Zapraszamy na seminarium filozoficzne!
Tytuł: „Jak powstały naukowe style myślowe?”
Prelegent: prof. dr hab. Wojciech Sady
Termin: 26.05.2022 r. (czwartek) o godzinie 15:30
Miejsce: sala 333 w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Śląskiego (ul. Bankowa 11, Katowice)
Organizacja: prof. dr hab. Wojciech Sady, mgr Dawid Szombierski
UWAGA: Wydarzenie wstępnie było zaplanowane na godzinę 17:15, ale z powodu godzin rektorskich zostało przesunięte na godzinę 15:30.
Zapraszamy do zapoznania się z tezami wystąpienia:
- Ludzie, żyjąc razem, wytwarzają style myślowe, które kształtują sposoby, na jakie członkinie/owie danego kolektywu myślowego spostrzegają zjawiska i o zjawiskach myślą (Fleck).
Wyobrazić sobie pewien styl myślowy znaczy wyobrazić sobie pewien kolektywny sposób życia (parafraza z Wittgensteina).
- Aby zostać naukowcem, należy przyswoić sobie dostępny w danym czasie naukowy styl myślenia. Powstaje pytanie typu jajko czy kura: w jaki sposób doszło do powstania naukowego stylu myślenia po raz pierwszy. A naukowe myślenie to coś w historii ludzkości niesłychanie rzadkiego.
- Kolektywy myślowe są różne, zwłaszcza: słabo lub silnie zintegrowane, słabo lub silnie zhierarchizowane (oczywiście skale są ciągłe).
- Podstawę każdej społeczności stanowią wytwórcy: rolnicy i rzemieślnicy. Odruchowo wiedzą oni, że wszystko się zmienia – ale według mniej lub bardziej niezmiennych praw. Wykorzystują tę wiedzę produkując. Gdy im się nie powodziło, tradycyjnie uciekali się do magii lub modlitw. Wiąże się to z silnym wartościowaniem wydarzeń jako skutku ingerencji sił zła, kary za grzechy itd.
- Kolektywy mocno zintegrowane są wierne tradycji – bo ona je łączy. W wyniku zbiegu okoliczności niekiedy powstają kolektywy słabo zintegrowane i słabo zhierarchizowane (zespoły ludzi w miarę równych i wolnych). Jeśli są związane z wytwarzaniem, a w dodatku dysponują wolnym czasem, nastawiają się na pokonywanie trudności przez wynajdowanie bardziej niezawodnych sposobów postępowania.
- Wtedy w miejsce DOBRA lub ZŁA jako cech wydarzeń i naszych zachowań pojawia się PRAWDA lub FAŁSZ jako cecha naszych przekonań.
- Niekiedy działalność wynalazcza, bezpośrednio praktyczna, autonomizuje się jako EKSPERYMENTOWANIE, próba oddziaływania na przyrodę zgodnie z naszymi przekonaniami i oczekiwaniami. A przekonania są modyfikowane w razie niepowodzenia (nie jako złe, ale jako fałszywe).
- Potrzebna jest jeszcze logika i matematyka, a eksperymentowanie i opracowywanie wyników musi stać się SYSTEMATYCZNE.
Gdy te warunki są spełnione, style myślowe przybierają postać NAUKOWYCH PROGRAMÓW BADAWCZYCH (choć nie w rozumieniu Lakatosa).
Na ile starczy czasu, zilustruję to opowieścią o zaczątkach myślenia naukowego w starożytnej Helladzie, a potem w Europie w XVI/XVII w.
Prof. dr hab. Wojciech Sady – filozof nauki, historyk idei i tłumacz. Autor książek (wybrane publikacje): „Struktura rewolucji relatywistycznej i kwantowej w fizyce”, „Spór o racjonalność naukową: od Poincarégo do Laudana”, „Dzieje religii, filozofii i nauki” (III tomy), „Wittgenstein: życie i dzieło”. Tłumacz (wybrane przekłady): B. Russell „Problemy filozofii” i I. Lakatos „Pisma z filozofii nauk empirycznych”.
YouTube: https://www.youtube.com/results?search_query=wojciech%20sady
Mgr Dawid Szombierski – doktorant w Szkole Doktorskiej Uniwersytetu Śląskiego. Zainteresowania: epistemologia, metafizyka i filozofia nauki.
