Uniwersytet Śląski w Katowicach

Nowość 2023 r.

• Autor: prof. dr hab. Robert Musioł
• Opis:
  O co chodzi z ta całą nauką? Wiemy wszyscy, że nauka i naukowcy się czasem przydają. Dzięki nim mamy komputery, samoloty, smartfony i wiemy co jest po drugiej stronie księżyca. Wiadomo o nich też, że są nieco szaleni, oderwani od zwykłego życia i kiepsko opłacani. Ale co oni tak naprawdę robią? Jak robi się naukę i co z tego może się przydać zwykłemu człowiekowi? W trakcie wykładu zostaną omówione zasady metody naukowej i jej wykorzystanie w badaniach. Znajdziemy odpowiedź jak zostać naukowcem i co wtedy można robić, a czego absolutnie nie należy. Przekonamy się, że naukowcy, tak jak wszyscy popełniają błędy i zobaczymy, w jaki sposób potrafią te błędy „ogarnąć”. Zrozumiemy dlaczego nauka działa i czym wyróżnia się spośród innych przedmiotów ludzkiej działalności. Przede wszystkim zaś, nauczymy się wykorzystywać metodę naukową w codziennym życiu.
• Czas trwania:
  45 minut

• Autor: dr hab. Izabela Jendrzejewska, prof. UŚ
• Opis:
  Do tej pory fałszowanie kojarzyło nam się z pieniędzmi, markową odzieżą, płytami kompaktowymi czy programami komputerowymi. Obecnie zjawisko to rozszerzyło się na inne grupy produktów, zwłaszcza na produkty medyczne, takie jak: leki czy suplementy diety. W ostatnich latach odnotowuje się coraz więcej przypadków związanych ze śmiercią osób wynikającą z zażywania zafałszowanych wyrobów medycznych: leków bądź suplementów diety. Spowodowane jest to między innymi nieprawidłową ilością substancji aktywnej lub obecnością zanieczyszczeń w preparacie medycznym. Jak się chronić przed sfałszowanym lekiem? Czy jesteśmy w stanie rozróżnić leki sfałszowane od oryginalnych? Jakie leki są najczęściej fałszowane? Jakimi metodami możemy badać leki? Na te i inne ważne pytania odpowiemy w ramach tego wykładu. Pokażemy przykłady fałszowanych leków, nie tylko bardzo drogich i „modnych”, ale również tych najbardziej popularnych, po które często sięgamy. Pokażemy wyniki naszych własnych badań przeprowadzonych dla wybranych popularnych leków, takich jak: aspiryna, paracetamol czy ibuprofen.
• Czas trwania:
  45-60 minut

• Autor: dr hab. Izabela Jendrzejewska, prof. UŚ
• Opis:
  W dzisiejszych czasach niemal każdy ma telefon komórkowy, czasem nawet dwa lub więcej. Trudno dzisiaj wyobrazić sobie, że wychodzimy z domu bez naszego ukochanego smartfona. Czy zastanawialiście się jak jest zbudowany telefon komórkowy i inne ważne urządzenia elektroniczne (np. komputer, płaski telewizor itd.). Dlaczego te urządzenia działają i dzięki czemu możemy dzisiaj być w kontakcie z inną osobą cały czas, surfować po internecie i być obecnym w social mediach? W ramach niniejszego wykładu opowiemy o tym, jak chemik postrzega telefon komórkowy, jakie związki chemiczne są potrzebne, aby powstał i działał. Pokażemy telewizor, który można zwinąć w rulonik i jaką rolę w naszym życiu odgrywają materiały inteligentne. Innymi słowy, udowodnimy że chemia to klucz do świata….
• Czas trwania:
  45-60 minut

• Autor: prof. dr hab. Robert Musioł
• Opis:
  W prezentacji opisuje znaczenie chininy – leku pochodzącego z kory drzewa chinowego w leczeniu malarii oraz jego wpływ na historię współczesnego świata. Od momentu pozyskania tajemnicy chininy od Indian peruwiańskich substancja ta wpływała na losy pojedynczych ludzi i całych społeczeństw. Była przyczyną szpiegostwa przemysłowego, załamania walk i zmiany układu sił podczas I i II wojny światowej, źródłem inspiracji naukowców i artystów. Przez kilkaset lat towarzyszy nam w leczeniu chorób tropikalnych. Przez ten czas chinina przyczyniła się do powstania kilkudziesięciu leków, barwników syntetycznych, homeopatii i drinków z ginem.
• Czas trwania:
  45 lub 90 minut

• Autor: prof. dr hab. Robert Musioł
• Opis:
  Z uwagi na poruszane treści o charakterze erotycznym i bezpośrednie naukowe, politycznie niepoprawne podejście, wykład przeznaczony dla nieco starszych słuchaczy. Któż się nie zakochał, choćby raz w życiu? Wzniosłe porywy serca opiewane są przez artystów w każdej kulturze i epoce. Tymczasem racjonalni naukowcy porównują ten stan do… grypy. W trakcie wykładu spróbujemy odpowiedzieć na pytanie czym miłość jest naprawdę. Co jest głównym organem miłości i jakim przemianom chemicznym w naszym ciele zawdzięczamy to przemożne uczucie. Zbadamy skąd się bierze płeć i po co jest nam w ogóle potrzebna. Bezwstydnie zajrzymy do sypialni norników preriowych i poszukamy odpowiedzi na wszystkie te pytania, których nie macie odwagi zadać.
• Czas trwania:
  45 minut

• Autor: prof. dr hab. Robert Musioł
• Opis:
  Wykład jest kontynuacją wykładu „pod strzechą znachora”. Odkrywamy w nim naukowe podstawy cudownych uzdrowień, babcinych sposobów na gorączkę oraz olejku z węża. Poznamy przeciwbólowe właściwości wody, a także najprostszy sposób na zrzucenie zbędnych kilogramów. Jeśli nie upajacie się wiedzą to przynajmniej zobaczycie jak można upić się samym sokiem. Dowiecie się, jakie mogą być skutki czytania ulotek zamieszczanych w opakowaniach leków.
• Czas trwania:
  45 lub 90 minut

• Autor: prof. dr hab. Robert Musioł
• Opis:
  Choroby nękają ludzkość od zarania dziejów. Do dziś najlepszym możliwym sposobem na zatrzymanie tego pożałowania godnego stanu jest wciąż rosnący arsenał leków. Historia medycyny obfituje w tak dramatyczne wydarzenia jak wojny, afery szpiegowskie czy ruchy feministyczne. Nowe leki mają niebagatelny wpływ na losy całego świata. Podczas wykładu zostaną przedstawione kulisy odkryć pięciu leków, które przyczyniły się do powstania nowych działów medycyny. Pięć leków jak kamienie milowe. Każdy otwiera drogę do dalszych odkryć. Ta pigułka wiedzy nie wykazuje żadnych skutków ubocznych.
• Czas trwania:
  45 lub 90 minut

• Autor: prof. dr hab. Robert Musioł
• Opis:
  Zwykła muszka owocowa, codzienny bywalec naszych domów, jest jednym z najdokładniej przebadanych stworzeń. Naukowcy na całym świecie zdają się opętani wspólna pasją hodowania i obserwowania owocówek. Badania takie, niestety słono kosztują. Czy miliony przeznaczone na kolejny projekt liczenia piegów na muszym nosie wyrzucamy zwyczajnie w błoto? Czy może w tym szaleństwie jest jakaś metoda? Wykład przybliży osiągnięcia w zakresie biologii, genetyki i medycyny, do których przyczyniły się te niepozorne owady. Poznacie kilkunastu noblistów, których upór i poświęcenie w łapaniu much przywiodły do naukowej sławy. Zrozumiecie, że z genetycznego punktu widzenia mamy wiele wspólnego z owadami krążącymi nad paterą z owocami. Wiedza tak wysokich lotów, że mucha nie siada.
• Czas trwania:
  90 minut

• Autor: prof. dr hab. Robert Musioł
• Opis:
  Jesienią 2019 roku jakiś mieszkaniec chińskiego miasta Wuhan poczuł się gorzej i został bezimiennym bohaterem w historii światowej medycyny. Czy był przypadkowym celem ataku amerykańskich służb? A może, szalonym naukowcem na usługach takich służb i pracował nad bronią biologiczną? A jak to się stało, że niespełna rok po ogłoszeniu pandemii pojawiły się szczepionki? Tak rekordowego tempa nie było nigdy w historii. Czym w takim razie są? Prawdziwymi szczepionkami czy tajemniczymi nanochipami pozwalającymi opanować ludzkość przy pomocy sieci 5G? Oraz najważniejsze pytanie: szczepić się czy nie? Na te i inne pytania znajdziemy odpowiedzi w trakcie wykładu. Odkryjemy różnice między szczepionkami i sprawdzimy, co tak naprawdę znaczy ich skuteczność. Wiedza jest najlepszą szczepionką na głupotę.
• Czas trwania:
  45 minut

• Autor: dr Anna Maroń
• Opis:
  Wykład umożliwi Wam zapoznanie się z ogółem zjawisk określanych jako luminescencja. Poznacie jak działają substancje o właściwościach luminescencyjnych wokół Was, a także jakie znajdują wykorzystanie.
• Czas trwania:
  45-60 minut

• Autor: dr Joanna Palion-Gazda
• Opis:
  Na wykładzie poznacie budowę i właściwości ciał krystalicznych. Dodatkowo, wykład pozwoli na zapoznanie się ze światem minerałów i kamieni szlachetnych, ich pochodzeniem, budową i właściwościami.
• Czas trwania:
  45-60 minut

• Autor: prof. dr hab. inż. Stanisław Krompiec
• Opis:
  Dlaczego cytryny i pomarańcze pachną nam inaczej? I co to znaczy, że groszek ogrodowy, kryształy kwarcu, muszle ślimaków, aminokwasy, ciekłe kryształy i niektóre galaktyki, a także nasze dłonie to obiekty chiralne. I czy to ważne? A jeśli tak to dlaczego ? Czym jest owa chiralność różnych obiektów materialnych ? Czy chiralność da się „wytworzyć”? Czy dobroczynny lek może być także podstępną trucizną ? Alicję z krainy czarów” interesował świat po drugiej stronie lustra? O tym i o innych ciekawych sprawach będzie ten wykład.
• Czas trwania:
  30-40 minut

• Autor: prof. dr hab. inż. Stanisław Krompiec
• Opis:
  Wykład będzie poświęcony katalizatorom reakcji chemicznych – „magicznym” substancjom, dzięki którym niemożliwe staje się możliwe. Słuchacze dowiedzą się, że bez katalizatorów nie byłoby życia na Ziemi (fotosynteza), nie oddychalibyśmy (hemoglobina), nie strawilibyśmy obiadków i kolacji (enzymy), nie moglibyśmy napić się wina (też enzym). Dowiedzą się także, co może być katalizatorem (że prawie wszystko) i które są pochodzenia naturalnego, a które wytwarza człowiek (chemicy). Ponadto, na wybranych przykładach, uczestnicy zostaną wtajemniczeni w mechanizm działania owych „magicznych pałeczek”. No cóż, okaże się, że to nie magia a czysta chemia i fizyka – czyli nauka! Zobaczą również, że kataliza to fundament istnienia i rozwoju cywilizacji – bez katalizatorów nie byłoby wielu leków, nowoczesnych materiałów, nawozów sztucznych, nowoczesnych paliw, ekologicznych silników samochodowych i źródeł energii.
• Czas trwania:
  30-40 minut

• Autor: prof. dr hab. Robert Musioł
• Opis:
  Piwo towarzyszy ludzkości dłużej niż można przypuszczać. Wykład omawia historię piwa, jego udział w polityce, kulturze i nauce oraz procesy zachodzące podczas jego warzenia.
• Czas trwania:
  45 lub 90 minut

• Autor: prof. dr hab. Robert Musioł
• Opis:
  Choroby nękają ludzkość od zarania dziejów. Do dziś najlepszym możliwym sposobem na zatrzymanie tego pożałowania godnego stanu, jest wciąż rosnący arsenał leków. Historia medycyny obfituje w tak dramatyczne wydarzenia jak wojny, afery szpiegowskie czy ruchy feministyczne. Nowe leki mają niebagatelny wpływ na losy całego świata. Podczas wykładu zostaną przedstawione kulisy odkryć pięciu leków, które przyczyniły się do powstania nowych działów medycyny. Pięć leków jak kamienie milowe. Każdy otwiera drogę do dalszych odkryć…
• Czas trwania:
  45 lub 90 minut

• Autor: prof. dr hab. Robert Musioł
• Opis:
  Leki kupuje się w aptekach, ale nim one się znajdą na aptecznej półce, muszą przejść długą drogę od chemicznej substancji lub rośliny. Szacuje się, że wprowadzenie na rynek nowego leku może pochłonąć miliony dolarów i wymaga współpracy wielu naukowców z różnych dziedzin. Dzieje się tak dlatego, że nowoczesna medycyna stawia zupełnie inne wymagania akceptowanym lekom niż dawne tradycyjne metody. Na wykładzie prześledzimy krętą i pełną pułapek drogę, jaką przechodzą chemiczne związki, nim trafią do naszych domowych apteczek. Porównamy historię odkrycia aspiryny, penicyliny oraz dziwnych XVI wiecznych metod leczenia.
• Czas trwania:
  45 lub 60 minut

• Autor: prof. dr hab. Robert Musioł
• Opis:
  W trakcie wykładu przedstawiony zostanie szereg znachorskich technik i zabobonów. Czy naturalne naprawdę znaczy zdrowe? Jak działa detoks organizmu? Świecowanie uszu i żywa woda… Obnażamy sztuczki hochsztaplerów żerujących na naszej niewiedzy i strachu przed chorobą. Wyjaśnimy, co bywa prawdziwą przyczyną takich cudownych uleczeń.
• Czas trwania:
  45 lub 90 minut
• Edycja: zima 2020

• Autor: dr hab. Izabela Jendrzejewska, prof. UŚ
• Opis:
  Wykład zapoznaje słuchaczy z pojęciem kryształu i pokazuje jaką dany kryształ ma budowę wewnętrzną. Wyjaśniamy też, dlaczego płatki śniegu mają symetrię heksagonalną i są niepowtarzalne. Opowiemy o kryształach ekstremalnych i kwazi-kryształach. Pokażemy że drzewa też mają budowę krystaliczną. Wyjaśnimy, skąd wiadomo jak zbudowana jest materia krystaliczna. W trakcie wykładu przybliżona zostanie sylwetka słynnego polskiego chemika Jana Czochralskiego – bez jego odkryć i badań nie byłoby dzisiaj takiej elektroniki jaką znamy. Wykład kończy się krótkim omówieniem metod badania substancji krystalicznych oraz przedstawieniem takich struktur jak DNA, hemoglobina czy witaminy
• Czas trwania:
  45-60 minut

• Autor: dr hab. Izabela Jendrzejewska, prof. UŚ
• Opis:
  Wykład porusza tak powszechny w XXI wieku olbrzymi wzrost spożycia suplementów diety. W trakcie wykładu pokażemy różnice między lekiem a suplementem, jak również omówimy globalny problem związany z fałszowaniem, zarówno suplementów diety, jak i leków. Spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, czy konieczne jest dostarczanie do naszych organizmów, mikroelementów za pomocą suplementów. Pokażemy jak badane są suplementy i co mają w środku. Przedstawione zostaną składy fazowe suplementów diety z wapniem, magnezem, potasem i żelazem oraz składy fazowe preparatów wielowitaminowych.
• Czas trwania:
  45-60 minut