Zapraszamy do zapoznania się z kolejną pozycją w ramach cyklu „Najważniejsze osiągnięcia badawcze 2020 r.”. Tym razem przedstawiamy artykuł dr hab. Magdaleny Bartłomiejczyk, prof. UŚ opublikowany w czasopiśmie Interpreting.
Ile hałasu można zrobić za pośrednictwem tłumacza? Artykuł w czasopiśmie Interpreting analizujący rasistowskie wypowiedzi Janusza Korwina-Mikkego w Parlamencie Europejskim
Funkcjonowanie ponadnarodowej demokracji w postaci Unii Europejskiej w dużym stopniu opiera się tłumaczeniach. Fascynującą pracę tłumaczy ustnych możemy zaobserwować dzięki dostępnym w internecie nagraniom sesji plenarnych Parlamentu Europejskiego (PE). Każde przemówienie wybrzmiewa w 24 językach: oryginalnym (którym może być język ojczysty mówcy lub inny wybrany oficjalny język unijny) oraz w 23 tłumaczeniach na wszystkie inne języki.
Tłumaczenie symultaniczne to najtrudniejszy z możliwych sposób tłumaczenia. Obciążenie kognitywne jest ogromne, a decyzje trzeba podejmować w ułamkach sekund. Jakby tego było mało, niektórzy mówcy mogą doprawdy doprowadzić tłumacza do załamania nerwowego. Przykładem może być dobrze znany ze swojej ekscentryczności Janusz Korwin-Mikke (JKM), wybrany na europosła w okręgu śląskim w 2014 roku. Nie tylko mówi on z szybkością karabinu maszynowego i używa daleko odbiegającego od ideału angielskiego, ale także prezentuje swoje bardzo radykalne, kontrowersyjne poglądy.
Korpus wszystkich 191 przemówień JKM z debat plenarnych PE (wersje polskie, angielskie i niemieckie) może posłużyć do eksploracji granic możliwości tłumaczenia symultanicznego. W artykule za pomocą analizy dyskursu zbadano wypowiedzi rasistowskie i ksenofobiczne, na przykład zawierające słownictwo takie jak niggers i Negroes, czy też tezy typu zalew Europy śmieciem ludzkim albo nasi wrogowie są w meczetach. Analiza zgromadzonego materiału pokazuje, że podejście tłumaczy do dyskursu rasistowskiego jest niekonsekwentne. Stosowana jest szeroka gama strategii, od różnego stopnia łagodzenia wypowiedzi, poprzez tłumaczenie „wierne”, aż do eskalowania rasizmu. Najczęściej obserwowanym efektem jest lekkie złagodzenie, na przykład poprzez zastosowanie słowa Murzyn, które w polszczyźnie jest kontrowersyjne, ale z pewnością nie tak obelżywe, jak słownictwo oryginalne. Bardziej subtelny, implicytny rasizm praktycznie zawsze zupełnie znika w tłumaczeniu.
W kolejnych artykułach, które ukażą się w roku 2021, autorka skupia się na seksizmie JKM (np. kobiety muszą zarabiać mniej niż mężczyźni, bo są słabsze, są mniejsze i są mniej inteligentne) oraz jego dyskursie antyunijnym (np. uważam, że Unia Europejska musi być zniszczona).
Article “How much noise can you make through an interpreter? A case study on racist discourse in the European Parliament” published in Interpreting
The functioning of the supranational democracy in the form of the European Union largely depends on translation and interpreting. We may observe the fascinating work of simultaneous interpreters during plenary debates of the European Parliament (EP), which are available on-line. Each contribution sounds in 24 language versions: the original one (in the speaker’s native language or another official EU language of his/her choice) and in 23 interpretations into all the other EU languages.
Simultaneous interpreting is the most challenging type of translation, with the interpreter working under extreme cognitive load. Decisions have to be taken in split seconds. On top of that, some speakers are simply a nervous breakdown waiting to happen. Among them is Janusz Korwin-Mikke (JKM), a populist right-wing Polish politician elected to the EP in 2014. The challenges he made the EP interpreters face include not only breakneck speaking speed and decisively non-native, hardly comprehensible English, but also very controversial content.
A complete collection of JKM’s 191 contributions to the plenary debates (Polish, English and German versions) may enable us to explore the limits of feasibility in interpreting. Using discourse analysis, the article focuses on JKM’s racism and xenophobia, including vocabulary such as niggers and Negroes or statements to the effect that Europe is flooded with human garbage, or our enemies are in mosques, in the mosque of Paris, in the mosque of Marseilles. The analysis reveals that the approach by interpreters to such racist sentiments is inconsistent, ranging from radical or slight mitigation, through “faithful” rendition, to strengthening. The most likely effect is that JKM’s racist discourse becomes somewhat diluted in the interpretations, for instance through the use of the word Murzyn, which is controversial in Polish, but not a racial slur. More subtle, implicit racism is almost guaranteed to disappear completely in the target language.
Further studies that will be published in 2021 focus on JKM’s sexism (e.g. women must earn less than men because they are weaker, they are smaller, they are less intelligent) and hard Euroscepticism (e.g. I consider that European Union must be destroyed).
