Uniwersytet Śląski w Katowicach

W semestrze letnim roku akademickiego 2025/2026 na kierunku sztuka pisania odbędą się obowiązkowe rejestracje w systemie USOSweb.

Termin rejestracji na przedmioty obowiązkowe: 03.02.2026 r. od godz. 16:00 – do 08.02.2026 r. do godz. 23:59

W1-PIS1-OB2-25/26L– 2 semestr

W1-PIS1-OB4-25/26L – 4 semestr

W1-PIS1-OB6-25/26L – 6 semestr

Termin rejestracji na przedmioty obowiązkowe: 03.02.2026 r. od godz. 16:05 – do 08.02.2026 r. do godz. 23:59

W1-PIS1-WYB -25/26L – 2,4 i 6 semestr

Szanowni Państwo, proszę przy logowaniu na przedmiot wybieralny NIE LOGOWAĆ się na przedmiot, który już Państwo zaliczyli w poprzednich semestrach. Zalogowanie się na ten sam przedmiot wybieralny po raz drugi, będzie skutkować brakiem zaliczenia przedmiotu.

Niezalogowanie się na przedmiot będzie skutkowało brakiem Studenta na liście uczestników zajęć, a więc i niemożnością uzyskania dostępu do właściwego zespołu w MS Teams oraz otrzymania wpisu w systemie USOS.

Przedmiot do wyboru (obejmuje lata I-II-III) – konwersatorium 30

mgr Dorota Kołodziej

Teksty do klikania. Poetyka literackich eksperymentów cyfrowych

Na zajęciach prześledzimy relacje między literaturą a rozwojem komputerów. Zastanowimy się, jak maszyny cyfrowe wpływały na eksperymenty literackie od połowy poprzedniego wieku do współczesności. Porozmawiamy o hipertekstach, cybertekstach, tekstach generatywnych i generowaniu tekstów. Dowiemy się, co ma wspólnego Internet z Nabokovem, web scraping z sonetem, a wtyczka Flash z kanonem. Zastanowimy się nad problemami z dziedziny teorii —podyskutujemy o maszynie jako (współ)autorze dzieła — oraz historii: zapytamy, czy rozwój techniczny był inspiracją dla literatury, czy może odwrotnie. A to wszystko po to, by przejść do praktyki i odpowiedzieć sobie na pytanie: jak eksperymentować i tworzyć nowe teksty literackie w czasach wielkich modeli językowych? Po analizie poetyki tekstów zwrócimy się więc ku ich pisaniu (a może programowaniu), tak aby zajęcia miały przede wszystkim warsztatowy charakter.

dr hab. Grażyna Maroszczuk, prof. UŚ

Poetyki przemocy

Przedmiotem analizy będzie literatura jako obszar refleksji nad przemocą.  Interesować nas będą analizy wybranych wątków przemocy wpisanych w skonwencjonalizowaną ekspresję, (np.:„strategie  „brutalizaowania”,  „szokowania stylem”) z próbą rekonstrukcji zastosowanych technik i  ich wpływu na odbiorcę. W polu naszych obserwacji będą  także, znajdujące potwierdzenie w wielu dziełach literackich XX i XXI wieku, tendencje celowego wykorzystania napięcia między traumą, reprezentacją  i dynamiką afektów, skutkujących „poruszeniem”, „uwikłaniem odbiorcy”, ”, „uchyleniem bezpiecznego dystansu”. Przedmiotem oglądu będą artykulacje „przemocy wydarzeń”. Zapytamy o konteksty symbolicznej, psychicznej i fizycznej przemocy, określających estetyczną wrażliwość Autora (doświadczenie bolesnego dzieciństwa, urazowe wspomnienia obozowe, wojenne, szpitalne). Proponuję lekturę wybranych utworów prozatorskich z wykorzystaniem studiów analitycznych i interpretacyjnych dotyczących obecności przemocy w literaturze, badań nad afektem, dyskursów defektywnych. Podejmowane analizy wybranych fragmentów utworów literackich będą w zamierzeniu sposobnością do rozmowy i przygotowaniem  do zaplanowanych ćwiczeń pisemnych.

mgr Aleksandra Szymańska-Dańczyszyn

Pisanie deliryczne. Polska literatura najnowsza wobec uzależnienia

Zajęcia poświęcone będą analizie współczesnej polskiej literatury, która problematyzuje doświadczenie uzależnienia – szczególnie alkoholizm – i jego konsekwencje. Interesować nas będą różne sposoby opisywania choroby alkoholowej – od narracji romantyzujących i terapeutycznych, poprzez świadectwa DDA (Dorosłych Dzieci Alkoholików i Alkoholiczek), opisujące relacje z pijącymi matkami i ojcami, aż po literackie eksperymenty z formą, które poprzez symbol i metaforę próbują oddać chaos i zaburzenia percepcji osoby uzależnionej. Przyjrzymy się językowi i stylowi narracji delirycznej – charakterystycznym zwrotom, powtórzeniom, elipsom czy obrazom transgresji. Zastanowimy się także nad różnicami pomiędzy męskimi i kobiecymi sposobami opowiadania o uzależnieniu oraz nad funkcją literatury jako formy autoterapii i świadectwa. Interpretacji poddane zostaną zarówno teksty prozatorskie, jak i eseje czy reportaże, podejmujące tematykę uzależnień w perspektywie jednostkowej i społecznej.

dr hab. Beata Mytych-Forajter, prof. UŚ

Kulturowy fenomen baśni

Przedmiotem zajęć będą baśnie różnych kultur i fenomen baśniowości – jako konwencji, ale też trybu opowiadania czy specyficznej relacji z tekstem kultury, nietraktowany wyłącznie jako część tradycji, ale też możliwy dzisiaj sposób organizowania własnej narracji. W trakcie ćwiczeń oprócz lektury klasycznych i tych mniej znanych tekstów baśniowych oraz ich retellingów jako istotne konteksty włączone zostaną dostępne ścieżki interpretacyjne, wiązane z baśniami, autorstwa Władimira Proppa, Brunona Bettelheima, Pierre’a Péju, Clarissy Pinkoli Estés, Weroniki Kosteckiej, Violetty Wróblewskiej i innych. Materiałem badanym na zajęciach będą też wybrane dzieła filmowe inspirowane baśniami. Wymiernym efektem ćwiczeń będzie poszerzenie wiedzy na temat możliwych znaczeń  baśniowego fenomenu, w odmianie tradycyjnej, literackiej czy postmodernistycznej, oraz wyzyskanie jej do własnych działań pisarskich. Warunkiem zaliczenia ćwiczeń będzie napisanie baśni odpowiadającej na wyzwania dzisiejszych czasów.

dr hab. Agnieszka Nęcka – Czapska, prof. UŚ

(Nie)skuteczne literackie prowokacje

Kurs zostanie skoncentrowany na obecnych w literaturze najnowszej tendencjach skandalizujących. W centrum zainteresowania znajdą się tematy tabu, tematy kontrowersyjne, a co za tym idzie – książki prozatorskie, które prowokowały i nadal prowokują do społecznych dyskusji. Ich polemiczny charakter wiąże się nie tylko z dosadnymi, zwulgaryzowanymi, brutalnymi opisami, ale także z niebezpiecznym balansowaniem na granicy autobiografii i zmyślenia czy dotykaniem „trudnych” spraw. Zajęcia poświęcone zostaną między innymi takim pisarzom, jak: Manuela Gretkowska (Trans), Marek Krajewski (Erynie), Blanka Lipińska (365 dni), Michał Witkowski (Fynf und cfancyś), Inga Iwasiów (W powietrzu), Tomasz Piątek (Pałac Ostrogskich), Irving Welsh (Trainspotting), Gaja Grzegorzewska (Kamienna noc), Ignacy Karpowicz (Sońka), Małgorzata Halber (Najgorszy człowiek na świecie).

dr Mikołaj Marcela

Role Playing Games

Nadchodzi czas przygód.  Tej jesieni sala zajęć zamieni się w arenę, na której to Wy będziecie bohaterami. W historiach, które sami przygotujecie i w których weźmiecie udział, nie zabraknie epickiej walki, niespodziewanych zwrotów akcji i spektakularnych zwycięstw. Jedno jest pewne – to będzie niezapomniany czas dla nas wszystkich.

W semestrze zimowym zapraszam Was do udziału w wyjątkowych zajęciach. Przez cztery miesiące będziemy wspólnie grać w RPG – role playing games. Jeśli marzyliście o tym, by pewnego dnia wcielić się w potężnego czarodzieja, który jako jedyny może uratować Hogwart przed pewną zagładą, lub chcielibyście przeżyć przygodę w plugawej rzeczywistości rodem z opowiadań H.P. Lovecrafta, to zajęcia dla Was! Ale nawet jeśli do tej pory nie odczuwaliście potrzeby wcielenia się w mitycznego bohatera albo po prostu nie wiecie, czym są role playing games, powinniście do nas dołączyć.

Jak to będzie wyglądało? Podzielimy się na grupy trzy- lub czteroosobowe (w zależności od tego, ile osób zdecyduje się wziąć udział w zajęciach). Następnie jedna z osób w każdej grupie wejdzie w rolę Mistrza Gry, pozostałe zaś staną się graczami, którzy wezmą udział w przygotowanej przez MG kampanii. Po upływie trzech tygodni jeden z graczy w każdej grupie zostanie Mistrzem Gry, a dotychczasowy MG zajmie rolę gracza.

Mistrz Gry odpowiadać będzie za przygotowanie scenariusza kampanii. To również on wybierze świat, w jakim toczyć się będą przygody z udziałem graczy. Może to być świat fantasy rodem z powieści J.R.R. Tolkiena czy Andrzeja Sapkowskiego albo cyberpunkowa przyszłość znana z twórczości Williama Gibsona. Jednak Mistrz Gry może zaprosić graczy także do kryminalnego świata książek Raymonda Chandlera lub Marka Krajewskiego albo zaprojektować kampanię w historycznych realiach II wojny światowej lub wojen napoleońskich. W tym przypadku granicę będzie wyznaczać Wasza wyobraźnia.

Gracze z kolei będą najpierw musieli stworzyć biografię swojego bohatera, na podstawie których Mistrz Gry stworzy karty postaci. Następnie przez trzy kolejne zajęcia wczuwać się będą w postacie, współpracując ze sobą i mierząc się z przygotowanymi przez Mistrza Gry wyzwaniami. Im lepiej wcielą się w swoich bohaterów, tym ciekawsze okażą się historie z ich udziałem.

Podstawą naszych spotkań będzie podręcznik do gry FUDGE, którego wersja polskojęzyczna zostanie dostarczona przez prowadzącego zajęcia i którego znajomość obowiązywać będzie wszystkich uczestników zajęć. W podręczniku znajdziecie reguły gry i dowiecie się, jak tworzyć postacie. Prowadzący zajęcia przedstawi Wam także kilka przykładowych scenariuszy kampanii, na których będziecie się mogli wzorować, przygotowując własne przygody. Wszystkie niejasności zostaną wytłumaczone przez prowadzącego w czasie pierwszych zajęć.

Zajęcia będą rozwijać przede wszystkim umiejętności miękkie – kreatywność, komunikatywność, pracę w grupie, ale także asertywność. Ich celem jest również rozwijanie empatii. Jako Mistrzowie Gry nauczycie się projektować konspekt historii, ale także twórczo reagować na niespodziewane zwroty akcji. Z kolei jako gracze przećwiczycie tworzenie historii postaci oraz nauczycie się wcielać w konkretnego bohatera i wiarygodnie go odgrywać, co może mieć niebagatelne znacznie w przyszłej pracy pisarskiej. Najważniejsze jednak, byśmy się wszyscy dobrze bawili. Do zobaczenia na zajęciach!

harmonogram dyżurów w semestrze zimowym 2025/2026

Opiekunowie lat 2024/2025

I rok – dr Mikołaj Marcela (e-mail: mikolaj.marcela@us.edu.pl)

II rok  – dr hab. Monika Ładoń, prof. UŚ (e-mail: monika.ladon@us.edu.pl)

III rok  – dr hab. Agnieszka Nęcka-Czapska, prof. UŚ (e-mail: agnieszka.necka@us.edu.pl)

Koordynatorami modułowymi na kierunku sztuka pisania są dyrektorzy dydaktyczni:

dr hab. Grzegorz Olszański, prof. UŚ (e-mail:grzegorz.olszanski@us.edu.pl)

dr Mikołaj Marcela (e-mail:mikolaj.marcela@us.edu.pl)

2025/2026

dr hab. Miłosz Piotrowiak, prof. UŚ

Seminarium licencjackie w roku 2025/2026 poświęcone będzie studiom nad przebywaniem w stanach granicznych. W obrębie tego terminu mieszą się zarówno wielkie uogólnienia tj. konflikty zbrojne, wojny, jak i partykularne doświadczenia – choroba, samotność. Zapisane w kodzie literatury, czy szeroko rozumianej kultury, reakcje na sytuacje graniczne staną się podstawą namysłu w przygotowywanych pracach licencjackich. Osobną propozycję pozostaje „włoski trop” w literaturze i kulturze polskiej i, oczywiście, własne propozycje studentek i studentów sztuki pisania.

dr Kasper Pfeifer 

Zapraszam na seminarium licencjackie, w ramach którego zajmiemy się relacjami estetyki i polityki. Proponuję opiekę naukową nad pracami badającymi teksty kultury jako laboratoria alternatywnych wizji świata lub narzędzia sprawowania władzy.

W obszarze Państwa zainteresowań mogą znaleźć się rozmaite gatunki literackie i transmedialne: począwszy od awangardowych i postmodernistycznych eksperymentów, po fikcję spekulatywną czy popularną literaturę gatunkową. Interesować będą nas także gry, filmy i seriale. Zastanowimy się, w jaki sposób nowe media rewolucjonizują sposoby wyrażania sprzeciwu. Zbadamy, jak praktyki artystyczne rozmaitych grup mniejszościowych mogą destabilizować status quo, proponując alternatywne modele relacji społecznych i konstruując nowe tożsamości czy sposoby bycia razem. Wreszcie przeanalizujemy, jak estetyka problematyzuje i przepracowuje kwestie klasy, rasy i płci oraz zastanowimy się nad jej możliwościami krytycznymi w dobie antropocenu. Podsumowując, podczas seminarium pomogę Państwu znaleźć odpowiedzi na pytania, w jaki sposób sztuka uczestniczy w życiu zbiorowym, wikłając się w spektrum makro- i mikropolityki.

dr hab. Tomasz Kaliściak, prof. UŚ

Ni pies ni wydra, coś na kształt… queera – odmieńczość natury a humanistyka nieantropocentryczna  

Czy queer jest traktowany jako człowiek z pełnią przynależnych mu praw? Czy zdehumanizowany, zezwierzęcony, wygnaniec natury skazany na śmiertelnie piętno grzechu „przeciwko naturze” został współcześnie zrehabilitowany i włączony do Natury? Co zadecydowało o włączeniu jednych do świata Natury, a wykluczeniu innych? Czy osoby queer/nieheteronormatywne, doświadczające dyskryminacji i ucisku, są bardziej uwrażliwione na eksploatację środowiska naturalnego i łamanie praw zwierząt? Czy w świecie gatunków nie-ludzkich też istnieją płciowi odmieńcy? Dlaczego u niektórych gatunków motyli istnieją osobniki, które mogą mieć jedno skrzydło męskie a drugie źeńskie? Czy homofobia/transfobia istnieją w świecie przyrody? Czy potrzebujemy dzisiaj podziału na ludzką kulturę i zwierzęcą naturę? Podziału na naturalne i nienaturalne seksualności? Czy zwierzęta też wytwarzają swoje kultury?

Wraz z osobami, chętnymi do poszukiwania odpowiedzi na te i podobne pytania, chciałbym zastanowić się nad obecnością osób queer nie tylko w Kulturze, ale i w Naturze. W ramach seminarium będziemy czytać i omawiać różnorodne prace z zakresu teorii queer, humanistyki środowiskowej, ekofeminizmu itp. Do wyboru możliwe są tematy z literatury/kultury współczesnej, jak i dawniejszej.

Pytania można kierować pod adresem tomasz.kalisciak@us.edu.pl

dr Piotr Piekutowski

Literatura i inne media w perspektywie środowiskowej

Jak środowisko naturalne funkcjonuje w światach alternatywnych i fantastycznych, i co mówi to o naszej sytuacji? Dlaczego opowieść osadzona we współczesności milczy o kryzysie klimatycznym? Jak różne podmioty nie-ludzkie działają w prozie, w tym literaturze gatunkowej, filmie, grze wideo? Jakimi środkami formalnymi poszczególne media determinują inne perspektywy? Odpowiedzi na te i pokrewne pytania chciałbym poszukać w trakcie seminarium.

Kurs seminaryjny wykorzystywać będzie metody interdyscyplinarne ze szczególnym uwzględnieniem ekokrytyki, humanistyki środowiskowej, posthumanizmu, ekonarratologii, animal studies. Powstałe prace licencjackie skupiać się będą na analizie i interpretacji wybranego przez studenta/studentkę tekstu kultury najnowszej bądź porównaniu danego tematu, problemu czy zjawiska w różnych mediach. Możliwa tematyka prac pozostaje szeroka, choć powinna oscylować wokół kwestii środowiskowych. Oprócz przygotowania do samodzielnej pracy analityczno-interpretacyjnej, w czasie trwania seminarium przybliżona zostanie metodologia oraz metodyka pracy badawczej (wprowadzająca do konstrukcji tekstu naukowego oraz wykorzystywanych narzędzi).

Proces dyplomowania

Stałe grono interesariuszy zewnętrznych współpracuje z zespołem dydaktycznym sztuki pisania. Współpraca kierunku z instytucjami zewnętrznymi odbywa się w ramach umów bilateralnych, umów partnerskich, działań cyklicznych oraz inicjatyw incydentalnych. Działania te realizują różne cele: zwiększanie możliwości rozwoju kadry, dbanie o wielostronne kształcenie studentów, budowanie wizerunku uczelni, ale przede wszystkim – odpowiadanie na potrzeby środowiska zewnętrznego.

Charakter tej współpracy wynika przede wszystkim z artystycznego ukierunkowania studiów i polega m.in. na inicjowaniu otwartych debat, konferencji oraz wykładów, organizowaniu warsztatów. Z takimi jednostki edukacyjnymi i kulturalnymi jak: Katowice Miasto Ogrodów, Pałac Młodzieży w Katowicach, Centrum Kultury Katowic im. Krystyny Bochenek, Instytucja Kultury Ars Cameralis pracownicy prowadzą stałą współpracę, która wiąże się z organizowaniem wspólnych inicjatyw kulturalnych oraz wzajemną wymianą doświadczeń dot. polityki kulturowo-artystycznej. Jednocześnie sformalizowano współpracę z redakcjami prasowymi gazet („Dziennik Zachodni”, „Gazeta Wyborcza”, kwartalnik kulturalny „Opcje”), redakcjami portali internetowych (np. „Granice.pl; artpapier.com), rozgłośniami radiowymi („Radio Katowice”) oraz z mieszącymi się na Śląsku wydawnictwami („Sonia Draga”, „Videograf”).

Dla studentów kierunku organizowane są cykliczne spotkanie z ważnymi postaciami życia literackiego w Polsce i za granicą, pisarkami/poetkami i pisarzami/poetami: Darkiem Foksem, Piotrem Sommerem, Grażyną Bochenek, Katarzyną Tubylewicz, Ingą Iwasiów, Grażyną Plebanek, Iwoną Mickiewicz. Dzięki takim spotkaniom i warsztatom studenci mają okazję skonfrontować się realnymi warunkami uczestniczenia w kulturze. Stałą współpracowniczką (jako wykładowca i animator życia kulturalnego) jest również Anna Cieplak.

Na uwagę zasługuje także działalność popularyzatorska pracowników, prowadzona w naszym regionie – wykłady, odczyty dla instytutów i stowarzyszeń naukowych, współpraca z regionalnymi rozgłośniami radiowymi i telewizyjnymi (Radio Katowice), współpraca z Biblioteką w Sosnowcu oraz współpraca z Biblioteką Śląską (prowadzenie spotkań autorskich, paneli dyskusyjnych, prelekcje), udział w spotkaniach odbywających się w ramach festiwalu Ars Cameralis.