Uniwersytet Śląski w Katowicach

Szanowni Państwo,

uprzejmie informujemy, że na 6 semestrze (semestr letni) w roku akademickim 2025/2026 będą realizowane moduły z grupy modułów nowoczesna komparatystyka dla następujących kierunków: architektura informacji, historia sztuki, kulturoznawstwo, sztuka pisania oraz turystyka historyczna.

Rejestracja na moduły z obszaru nowoczesna komparatystyka do konkretnych grup odbędzie się
w następującym terminie:  27.11.2025 r. godzina 19.00 – 7.12.2025 r. godzina 23:59.

Każda Osoba Studiująca na w/w kierunku zobowiązania jest do zrealizowania jednego modułu.
Zajęcia będą obejmowały 30 godzin dydaktycznych i odbędą się w formie ćwiczeń, moduły będą realizowane wstępnie w poniedziałki w godzinach 9.45-11.15 w formie stacjonarnej.

Liczba Osób Studiujących dla każdego modułu jest limitowana. Prosimy o właściwy wybór modułu.

Poniżej przedstawiamy ofertę modułów wraz z krótkim opisem należących do grupy modułów – nowoczesna komparatystyka:

1. Sagi islandzkie-między literaturą a źródłem historycznym

(kod modułu: W1-MHNK-S1-SI06)  prowadzący: dr hab. Jakub Morawiec, prof. UŚ

Islandia zasłynęła w średniowieczu miejscową twórczością literacką, obejmującą szerokie spektrum gatunków, od hagiografii przez historiografię aż po literaturę naukową. Islandzki korpus literacki, tworzony w zdecydowanej większości w języku miejscowym, spisywany przede wszystkim w XIII i XIV stuleciu, oparty był o miejscową tradycję na temat pochodzenia wierzeń i obyczaju. Niemniej,
w miejscowej twórczości wyraźnie obecne są wpływy zewnętrzne, iro-szkockiej i kontynentalne, które znacząco wzbogaciły styl kompozycji i treść sag.

Celem modułu jest analiza literacka i historyczna wybranych sag islandzkich pod kątem ich przydatności jako źródła historycznego do badań nad dziejami Islandii i Skandynawii w średniowieczu. To jeden
z najbardziej żywotnych i wciąż aktualnych problemów badawczych w studiach nad sagami. Wynika on z obecności różnych spojrzeń badawczych na korpus sag, postrzeganych z jednej strony jako wyrafinowane dzieła literackie, świadczące o kulturalnym wyrobieniu islandzkich autorów, których twórczość była przede wszystkim, jeśli nie wyłącznie, odbiciem oczekiwań i wyobrażeń współczesnych im odbiorców. Z drugiej strony, sagi były i są postrzegane jako zapis pamięci o przeszłości mieszkańców wyspy i ich skandynawskich krewnych w epoce wikingów, której rangę wyznaczyły charyzmatyczne postaci jak Olaf Święty i kluczowe dla dziejów regionu wydarzenia polityczne i militarne. Zajęcia będą służyć próbie pokazania, że te, zdawałoby się odmienne i przeciwstawne spojrzenia, mogą nawzajem się uzupełniać a to czy sagi islandzkie będziemy postrzegać jako wyjątkową literaturę i/lub świadectwo przeszłości zależy od tego, jakie pytania badawcze będziemy im stawiać.

2. Topografie utopii: ogrody w historii, teorii i współczesnych praktykach hortikulturowych

(kod modułu: W1-MHNK-S1-TU06) prowadzący: dr Joanna Soćko

Moduł poświęcony będzie ogrodom rozumianym jako współczesne „laboratoria” wypracowywania dobrych relacji pomiędzy człowiekiem a przyrodą. Przyjrzymy się ogrodowi jako historii pewnej idei
i jej ewolucji, a także jako modelowi społecznej i indywidualnej utopii. Omówione zostaną różne ogrodnicze mody – od baroku, przez oświecenie i romantyzm, aż po dzień dzisiejszy. Pochylimy się również nad lokalnym wymiarem „topografii utopii”: omówiona zostanie koncepcja miasta-ogrodu, jej katowicką realizację na Giszowcu oraz próbę powrotu do tej idei we współczesnej polityce Katowic. Moduł ma na celu ukazanie praktycznego i bliskiego wymiaru przestrzeni ogrodu przez pryzmat różnych dyskursów, ujawniających jej nieoczywiste znaczenia i aspekty. W ramach zajęć zostanie dokonana analiza tekstów literackich i historycznych, dzieł sztuki oraz współczesne przykłady „artiwizmu” – artystycznego aktywizmu działającego na rzecz lokalnych wspólnot. Na wybranych przykładach zapoznamy się także z coraz bardziej popularnymi humanistycznymi studiami nad roślinami, które unaoczniają konieczność wchodzenia w interdyscyplinarne i międzyobszarowe dialogi.

3. Zabawa, gra, karnawał-o rozrywce w kulturze

(kod modułu: W1-MHNK-S1-ZGK06) prowadzący: dr Ewa Wylężek-Targosz

Moduł będzie miał na celu analizę komparatystyczną zjawiska zabawy, gier i karnawału w różnych dziedzinach nauki. Wprowadza on najważniejsze z pojęć z zakresu ludologii oraz teorii gier, zabawy
i karnawału. Osoby Studiujące poznają terminologię wprowadzoną przez Johana Huizingę (krąg magiczny, homo ludens) oraz zaplecze teoretyczne innych myślicieli (M. Bachtin, B. Sutton-Smith),
a także najnowsze teorie np. gier immersyjnych i tzw. “fail states” stanów porażki w grach komputerowych. Teksty oraz nowe pojęcia (los, alea, agon, vertigo, transgresja, grywalizacja) będą stanowiły ramy metodologiczne w trakcie interpretacji zróżnicowanych tekstów kultury. Osoby Studiujące zapoznają się z perspektywą zabawy i karnawału w religiach świata (np. Karnawału w kalendarzu katolickim), a także z przykładami reprezentacji tych zjawisk w sztuce (np. „Walka postu
z karnawałem” Pietera Bruegla czy instalacjami z zabawek Jeffa Koonsa) czy biznesie (grywalizacja).

4. Znaki miasta dla mieszkańca, turysty i konsumenta

(kod modułu: W1-MHNK-S1-ZM06) prowadzący: prof. dr hab. Iwona Loewe

Moduł obejmuje wiedzę z zakresu interpretacji przestrzeni miejskiej z perspektywy nauki o znakach. Osoba Studiująca otrzymuje perspektywę porównawczą semiotyki z językoznawstwem, dyskursologii
z lingwistyką dyskursu, antropologii z topologią, chromatologii z wzornictwem. Moduł rozwija umiejętności dostrzegania emblematów wielokodowych w obrębie miasta oraz daje narzędzia do ich opisu, ewaluacji, typologizowania. Osoba Studiująca potrafi porządkować, taksonomizować teksty wielokodowe oraz określać ich reguły gatunkowe. Moduł daje kompetencje analizy znaków miasta, określania ich (nie)przydatności, celowości miejskiej oraz istotności społecznej. Perspektywa komparatystyczna polega na porównaniu przedmiotu badania (znaki różnych miast/regionów; różne składniki znaków oraz ich relacje) i/lub metod badania (semioza, historyzm, pragmatyka).

5. Czy traf pochłania wszystko? Działanie, przypadek i konieczność w literaturze i filozofii od Sofoklesa i Platona do Racine’a i Kartezjusza

(kod modułu: W1-MHNK-S1-DPK06) prowadzący: dr Łukasz Tomanek

Współczesny filozof Galen Strawson w swoim eseju „Luck Swallows Everything” argumentuje, że kondycja człowieka jest zawsze wynikiem działań, na które nie mamy wpływu, a które zależą od przypadku, trafu. To spojrzenie na człowieka akcentuje doświadczenie, które stanowiło wyzwanie podejmowane w europejskiej literaturze i filozofii od jej greckich początków po współczesnych pisarzy jak George Saunders. Pytania tutaj stawiane dotyczą tego, na ile nasze myślenie i działania są w stanie przezwyciężyć zmienność i nieprzewidywalność wydarzeń, z którymi się konfrontujemy; jaki wpływ mamy na własny los; ile wolności ma wolna wola. Zajęcia nie mają na celu podania odpowiedzi na te pytania, ale raczej pokazanie, jak z problemem przypadku i konieczności radzili sobie bohaterki i bohaterowie dzieł literackich, począwszy od dzieł tragików greckich, Sofoklesa
i Eurypidesa, przez tragedie Seneki, aż po siedemnastowieczne tragedie Racine’a. Doświadczenie zawarte w dziełach literatury zostanie zestawione z próbami oswojenia przygodności i trafu w dziełach filozoficznych od Platona i Arystotelesa, przez stoików, aż po Montaigne’a i Kartezjusza. Tak pomyślane zestawienie literatury i filozofii pozwoli szukać w wielości perspektyw odpowiedzi na pytanie, co pozostaje w naszej w mocy i za co ponosimy odpowiedzialność, oraz czy traf naprawdę nic nie pozostawia naszej woli.

6. Literatura śródziemnomorska we współczesnej lekturze komparatystycznej: konteksty środowiskowe i postkolonialne

(kod modułu: W1-MHNK-S1-LS06) prowadzący: dr Alina Mitek-Dziemba

Celem zajęć jest zaproszenie Studenta do wspólnej kulturowo-literackiej podróży po różnych regionach Śródziemnomorza od Hiszpanii, Włoch i Grecji przez Bliski Wschód po północne wybrzeża Afryki (Egipt, Algieria, Maroko). Uczestnicy/-czki kursu będą mieli okazję zapoznać się z sposobem czytania tekstów właściwym dla zaangażowanej społecznie, krytycznej komparatystyki, śledząc współczesne sposoby manifestowania się wyobraźni śródziemnomorskiej w twórczości literackiej i artystycznej basenu Morza Śródziemnego. Dyskusja toczyć się będzie wokół utworów pochodzących
z różnych literatur (włoskiej, francuskiej, brytyjskiej, niemieckiej, chorwackiej, greckiej, jak też polskiej), co pozwoli student(k)om na rozwinięcie kompetencji językowych i uwrażliwi ich/je na wielokulturowy, a także interkontynentalny dialog. Najważniejszym momentem zajęć będzie jednak zderzenie tradycyjnej wiedzy z zakresu komparatystyki literackiej ze współczesnym myśleniem w duchu humanistyki środowiskowej, czerpiącym z nurtu Blue Humanities (krytycznej analizy obecności wód morskich i słodkich w przedstawieniach literackich i kulturowych, która pozwoli na postawienie pytania o politykę reprezentacji i jej skutki w kontekście kryzysu klimatycznego). Istotne będą także konteksty współczesne, kulturowe i polityczne (m.in. kryzys migracyjny, elementy postkolonialne czy zmiany kulturowe w krajach arabskich po 2000 roku).

W razie pytań uprzejmie prosimy o kontakt mailowy: agnieszka.korczak@us.edu.pl

W środę 8 maja grupa studentek i studentów kierunków turystyka historyczna oraz historia pod opieką dr Joanny Mercik miała możliwość odwiedzić Sejm Rzeczypospolitej Polskiej.

W ramach wizyty zorganizowano szereg spotkań z przedstawicielkami i przedstawicielami parlamentu, co umożliwiło uczestniczkom i uczestnikom bezpośrednie obserwacje obrad w sali plenarnej oraz zapoznanie się z zakulisowymi aspektami pracy legislacyjnej, w tym również wizytę w Domu Poselskim.

Szczególnym punktem programu było spotkanie w restauracji sejmowej z posłem Bogusławem Wołoszańskim, znanym popularyzatorem historii, który podzielił się swoją pasją i przedstawił propozycje kierunków przyszłych objazdów naukowych – Verdun, w Polsce twierdza Boyen w Giżycku i Wilczy Szaniec.

Serdeczne podziękowania dla Posła Mateusza Bochenka za koordynację i opiekę nad grupą, jak również dla Marszałka Szymona Hołowni, Wiceministra Sprawiedliwości Arkadiusza Myrchy oraz Posłanki Ewy Kołodziej za okazaną życzliwość oraz gotowość do dzielenia się swoim eksperckim doświadczeniem.

II ETAP REJETRACJI – OBSZRAÓWKA_TH_HS