Przejdź do treści

Uniwersytet Śląski w Katowicach

  • Polski
  • English
search
Wydział Nauk Ścisłych i Technicznych
Logo Europejskie Miasto Nauki Katowice 2024

Co fizyk medyczny robi w zoo?

31.03.2023 - 13:40 aktualizacja 31.03.2023 - 14:05
Redakcja: jp
Tagi: fizyk medyczny, fizyka medyczna

|Projekt realizowany przez Studenckie Koło Naukowe Fizyki Medycznej|

Fizyk medyczny

Zapewne każdemu fizyk medyczny powinien kojarzyć się z osobą pracującą w jednostkach medycznych, przede wszystkim onkologicznych, gdzie przygotowuje plan leczenia z wykorzystaniem promieniowania jonizującego, które to w założeniu ma zniszczyć komórki rakowe. Obecnie fizyk medyczny jest konieczny również przy badaniach diagnostycznych pacjentów, przeprowadzanych z wykorzystaniem sprzętu takiego jak tomograf, mammograf, rentgen, elektrokardiograf, elektroencefalograf, rezonans magnetyczny i wielu innych. Oczywiście to jest jego główne zajęcie. Jednak wiedza i umiejętności fizyka medycznego mogą także przydać się w opiece weterynaryjnej i wspomóc weterynarzy opiekujących się zwierzętami.

Studenckie Koło Naukowe Fizyki Medycznej

Studenckie Koło Naukowe Fizyki Medycznej, w którego skład wchodzą Oliwia Dyrda, Aleksandra Mrowiec, Olga Zawarczyńska, Krzysztof Jagła realizuje już od kilku miesięcy projekt, w którym za pomocą termografii w podczerwieni (kamer termowizyjnych) obrazujemy zwierzęta takie jak żyrafy, nosorożce czy antylopy zamieszkujące Śląski Ogród Zoologiczny. W badaniach uczestniczą także dr Agnieszka Szurko i opiekun koła, dr hab. n. med. Armand Cholewka. Badania przeprowadzane są dzięki uprzejmości Dyrektora Zoo, Pana Marka Mitrengi.

Termografia jako kontrola stanu zdrowia zwierząt

Celem badań jest wykazanie, że termografia może być przydatną metodą kontroli stanu zdrowia zwierząt żyjących w ogrodach zoologicznych. Jako że jest to metoda szybka, bezpieczna i bezinwazyjna oraz wykonuje się ją zdalnie z pewnej odległości od zwierząt, może być wykonywana cyklicznie w badaniach diagnostycznych, jak również ciąży u zwierząt, co obecnie jest prowadzone, bez skutków ubocznych dla ciężarnego zwierzęcia i jego potomstwa.

Naturalnym środowiskiem żyrafy są strefy klimatów gorących. Do przetrwania w takim środowisku żyrafy wytworzyły mechanizmy termoregulacyjne, które są zależne od cech anatomicznych oraz mechanizmów behawioralnych i fizjologicznych. Żyrafy przystosowują się do środowiska przez optymalizację procesów cieplnych i termoregulacyjnych. Pomagają w tym długie i smukłe kończyny, a także zwiększona powierzchnia ciała bez proporcjonalnego zwiększania masy metabolicznej. Takie cechy wspomagają mechanizmy utraty ciepła. Także ich kopyta są silnie unaczynione, dzięki temu mogą pełnić funkcję termoregulacyjną. Głównym mechanizmem termoregulacyjnym u żyraf jest parowanie. W pozbywaniu się nadmiaru ciepła pomaga im anatomia nosa i ich unikalny układ oddechowy – dzięki temu są w stanie pozbyć się największej ilości ciepła. Kolejnym mechanizmem termoregulacyjnym u żyrafy jest wydzielanie potu. W badaniach wykazano, że powierzchnia skóry żyraf posiada wiele gruczołów potowych, a największe z nich znajdują się w miejscach cętek. Dzięki temu, iż są to miejsca silniej unaczynione i przepływa przez nie większa ilość krwi, cętki to miejsca cieplejsze od reszty powierzchni ciała. Można zatem wysunąć tezę, że cętki są „oknami termicznymi” żyrafy i będą doskonale widoczne w kamerze termowizyjnej.

Ważnym elementem anatomii nosorożców przydatnym w termoregulacji jest gruba pofałdowana skóra. Skóra jest wyposażona w głębokie fałdy w okolicy szyi, ramion, bioder oraz kończyn. Skóra jest bezwłosa, najgrubsza i najtwardsza w okolicach pofałdowań. Najpopularniejszym sposobem termoregulacji w przypadku nosorożców jest zanurzanie swojego ciała w otworach wodnych lub w błocie. Dzięki temu nosorożce są w stanie ochronić się przed słońcem, a błoto tworzy warstwę na ich skórze, przez co chroni przed nadmiernym promieniowaniem słonecznym. Nosorożce są roślinożerne i chętnie spożywają takie rośliny, które mają jak największą zawartość wody – takie zachowania mają duży wpływ na ich termoregulację. Termowizja w badaniach nosorożców została wykorzystana do rozpoznania rui i owulacji nosorożców czarnych w 2008 roku przez Hilsberg-Merz. W badaniach zaobserwowano podwyższony poziom temperatury ciała w okolicach narządów rozrodczych samicy.

Termowizja jest bardzo obiecującym narzędziem do kontroli cyklu rozrodczego u zwierząt, w przypadku których trudno jest wykonać inne badanie o wysokiej precyzji.


Zapraszamy do Studenckiego Koła Naukowego Fizyki Medycznej. Więcej informacji na stronie internetowej i na fanpagu.

zdjęcie nosorożca w termowizji
Nosorożec w Śląskim ZOO | Fot. SKNFM
zdjęcie kamerą termowizyjną 3 osób
Studenci SKNFM | Fot. SKNFM
zdjęcie żyrafy kamerą termowizyjną
Żyrafa w Śląskim ZOO | Fot. SKNFM
return to top