Uniwersytet Śląski w Katowicach

Wczoraj…

Jeszcze wczoraj, gdy przygotowywałam ten tekst, chciałam pisać o niezwykle pozytywnym odbiorze Wystawy. O tym, że szczytne cele i chwalebne hasła prezentowane w poszczególnych pawilonach, widok uśmiechniętych ludzi z rozmaitych zakątków Ziemi z zaciekawieniem przemierzających uliczki EXPO, wszechobecna przyjazna i pozytywna atmosfera napełniły mnie przekonaniem, że Świat idzie w dobrym kierunku. Można było uwierzyć, że pomimo znanych nam wszystkim przykładom agresji, korupcji, wyzysku, braku tolerancji etc, istnieje świat zrównoważonych i mądrych ludzi, którzy dążą do świadomej, bezpiecznej, międzynarodowej współpracy we wszystkich obszarach gospodarki, kultury, edukacji…

Tak było wczoraj, bo dzisiaj ten – jakże nierzeczywisty – sen brutalnie został przerwany… Obudziliśmy się wszyscy w całkiem innej, strasznej rzeczywistości. W środku Europy, która od lat wydawała się nam bezpiecznym domem, nagle agresor zbrojnie zaatakował suwerenne, demokratyczne Państwo… Ileż znaczą więc te wszystkie górnolotne hasła i deklaracje, które takim optymizmem napełniały ludzi zwiedzających EXPO?

Jeszcze na EXPO, odwiedzając rosyjski pawilon, miałam nieprzyjemne wrażenie manifestowanej tam siły i władzy. Pawilon, który Iza (z naszej festiwalowej załogi) określiła, że „wygląda jak kłębek wełny”, mnie skojarzył się raczej ze światem otoczonym liną, kolorową wprawdzie, ale jednak liną, która oplata i krępuje świat. W środku pawilonu, oprócz typowych wystaw i ekspozycji prezentujących historyczne odkrycia i dokonania rosyjskich naukowców, pokazano też najnowszą działalność, choćby tą związaną z technologiami kosmicznymi. W jego centralnej części była wolna przestrzeń o ciemnych ścianach przywodząca na myśl kosmos. Pierwszą i jedyną rzeczą rzucającą się w oczy był ogromny świetlisty mózg umieszczony na kręgosłupie. Centralny element wykorzystany był jako ekran do wyświetlania prezentacji multimedialnych o różnorodnych tematach, od krajobrazów począwszy na samochodach i autostradach skończywszy. Jednakże, kiedy weszłam do sali i zobaczyłam rozświetlony mózg o kształcie Rosji mocno osadzony na kręgosłupie, a dookoła nic tylko wszechświat, miałam bardzo nieprzyjemne i przejmujące odczucie. Dzisiaj można powiedzieć, że znamienne…

Dzisiaj…

Pierwszy poranek po zbrojnym, niczym nie usprawiedliwionym, zaatakowaniu Ukrainy był dla nas wszystkich szokiem, niedowierzeniem, niezrozumieniem, bezsilnością…  Przeświadczenie, które przywiozłam z EXPO o możliwym porozumieniu i współpracy ludzi w tworzeniu zrównoważonego świata i zdrowego środowiska, prysło jak bańka mydlana.  Jednak nie upłynęło wiele czasu, gdy zewsząd zaczęły spływać informacje od samorządów miast i gmin, od instytucji publicznych i społecznych, od prywatnych ludzi i zorganizowanych grup oferujących konkretne wsparcie i pomoc materialną. Nie sposób wymienić wszystkie przykłady. Jako społeczeństwo nie mamy wpływu na decyzje polityczne i militarne, ale możemy pokazać swoje stanowisko wobec konfliktów, możemy udzielić wsparcia materialnego albo udzielić schronienia uciekającym i potrzebującym. Na każdym kroku słyszymy o spontanicznych akcjach i inicjatywach wypływających z potrzeby serca, a nie z nakazu czy kalkulacji zysków. Czy to dużo, czy to mało? Trudno odpowiedzieć jednoznacznie. To jest dokładnie tyle ile możemy zdziałać jako społeczeństwo – dać wsparcie i poparcie dla skrzywdzonych.

Czy to dużo, czy to mało?

Wracając do Wystawy EXPO 2020, może jednak nie była ona tylko snem i marzeniem o przyszłości… Pomimo zła obecnego na świecie, pomimo okrucieństwa i bezsensu wojny, która toczy się tuż obok, równolegle istnieje świat, w którym są ludzie czuli na krzywdę innych, którzy bezinteresownie pomagają lub sami chwytają za broń i walczą o godność, wolność i prawo do życia. Kolejne państwa i ich rządy deklarują pomoc i wsparcie finansowe i humanitarne na terenach objętych walkami, wprowadzają sankcje gospodarcze dla agresora i pomoc militarną dla walczącej Ukrainy.

Znów można zapytać: Czy to dużo, czy to mało? Znów trudno jednoznacznie odpowiedzieć na tak postawione pytania. Ufajmy jednak, że hasło EXPO 2020 Connecting Minds, Creating the Future – Łączenie umysłów, tworzenie przyszłości może dawać nadzieję na przyszłość.

Oby.