18 wrzesień
ŚWIATOWY DZIEŃ MONITORINGU WODY
„Kartka z kalendarza” to cykl artykułów, które powstawały z okazji różnych nietypowych świąt. Autorami prezentowanych materiałów są studenci, doktoranci i pracownicy Wydziału Nauk Ścisłych i Technicznych UŚ.
Woda zajmuje większość powierzchni Ziemi i jest jednym z najpowszechniej spotykanych związków chemicznych na naszej planecie. Jest niezbędna do życia wszystkich organizmów i stanowi ich podstawowy składnik. Niestety większość zasobów wodnych nie nadaje się do bezpośredniego użycia ze względu na ich zasolenie, zanieczyszczenie naturalne lub wynikające z działalności człowieka. Stąd wymóg stałej kontroli jakości wody przeznaczonej do celów gospodarczych, a zwłaszcza spożywczych.
Nie jest więc zaskoczeniem, że już od 18 lat obchodzimy Światowy Dzień Monitoringu Wody ustanowiony przez Fundację America’s Clean Water.
fot. archiwum prywatne
prof. dr hab. RAFAŁ SITKO
Profesor, Instytut Chemii
Nawet najczystsza woda występująca w przyrodzie zawiera składniki mineralne niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu i nadające jej przyjemny smak. Woda może jednak również zawierać niepożądane jony metali ciężkich, związki organiczne czy drobnoustroje. Większość zanieczyszczeń wód wynika niestety z działalności człowieka – przemysłu czy rolnictwa stosującego nawozy sztuczne i środki ochrony roślin. Stąd konieczność stałego monitorowania zasobów wód oraz badanie czystości rzek, jezior i innych zbiorników wodnych. Nawet, jeżeli sami nie zastanawiamy się nad czystością najbliższej rzeki to zawsze zwracamy uwagę na jakość wody, która płynie z naszego kranu. Ta woda powinna być naprawdę czysta czyli wolna od jonów metali ciężkich, związków organicznych i drobnoustrojów. Z żadnego kranu nie płynie jednak woda absolutnie czysta zawierająca jedynie pożądane składniki mineralne.
Dlatego Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) oraz odpowiednie instytucje w poszczególnych krajach określają limity stężeń zanieczyszczeń, które nie powinny być przekroczone, aby spożywana woda była dla nas bezpieczna. Przykładowo stężenia wielu metali nie powinny być wyższe niż kilka ppb (ang. parts per billion). Oznacza to, że zaledwie kilka pojedynczych jonów metalu ciężkiego może się znajdować wśród miliarda cząsteczek wody. Na szczęście w laboratoriach na całym świecie dysponujemy niezwykle skutecznymi, dokładnymi i precyzyjnymi technikami analitycznymi (spektroskopowymi i chromatograficznymi) pozwalającymi wykrywać i oznaczać tak niewielkie ilości zanieczyszczeń.
Co więcej potrafimy już dziś wykrywać zanieczyszczenia na poziomie ppt, czyli jednego atomu lub cząsteczki na bilion innych. Posiadamy, więc odpowiednie narzędzia do monitorowania stanu wód i to jest dobra wiadomość. W wyniku rozwoju cywilizacyjnego człowiek niestety wprowadza do środowiska coraz to nowe zanieczyszczenia jak choćby nanocząstki produkowane już na wielką skalę. Przed naukowcami i analitykami monitorującymi stan wody stoją więc cały czas nowe wyzwania. To są cele analityków, a zadaniem nas wszystkich jest dbać o wodę i oszczędnie nią gospodarować. Pamiętajmy, że aż 2 miliardy mieszkańców naszej planety nie ma bezpośredniego dostępu do wody pitnej.