Z radością informujemy, że dr Konrad Graczyk, prof. UŚ został laureatem konkursu OPUS 28 i uzyskał finansowanie na badania w ramach projektu: „Preludium do Holocaustu? Prawo sądowe a Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie”.
OPUS to największy program grantowy Narodowego Centrum Nauki, który umożliwia naukowcom realizację projektów badawczych w polskich jednostkach naukowych. Jest otwarty dla wszystkich, niezależnie od doświadczenia i stażu naukowego kierownika projektu.
Projekt ma na celu zbadanie roli prawa i sądownictwa w Holocauście. Holocaust, czyli Zagłada europejskich Żydów, przeprowadzony został w większości na okupowanych przez III Rzeszę ziemiach polskich. Jego centralnym elementem była akcja „Reinhardt”, obejmująca dwa miliony Żydów zamieszkujących Generalne Gubernatorstwo (GG). Powszechnie znana jest rola SS w Holocauście, natomiast pytania o stosunek prawa sądowego i sądów do Holocaustu nikt dotychczas nie stawiał. Źródła proweniencji prawnej rzadko były wykorzystywane przez historyków Zagłady, a nawet gdy to następowało, to ograniczali się oni do faktografii, zaniedbując analizę prawną.
U podstaw projektu legło dostrzeżenie tego braku. Nowatorstwo projektu polega na sięgnięciu do nowego zasobu źródłowego – aktów normatywnych oraz orzecznictwa sądowego – oraz jego wykorzystaniu w badaniach nad Holocaustem.
Realizacja projektu pozwoli na ustalenie i opisanie udziału sądownictwa w Holocauście. Badania wstępne wykazały bowiem, że udział ten był zróżnicowany w zależności od rodzaju sądownictwa w GG (niemieckie, polskie-nieniemieckie) oraz stosowanego prawa sądowego (karne, cywilne). Na ich podstawie będzie można prześledzić cztery fazy polityki antyżydowskiej (eksploatacja, dyskryminacja, stygmatyzacja, izolacja) oraz zbadać ich uwarunkowania. Główną płaszczyzną badań będą akty prawne oraz orzecznictwo sądowe (represja sądowa), ale walor pomocniczy będzie mieć także tok represji pozasądowej.
Realizacja projektu przyczyni się do powstania nowego nurtu w badaniach nad Holocaustem oraz do ustalenia dotychczas nieznanej roli sądownictwa w eksterminacji Żydów.
Serdecznie gratulujemy!