Uniwersytet Śląski w Katowicach

Październik jest Miesiącem Świadomości Raka Piersi (ang. Breast Cancer Awareness Month), zwany też „Różowym Październikiem”, zainicjowanym w 1985 roku. Już wtedy zdawano sobie sprawę, jak ważna jest profilaktyka oraz samoświadomość onkologiczna. Dobrze wiemy, że w przypadku chorób, a zwłaszcza chorób nowotworowych, czas jest niezwykle ważny, a wczesne wykrycie nieprawidłowości pozwala na całkowite wyleczenie. O metodach diagnozowania nowotworów piersi mówi dr n. fiz. hab. n. med Armand Cholewka, prof. UŚ, z Instytutu Inżynierii Biomedycznej:

Jedną z najczęstszych przyczyn śmierci kobiet na choroby nowotworowe jest nowotwór piersi. Powodem takiej sytuacji jest zbyt późne wykrywanie istniejących zmian chorobowych. Dlatego też zachorowalność, jak i proporcjonalna do niej umieralność na nowotwory złośliwe piersi, od wielu lat wykazuje bardzo wysokie tempo wzrostu. Ponadto, standardowo w diagnostyce obrazowej wykorzystuje się promieniowanie jonizujące, które jak wiadomo, jest nieobojętne dla zdrowia człowieka. Taka sytuacja wskazuje na istnienie pilnej potrzeby rozwijania szybkich w wykonaniu i nieinwazyjnych/całkowicie bezpiecznych nowych metod wczesnego wykrywania nowotworów piersi, które poprawiłyby wykrywalność raka piersi w szczególności w jego najwcześniejszym stadium rozwoju. Do takich metod można, przy pewnych założeniach, zaliczyć termowizję.

Idea pomiaru temperatury gruczołu piersiowego w celu wykrycia ognisk nowotworowych polega na wykonaniu kilku termogramów w różnych projekcjach – widok od przodu na obie piersi przedstawiają poniższe obrazy termiczne dla dwóch pacjentek, na których zwraca uwagę różnorodność barw na obu piersiach. A w związku z tym, że kolor na mapie termicznej określa odpowiednią wartość temperatury, można się domyśleć, iż w tym przypadku każda z widocznych piesi ma inną temperaturę, czyli występuje asymetria termalna. Z kolei asymetria termalna, czyli różnica w temperaturze między lewą a prawą piersią, może wskazywać na obecność zmian nowotworowych.

Znaczenie i przydatność diagnostyki termowizyjnej zostało potwierdzone przede wszystkim w przypadku nowotworowych zmian skórnych zlokalizowanych powierzchniowo oraz blisko powierzchni ciała.

W wielu badaniach udowodniono, że większość zmian nowotworowych charakteryzowała się temperaturą wyższą o 1 – 2 stopnie C w porównaniu z temperaturą piersi zdrowej.

Pisząc o aplikacjach termografii w schorzeniach piersi, warto podkreślić, że technika ta daje nam informacje o zmianach w fizjologii piersi – przebiegu nowotworzenia naczyń krwionośnych (angiogenezy) i zmianach aktywności metabolicznej, a nie o strukturze gruczołu, co jest bardzo cenną i uzupełniającą informacją do metod takich jak mammografia czy sonomammografia, gdyż pozwala na uwidocznienie zmian fizjologicznych, które pojawiają się na długo przed tym, jak wytworzą się zmiany strukturalne.

Wiele z przeprowadzonych badań pokazało, że pacjentki dla których termogram pokazał asymetrię termalną gruczołów, a mammografia nie pokazała zmian, należy ze szczególną uwagą prowadzić i wykonywać diagnostykę częściej. Ponadto nieprawidłowy/silnie asymetryczny obraz termiczny, jest oceniany jako aż dziesięciokrotnie bardziej istotny w diagnostyce nowotworu piersi niż przypadki wystąpienia raka w rodzinie pacjentki.

Należy podkreślić, że diagnostyka termowizyjna jest metodą szybką, bezkontaktową i wykluczającą narażenie na szkodliwe promieniowanie i jakikolwiek dyskomfort pacjentki. Można ją stosować jako metodę przesiewową lub uzupełnienie mammografii czy sonomammografii.

Badania nad zastosowaniem diagnostyki termowizyjnej w chorobach piersi oraz w ocenie efektów leczenia nowotworów piersi za pomocą radioterapii prowadzi grupa fizyki medycznej z Instytutu Inżynierii Biomedycznej pod kierunkiem dr hab. Armanda Cholewki prof. UŚ we współpracy z Narodowym Instytutem Onkologii w Gliwicach oraz Śląskim Uniwersytetem Medycznym.

Kobiety, Dziewczyny – badajcie się!

Mężczyźni, Chłopcy – nie bójcie się o tym mówić!