Uniwersytet Śląski w Katowicach

W semestrze letnim roku akademickiego 2025/2026 na kierunku twórcze pisanie i marketing wydawniczy odbędą się obowiązkowe rejestracje w systemie USOSweb.

Termin rejestracji na przedmioty obowiązkowe: 03.02.2026 r. od godz. 16:00 – do 08.02.2026 r. do godz. 23:59

Moduł artystyczno-wydawniczy

SEMESTR LETNI 2025/2026

Dr Monika Glosowitz

Warsztaty pisania zaangażowanego: life writing

Kurs ma na celu zapoznanie się z różnymi historycznymi i teoretycznymi ujęciami „zaangażowania sztuki”, a także z najnowszymi ujęciami zaangażowania podmiotu piszącego/badawczego w ramach propozycji nowohumanistycznych. Właściwą częścią kursu jest cykl ćwiczeń warsztatowych, mających na celu tworzenie tekstów wpisujących się w paradygmat life writing. Podążać będziemy dwiema ścieżkami: fikcjonalną i niefikcjonalną. Przetestujemy różne formy, gatunki i metody.

W ramach ćwiczeń warsztatowych szczególną uwagę przykładać będziemy do sposobów (narracyjnych i nienarracyjnych) opowiadania o świecie, definiując, czym ma być etyka opowiadania. Rozumieć ją będziemy jako sposób wytwarzania sztuki krytycznej wobec elitarnego paradygmatu gloryfikującego indywidualizm i kult geniuszu, a nastawionej na baczne przyglądanie się instytucjom władzy i strukturom społecznym.

Mgr Tomasz Grząślewicz

Pisanie w terenie

Galeria handlowa w trakcie wyprzedaży, szlak górski wiodący wzdłuż potoku, stare kino z duszą, a może zarastające ruiny poprzemysłowe… Miejsca i przestrzenie, które chcemy opisać. W wierszu, opowiadaniu, mediach społecznościowych, reportażu czy artykule naukowym. Wymagają od nas uważnej obserwacji, błyskotliwych skojarzeń, szybkiego notowania, wnikliwego researchu, znajomości lokalnego kontekstu, czasem też rozmowy i umiejętnego zadawania pytań. W ramach warsztatów będziemy ćwiczyć wszystkie te umiejętności, opierając się na inspirujących przykładach, dobrych praktykach oraz – rzecz jasna – bliższych i dalszych wyprawach w teren.

Prof. Aleksander Nawarecki

Literatura i substancje

Konwersatorium skupia się na kwestii – jak literatura przedstawia rozmaite formy materii?

Problemy wstępne:

Czym poznanie poetyckie różni się od naukowego (fizyka, chemia) rozumienia substancji? Jaką  rolę odgrywają zmysły? Dotyk i węch.  Jaki jest efekt działania wyobraźni? Jak dalece doznania sensualne różnią się od wirtualnych? Na czym polega ogląd fenomenologiczny? Co oznacza „zwrot materialny”?

Tematy szczegółowe:

Antyczna koncepcja „czterech żywiołów” i jej kontynuacje (wedle teorii G.Bachelarda). Wyobrażenia ognia – płomieni, spalania, żaru, popiołów. Hałda. Gazy. Powietrze – czystość, lot, anielskość. Woda – związek z życiem i z melancholią. Ziemia – gleba, błoto, bagno, step, pustynia. Skała, kamień, minerały, żwir, piasek. Kamienie szlachetne. Kryształy. Węgiel.

Inne substancje: Sól. Metale. Szkło. Tworzywa sztuczne – plastik, silikon. Drewno. Tkanina. Cukier. Ciasto. Mleko i wino.  Odpadki, śmieci, odchody, itd.

Komentarz stanowią:

1. Teksty eseistyczne (m.in. G.Bachelarda, J.Baudrillarda, Hurtaut, J.Brach-Czainy, M.Bieńczyka).
2. Proza (m.in. S.Prusa, S.Grabińskiego, P. Suskinda).
3. Poezja (m.in. J.A.Morsztyna, A.Mickiewicza, C.Norwida, J.Tuwima, M.Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, W.Szymborskiej, K. Bartczaka).

Metody pracy i oceny uczestników:

Uczestnicy będą czytać,  omawiać  i komentować wskazane teksty, a także tworzyć własne wariacje literackie na temat wybranych zmysłów i form materii. Jako pracę końcową przewidziany został krótki esej poświęcony literackim obrazom i  fantazmatom wybranej substancji.

Dr Magdalena Kokoszka 

Dawne i współczesne kategorie estetyczne – teoria i praktyka

Celem zajęć będzie krytyczne omówienie kategorii estetycznych takich jak komizm, groteska czy tragizm, a także  kamp, cuteness, vintage i glamour, na tle dawnych rozróżnień na to, co piękne i brzydkie oraz zjawisk takich jak kicz czy ironia. Lektura opracowań teoretycznych będzie punktem wyjścia do analizy poetyki utworów literackich oraz innych tekstów kultury, jak również sposobów ich oddziaływania na odbiorcę. Wiedza zdobyta na ćwiczeniach wykorzystywana będzie do tworzenia własnych tekstów.

Moduł humanistyczno-społeczny

SEMESTR LETNI 2025/2026

Dr hab. Agnieszka-Bielska-Brodziak, prof. UŚ

Dobre i sensowne życie a współczesne problemy bioetyczne

Prof. Dariusz Rott

Od perillusów do trawelogów. Reportaż podróżniczy.

Celem zajęć jest zapoznanie studentów z kształtowanie się gatunków podróżopisarskich (krótki przegląd od starożytności do początków XXI w.).

Najważniejsze zagadnienia tematyczne: Nowe horyzonty relacji z podróży: Knud Rasmussen, Karen Blixen, Ernest Hemingway, Thor Heyerdahl, Lucjan Wolanowski. Proces komunikacji między reporterem a czytelnikiem – Ryszard Kapuściński. Autoprezentacja w reportażach podróżniczych Wojciecha Cejrowskiego; Współczesne trawelogi – programy podróżnicze i strategie narracyjne ich autorów (Tony Halik, Elżbieta Dzikowska, Martyna Wojciechowska, Beata Pawlikowska, Robert Makłowicz, Piotr Milewski); Kategoria trawelebryty w kulturze współczesnej. Strategie kreowania wizerunku Innego, Obcego, egzotyki, wybranych kategorii przestrzennych kontynentów i krajów (Afryka, Australia, Islandia, Czechy…).

Dr hab. Katarzyna Szopa

Pisanie „kobiece”: feministyczne strategie pisarskie i lekturowe

Celem zajęć będzie przyjrzenie się rozmaitym koncepcjom pisania, tworzonym przez przedstawicielki najważniejszych ruchów feministycznych, które nie tylko przekształciły pole literackie, wprowadzając w jego obręb głos kobiet-autorek, ile obnażyły iluzję neutralności tekstu, odzyskując na powrót związki między tekstem a jego rozmaitymi zewnętrzami.

Namysł nad strategiami pisarskimi, takimi jak écriture féminine, parler femme, arachnologie, ginokrytyka, lektura rewizjonistyczna, kobietyzm, etc., a także interpretacja literackich wariantów krytyki feministycznej, pozwolą na wypracowanie krytycznych narzędzi do analizy tekstu literackiego, a także kształtować będą warsztat pisarski, uwrażliwiając studentów i studentki na kwestie równościowe i złożoną problematykę wykluczenia w literaturze i kulturze.

Dr hab.  Monika Ładoń, prof. UŚ

Sploty (anty)rodzinne

„Wszystkie szczęśliwe rodziny są do siebie podobne, każda nieszczęśliwa rodzina jest nieszczęśliwa na swój sposób” – pierwsze zdanie z Anny Kareniny Lwa Tołstoja wyznaczy tematykę zajęć. Zapraszam na zajęcia dotyczące przede wszystkim drugiej części przywołanego cytatu – różnorodności traum, dysfunkcji i ran ciążących na współczesnej rodzinie. Literatura najnowsza dostarcza bardzo bogatego materiału, prowokując pytanie o potrzebę przewartościowań znaczenia relacji rodzinnych. Namysł nad proponowanym tematem nie będzie miał absolutnie pedagogicznego charakteru, przeciwnie – raczej antypedagogiczny, zmierzający do ujawnienia wszelkich mrocznych i ciemnych miejsc w opowieściach rodzinnych. Zajmować nas będą rodzinne więzi, np. między matkami i córkami, ojcami i synami, małżonkami, siostrami i braćmi; wielokształtne relacje międzypokoleniowe, w których odbijają się modyfikacje ról i potrzeb życiowych, ale także bagaż, jaki otrzymujemy w spadku po naszych przodkach. Postaramy się znaleźć odpowiedź na pytanie, jak literatura ostatnich lat radzi sobie z tym ciężarem, jak definiuje córectwo, synostwo, macierzyństwo i ojcostwo. Przyjrzymy się fragmentom książek Joanny Bator, Magdaleny Tulli, Zośki Papużanki, Bożeny Keff, Miry Marcinów, Ewy Kuryluk, Jacka Dehnela, Marcina Wichy, Joanny Kuciel-Frydryszak, Ingi Iwasiów, Martyny Bundy, Annie Ernaux, Zyty Rudzkiej i Wojciecha Kuczoka.

Dr hab. Krystyna Koziołek, prof. UŚ

Społeczna historia czytania

Czytanie należy do podstawowych środków komunikacji społecznej i ułatwia proces porozumiewania się ludzi ze sobą w życiu bieżącym oraz między pokoleniami dawnymi i przyszłymi. Wobec powszechności praktyk czytania interesujące są zarówno dawne jak i teraźniejsze świadectwa lektury określonych książek i tekstów. W ramach refleksji nad tym wspólnotowym doświadczeniem, zapraszam Państwa do rozmowy na te i podobne tematy:

Historia czytania (mikro i makrohistorie)

Świadectwa lekturowe/archeologia czytania

Czytanie. Technologie.

• Pismo/druk. Czytanie okiem. Bezgłośne czytanie.
• Głos. Czytanie uchem. Lektor.
• Nowe media

Czytanie. Miejsca.

• Dom
• Ulica
• Biblioteka
• Księgarnia
• Szkoła, Uniwersytet…

Czytanie. Kto czyta?

• Płeć
• Rasa
• Wiek
• Wykształcenie….

Społeczne formy czytania

• Teatr, film, internet
• Akcje społeczne, mody lekturowe
• Kluby czytelnicze, spotkania autorskie, festiwale literackie

harmonogram dyżurów w semestrze zimowym 2025/2026

Opiekunowie lat 2025/2026

I rok – dr hab. Agnieszka Nęcka, prof. UŚ (e-mail: agnieszka.necka@us.edu.pl)

II rok – dr Marta Baron-Milian (e-mail: marta.baron@us.edu.pl)

Koordynatorami modułowymi na kierunku twórcze pisanie i marketing wydawniczy są dyrektorzy dydaktyczni:

dr hab. Grzegorz Olszański, prof. UŚ (e-mail: grzegorz.olszanski@us.edu.pl)

dr Mikołaj Marcela (e-mail: mikolaj.marcela@us.edu.pl)

Propozycje seminariów magisterskich w roku akademickim 2025/2026 (I rok, 2. sem)

dr hab. Mariusz Jochemczyk, prof. UŚ seminarium

Gry i eksperymenty literackie

Tematyka spotkań obejmować będzie analizę różnych przypadków literackich form sprawdzenia czytelniczej uwagi. Od gier formalnych (awangardowe eksperymenty z układem tekstu na stronie, wykorzystaniem niestandardowej typografii itp.), przez „matematyczne” zabiegi „permutacyjne” francuskiej grupy OuLiPo (por. Ćwiczenia stylistyczne R. Queneau oraz lipogramowe Zniknięcia Georgesa Pereca) i sensoryczne układy poezji haptycznej (por. twórczość J. Brossa, poematy ogrodowe Iana Hamiltona Finlay`a) – po liberackie traktowanie tekstu/książki obiektowo, a także cybernetyczne wybiegi powieści hipertekstowej, czy ekstrawagancje „poezji konkretnej” i „chwyty” spod znaku carmina figurata. Innymi słowy – zobaczymy, jak literatura „gra z nami w klasy”….

marjo@interia.pl

dr hab. Marta Baron-Milian

Odnowa od nowa. Awangardy i eksperymenty literackie  

Odkrywać nowe, wyprawiać się na terytoria nieznane, szukać tego, co nieoczekiwane
i zaskakujące, wychodzić poza, przekraczać granice i burzyć zastane porządki – to wspólne dążenia literatury eksperymentalnej i awangardowej sztuki, które nie ustając w drodze do nowych form artystycznych, chcą stale zaczynać od nowa, od nowa i jeszcze raz od nowa. Dla jakich celów? By dać upust kumulującym się energiom początku, stworzyć sztuce szansę dotrzymania kroku zmieniającemu się życiu, by dla nowych form codzienności wynaleźć nowe formy w sztuce, poszerzając jej granice, widząc ją jako wielkie pole potencjalnie nowych artystycznych rozwiązań, pozwalające projektować przyszłość i marzyć o tym, czego jeszcze nie znamy.

Problematyka proponowanego seminarium kieruje nie tylko do określonej grupy literackich tekstów i artystycznych praktyk uznawanych za eksperymentalne czy awangardowe. Kieruje także ku różnym postawom twórczym opartym na poszukiwaniu nowych środków, języków i form, nowych dróg „pod prąd”, próbach burzenia literackich porządków, sprzeciwie, oporze czy krytycznym sytuowaniu się wobec aktualnie obowiązujących i odziedziczonych z przeszłości artystycznych konwencji, rewizji norm i reguł tworzenia; ku postawom twórczym pozostającym w opozycji wobec tego, co tradycyjne i kanoniczne.

Przedmiotem naszych prac i poszukiwań mogą stać się teksty poetyckie, prozatorskie oraz literackie praktyki artystyczne wymykające się rodzajowym i gatunkowym wyznacznikom czy sytuujące na pograniczu sztuk, w których realizuje się właściwe nowoczesności nastawienie eksperymentalne oraz takie, które – w najszerszym sensie – nawiązują do awangardy. Ramy czasowe podejmowanej problematyki sięgają natomiast pierwszych awangardowych impulsów pojawiających się na początku XX wieku, obejmując także artystyczne przedsięwzięcia z obszaru literatury najnowszej, która w równym stopniu, co ta sprzed stu lat chce zaczynać od nowa, od nowa i jeszcze raz od nowa.

dr hab. Monika Ładoń, prof. UŚ

Zapraszam na seminarium poświęcone doświadczeniom choroby i żałoby w literaturze najnowszej. W polu zainteresowań mieścić się będą graniczne przygody ciał i umysłów; zajmiemy się opisami chorób bogato reprezentowanych w kulturze i literaturze, np. gruźlicą, zawałem, nowotworem, alzheimerem czy alkoholizmem. Proponowana problematyka wychodzi naprzeciw wysokiej frekwencyjności tematu w tekstach polskich pisarek i pisarzy oraz potrzebie pisania/czytania (auto)terapeutycznego. Przyjrzymy się kategoriom historycznym i wciąż stanowiącym swoiste punkty zapalne opisu chorobowych doświadczeń, np. obłędowi, histerii, melancholii/depresji oraz doświadczeniom zyskującym nowe języki opisu jak zaburzenia lękowe czy zaburzenia odżywiania. Zajmować nas będzie zarówno perspektywa podmiotu chorującego, jak i osób nim się opiekujących, co pozwoli wprowadzić jeszcze jeden temat, czyli żałobę. W tym wypadku interesować nas będą różnorodne sposoby konstruowania nowoczesnego tekstu żałobnego.

Przedmiotem Państwa namysłu mogą stać się teksty prozatorskie, poetyckie oraz inne formy artystycznego wyrazu, które komplikują pole wzajemnych relacji między zdrowiem a chorobą. Świadoma, że przeżywanie choroby i żałoby jest jednostkowe i przyjmuje wielorakie kształty, chciałabym wraz z Państwem wsłuchać się w wyjątkowość głosów tych, którzy podejmują trud zmierzenia się z opisem doświadczeń granicznych, ale i znaleźć wspólnotę – jeśli nie losu, to przynajmniej języka, narracji, kompozycji czy gatunku.

dr hab. Wojciech Śmieja, prof. UŚ 

Serdecznie zapraszam na seminarium, które poświęcimy literaturze niefikcjonalnej ze szczególnym uwzględnieniem reportażu literackiego i form autobiograficznych. Według formuły Bernadety Darskiej żyjemy w „Czasie reportażu”, zaś Przemysław Czapliński nazywa reportaż „gatunkiem orientacyjnym” – warto więc przyglądać się pisarstwu reportażowemu i temu, jak współczesny reportaż zmienia się, jak zmienia się status faktu/fikcji, pozycja reportera, w jak dochodzi do powstawania hybryd gatunkowych i mariaży z prozą fikcjonalną, autobiograficzną czy eseistyką.

W ramach seminarium będę zachęcał do tworzenia własnych tekstów niefikcjonalnych (tradycyjnych i eksperymentalnych) wraz z komentarzem teoretycznym

Proces dyplomowania

SPOSÓB WSPÓŁDZIAŁANIA Z INTERESARIUSZAMI ZEWNĘTRZNYMI

Twórcze pisanie i marketing wydawniczy

(studia II stopnia stacjonarne)

Stałe grono interesariuszy zewnętrznych współpracuje z zespołem dydaktycznym twórczego pisania i marketingu wydawniczego. Współpraca kierunku z instytucjami zewnętrznymi odbywa się w ramach umów bilateralnych, umów partnerskich, działań cyklicznych oraz inicjatyw incydentalnych. Działania te realizują różne cele: zwiększanie możliwości rozwoju kadry, dbanie o wielostronne kształcenie studentów, budowanie wizerunku uczelni, ale przede wszystkim – odpowiadanie na potrzeby środowiska zewnętrznego.

Charakter tej współpracy wynika przede wszystkim z artystycznego ukierunkowania studiów i polega m.in. na inicjowaniu otwartych debat, konferencji oraz wykładów, organizowaniu warsztatów. Z takimi jednostki edukacyjnymi i kulturalnymi jak: Katowice Miasto Ogrodów, Pałac Młodzieży w Katowicach, Centrum Kultury Katowic im. Krystyny Bochenek, Instytucja Kultury Ars Cameralis pracownicy prowadzą stałą współpracę, która wiąże się z organizowaniem wspólnych inicjatyw kulturalnych oraz wzajemną wymianą doświadczeń dot. polityki kulturowo-artystycznej. Jednocześnie sformalizowano współpracę z redakcjami prasowymi gazet („Dziennik Zachodni”, „Gazeta Wyborcza”, kwartalnik kulturalny „Opcje”), redakcjami portali internetowych (np. „Granice.pl; artpapier.com), rozgłośniami radiowymi („Radio Katowice”) oraz z mieszącymi się na Śląsku wydawnictwami („Sonia Draga”, „Videograf”).

Dla studentów kierunku organizowane są cykliczne spotkanie z ważnymi postaciami życia literackiego w Polsce i za granicą, pisarkami/poetkami i pisarzami/poetami: Darkiem Foksem, Piotrem Sommerem, Grażyną Bochenek, Katarzyną Tubylewicz, Ingą Iwasiów, Grażyną Plebanek, Iwoną Mickiewicz. Dzięki takim spotkaniom i warsztatom studenci mają okazję skonfrontować się realnymi warunkami uczestniczenia w kulturze. Stałą współpracowniczką (jako wykładowca i animator życia kulturalnego) jest również Anna Cieplak.

Na uwagę zasługuje także działalność popularyzatorska pracowników, prowadzona w naszym regionie – wykłady, odczyty dla instytutów i stowarzyszeń naukowych, współpraca z regionalnymi rozgłośniami radiowymi i telewizyjnymi (Radio Katowice), współpraca z Biblioteką w Sosnowcu oraz współpraca z Biblioteką Śląską (prowadzenie spotkań autorskich, paneli dyskusyjnych, prelekcje), udział w spotkaniach odbywających się w ramach festiwalu Ars Cameralis.

Powstanie kierunku twórcze pisanie i marketing wydawniczy – taką mamy nadzieję – przyczyni się do aktywizacji życia literackiego na Śląsku oraz wzbogacenia jego oferty kulturalnej.