13 marca 2021 roku przypada 100. rocznica urodzin prof. zw. dr hab., d.h.c. Uniwersytetu Śląskiego Ireny Bajerowej, znamienitej badaczki dziejów języka polskiego, krzewicielki idei miłości do języka
i ziemi ojczystej jako wartości podstawowych, niezłomnej patriotki walczącej o wolność ojczyzny
i prawa człowieka.
W związku z tak wyjątkową rocznicą zapraszamy do zapoznania się z materiałami wspominającymi
tę wybitną językoznawczynię.
Prof. zw. dr hab., d.h.c. Uniwersytetu Śląskiego Irena Bajerowa (13.03.1921– 30.06.2010) prowadziła badania w zakresie historii języka, socjolingwistyki, zajmowała się etyką i kulturą języka.
Językoznawstwo polonistyczne zawdzięcza jej przełomowe syntezy ewolucji systemu językowego polszczyzny w wiekach XVIII, XIX i drugiej połowie XX w. oraz doniosłe tezy dotyczące istoty przekształceń językowych. Ważny nurt badawczy stanowią jej prace na temat wpływu techniki na rozwój języka oraz przemian stylu religijnego.
Społeczność akademicka naszej uczelni pamięta Irenę Bajerową jako jedną z najważniejszych postaci nie tylko środowiska filologów, z którego się wywodziła, ale całego uniwersytetu. Współtworzyła ona śląską polonistykę już od 1955 r. w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Katowicach, a od 1968 r. – w Uniwersytecie Śląskim. W latach 1980-1981 r. pełniła funkcję prorektor do spraw dydaktycznych, a została powołana na to stanowisko przez rektora prof. Augusta Chełkowskiego (jako jego konkurentka w pierwszych wolnych wyborach rektora na Uniwersytecie Śląskim). W tamtym czasie brała udział w tworzeniu struktur „Solidarności” na Wydziale Filologicznym, a podczas strajku studenckiego prowadziła wraz z innymi kolegami zajęcia dla strajkujących; została także internowana w pierwszych dniach staniu wojennego.
Hołd dla postawy prof. Ireny Bajerowej i jej dokonań na niwie naukowej i społecznej wyrażają liczne wyróżnienia. Należą do nich m.in. doktorat honoris causa Uniwersytetu Śląskiego (2008), nagroda Lux ex Silesia (1994), nagrody indywidualne i zbiorowe Ministra Edukacji Narodowej, Ministra Szkolnictwa Wyższego, pośmiertnie nadany Krzyż Wolności i Solidarności (2018). Pośród licznych odznaczeń znajdują się także wojskowe za służbę w okresie II wojny światowej w Armii Krajowej, a między nimi najcenniejszy, wojenny: Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami (1945).
Wywiad z Ireną Bajerową w „Gazecie Uniwersyteckiej” (nr 5 (165) luty 2009), w którym poruszone zostały tematy wyborów życiowych i naukowych Pani Profesor, dydaktyki akademickiej oraz pracy na Uniwersytecie Śląskim.
Artykuł wspomnieniowy prof. Jadwigi Puzyniny „Taka Ona była…” opublikowany w czasopiśmie językoznawczym „LingVaria”, zawierający liczne wyimki z listów pisanych przez Irenę Bajerową w latach 1978-2010.
Okolicznościowa publikacja wydana przez Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego z okazji uroczystości nadania prof. Irenie Bajerowej tytułu doktora honoris causa naszej uczelni, zawierająca recenzje dorobku Pani Profesor pióra historyków języka: prof. Krystyny Kleszczowej, prof. Bogusława Dunaja, prof. Janusza Siatkowskiego, laudację prof. Jacka Warchali, bibliografię prac Ireny Bajerowej oraz kalendarium życia i twórczości, a także wspomnienia o Irenie Bajerowej prof. Antoniny Grybosiowej, prof. Olgi Wolińskiej i prof. Stefana Zabierowskiego.
Tekst wystąpienia prof. Aleksandry Niewiary na organizowanym przez Komitet Językoznawstwa PAN seminarium z cyklu „Znaki pamięci”, pt. „Humanista w służbie wspólnoty. Naukowe i społeczne dzieło życia Ireny Bajerowej”.