Uniwersytet Śląski w Katowicach

Dzisiaj obchodzimy XXII Światowy Dzień Walki z Rakiem. Jak powszechnie wiadomo, choroby nowotworowe stanowią coraz większy problem zdrowotny na świecie. Taka sytuacja dotyczy zarówno krajów wysoce rozwiniętych, jak i tych mniej zamożnych. Obecnie borykamy się z pandemią SARS-CoV2, która w znacznym stopniu obciążyła system zdrowotny oraz dostępność personelu medycznego we wszystkich krajach na świecie. Można uznać, że walka z „nieznaną” (a jak się okazuje jest to już najlepiej poznana choroba w XXI wieku) chorobą zakaźną znacznie uszczupliła nakłady finansowe, a także ograniczyła możliwości diagnostyki, profilaktyki zdrowotnej, a także dostępu do leczenia onkologicznego. Jednakże, w tym pandemicznym czasie, naukowcy pracowali na kilku frontach, opracowując nowe szczepionki wykorzystując w terapeutycznym celu technologię mRNA (znaną od przeszło 20 lat) przeciwko SARS-CoV2, a także projektując, syntezując nowe substancje o działaniu antynowotworowym, jak i rozwijając nowe podejścia do leczenia nowotworów. W kontekście dzisiejszego dnia, mogę zaciekawić Państwa, że istnieją obecnie szczepionki przeciwnowotworowe na bazie mRNA, które są wykorzystywane do stymulacji układu immunologicznego, tak aby to nasze własne komórki-obrońcy rozpoznali komórki nowotworowe i je zniszczyli.

W Zespole Biofizyki Farmaceutycznej w Instytucie Fizyki zajmujemy się określaniem potencjału antynowotworowego nowych cząsteczek chemicznych, a także badaniem ich molekularnego mechanizmu działania w komórkach nowotworowych na modelu in vitro. W ostatnich latach współpracując razem z kolegami z Instytutu Chemii udało się scharakteryzować pokaźne biblioteki związków o właściwościach chelatujących oraz hamujących działanie kinaz białkowych, które wykazują wysoki poziom aktywności antynowotworowej wobec komórek białaczki, raka jelita grubego, raka piersi, czy też jednego z najbardziej agresywnych – glejaka wielopostaciowego. Jeden ze związków charakteryzuje się najwyższą aktywnością antynowotworową – 0,81 nM na świecie, jaka została uzyskana w badaniach in vitro.

Obecnie w zespole rozwijane jest podejście wielocelowych terapii nowotworowych, gdzie leki poprzez oddziaływanie z wieloma molekułami w komórkach mogą posiadać lepszy profil skuteczności i ograniczać możliwość wystąpienia zjawiska lekooporności. To założenie wpisuje się w realizowane obecnie granty:

• Opus 18: „Nowe spojrzenie na wieloaspektową terapię celowaną w leczeniu glejaka wielopostaciowego.”, nr rej. 2019/35/B/NZ5/04208 (kwota finansowania: 1 954 800 zł), którego kierownikiem jest dr Katarzyna Malarz https://projekty.ncn.gov.pl/opisy/469669-pl.pdf
• Preludium BIS 2: „Chelatory żelaza jako inhibitory kinaz tyrozynowych – nowa strategia leczenia glejaka wielopostaciowego”, nr rej. 2020/39/O/NZ5/02342 (kwota finansowania: 541 680 zł), którego kierownikiem jest dr hab. Anna Mrozek-Wilczkiewicz, prof. UŚ https://projekty.ncn.gov.pl/opisy/500663-pl.pdf