PLN | Okres realizacji: 4.01.2021-29.02.2021

Streszczenie popularnonaukowe: 

Głównym celem projektu NesT jest wypracowanie odpowiedzi na zjawisko masowej proletaryzacji (utraty wiedzy jako umiejętności: umiejętności życia, wytwarzania, teoretyzowania, koncypowania) jako efektu podporządkowania rozwoju technologii krótkowzrocznym interesom rynku. Prace projektowe dążą do połączenia problemów lokalnych, wynikających ze specyfiki określonych terytoriów, na których znajdują się uczestniczące w projekcie organizacje, z międzynarodowymi obawami epoki antropocenu (kryzys klimatyczny, kryzys bioróżnorodności, kryzys epidemiologiczny, kryzys demokracji, apatia polityczna, utrata zaufania społecznego wobec nauki, nadmiar informacji, dezinformacja i zjawisko postprawdy, a więc wszystko to, co jest efektem obarczonego błędem użytku z technik i technologii). Projekt Networking Ecologically Smart Territories (NesT) jest projektem międzyobszarowym, międzykontynentalnym i międzysektorowym. Projekt łączy prace badawcze prowadzone na płaszczyźnie teoretycznej z praktykowaniem badań współtwórczych (recherche contributive, contributory research), nawiązujących do tradycji badań w działaniu i osadzających proces wytwarzania wiedzy w konkretnych lokalnościach.

Principal Investigator: Michał Krzykawski, PhD, DLitt, Associate Professor

Funding schemes: Granty na Granty | Funding amount: 6 500 PLN | Implementation period: 4.01.2021-29.02.2021

Description for the general public:

The principal aim of Networking Ecologically Smart Territories (NEST) will be to test the hypothesis that digital diversification, which will be explored as noodiversification and technodiversification as the conditions of resilience of human societies, holds the key to a reinvention of contemporary, proletarianising, industrial economics. For this purpose, a large transdisciplinary research mobility project is necessary in order to articulate local territorial situations with international concerns in the context of the Anthropocene. The aims will be achieved through an international and intersectorial exchange of researchers and staff across the academic and non-academic partners of NEST. The NEST consortium is made of 11 partners, 4 EU academic partners TU Dublin (IRL), IRI (FR), Paris Lumiere (FR), SALSKI (PL) and 2 Third Country academic Partners Uartes (EC), Berkeley (US) and 5 non-academic partners, DCC (IRL), D93( FR), Factory of the Living (PL), Dissinovation (FR) and associated with the Galapagos (EC). There are 3 academic WPs.By extending the critique of digital technology already undertaken by the Digital Studies Network to reconsider the foundations of computer theory in relation to the concepts of locality, negentropy, anti-entropy, data economy and networked AI by developing the concepts of technodiversity and cosmothenchics (WP1). To experiment and introduce new forms of collective responsibility through Territorial experimentation, enabling new forms of citizen participation in local governance through contributory research (WP2). To experiment and develop a network of territorial laboratories of digital contributory research in order to study the constraints acting on life and the archipelagos of ecological niches by species inhabiting the same territoires, with a view to generating local understandings of living singularities and functional cooperations between territorial-laboratories and academics in view of the planetary threat. (WP3)

Instytucja finansująca: Fundacja Centrum Badań nad Historią Kościoła im. Ks. Wincentego Myszora

Kierownik projektu: dr hab. Katarzyna Tałuć, prof. UŚ

Kwota finasowania: 10 000 PLN | Okres realizacji: 19.04.2018-30.11.2019

Streszczenie popularnonaukowe:

Celem projektu było opracowanie krytyczne materiałów źródłowych do biografii naukowej ks. prof. Wincentego Myszora. W trakcie przygotowywania edycji zastosowano metody badania dokumentów i elementy metody prozopograficznej, co pozwoliło w części biograficznej publikacji odtworzyć drogę naukową i zrekonstruować kolejne etapy badań prowadzone przez ks. prof. Wincentego Myszora. W opracowaniu korespondencji przyjęto podejście dokumentacyjne. W ramach projektu zorganizowano również otwarte seminarium dyskusyjne poświęcone dokumentom życia osobistego traktowanym jako źródło informacji w badaniach naukowych.