Naukowcy reprezentujący między innymi Uniwersytet Śląski oraz Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach wspólnie opracowali przyrząd, dzięki któremu będzie możliwe sprawdzanie poprawności działania i kalibracja urządzeń wykorzystywanych w okulistyce do pomiaru ciśnienia śródgałkowego.
W praktyce klinicznej do wykonywania tych pomiarów lekarze okuliści najczęściej stosują tonometr Goldmanna. Fabrycznie nowe urządzenia są skalibrowane przez producenta. Użytkowanie sprzętu w gabinetach okulistycznych wiąże się jednak z utratą dokładności otrzymywanych wyników pomiaru nawet po upływie kilku miesięcy. Rozregulowanie przyrządu skutkować może otrzymywaniem błędnych wyników przeprowadzonego badania. W związku z tym producenci sprzętu medycznego opracowali protokoły weryfikacji kalibracji urządzenia, które testują jednak tylko funkcjonowanie układu działającego siłą na powierzchnię rogówki. Przy niewłaściwej kalibracji istnieje ryzyko zastosowania zbyt dużej siły, co z kolei skutkować może uszkodzeniem tej części oka.
Zgodnie z zaleceniami producentów sprawdzenie błędu kalibracji tonometrów powinno być przeprowadzane w odstępach miesięcznych, przy czym każdy sprzęt z nieakceptowalnym błędem należy poddać rekalibracji dokonanej przez producenta. Przeprowadzane testy, których wyniki publikowane były w międzynarodowych czasopismach, pokazały, że znaczna liczba ze 132 przeanalizowanych aparatów dokonuje pomiarów z niemożliwą do zaakceptowania wartością błędu. Dlatego śląscy naukowcy opracowali przyrząd, który nie tylko pozwoli zautomatyzować badanie tonometrów, lecz również umożliwi ich wiarygodną kalibrację w gabinecie okulistycznym.
Zaletą wynalazku jest między innymi to, że pozwala wykonywać badanie tonometrów w sposób automatyczny – na przyrządzie, w oparciu o napięcie syntetycznej, elastycznej membrany symulującej rogówkę gałki ocznej, wewnątrz której znajduje się roztwór fizjologiczny o osmolarności odpowiadającej tzw. cieczy wodnistej oka. Wykorzystany odpowiednik rogówki charakteryzuje się doskonałymi właściwościami optycznymi, w tym przezroczystością, elastycznością oraz biomechaniką porównywalną z naturalną rogówką, dzięki czemu pozwala na pełne symulowanie zachowania rzeczywistej rogówki pacjenta w warunkach klinicznych. Kalibracji tonometru według zaproponowanej metody dokonuje się w dokładnie takich samych warunkach, jak pomiar rzeczywisty ciśnienia śródgałkowego, co minimalizuje możliwość powstania błędu kalibracji i w najlepszy możliwy sposób symuluje rzeczywisty pomiar tego parametru oka.
Zaprojektowany przez naukowców przyrząd może także służyć do określania poprawności działania tonometru bezpośrednio przed pomiarem ciśnienia, jak również do weryfikacji otrzymanego wyniku. Odpowiednio dobrana elastyczna membrana symulująca rogówkę umożliwia ponadto wykluczenie niekorzystnych efektów oddziaływania wadliwego tonometru na rogówkę oka pacjenta.
Przyrząd do weryfikacji działania i kalibracji urządzeń do pomiarów ciśnienia śródgałkowego, zwłaszcza tonometrów Goldmanna oraz sposób weryfikacji działania i kalibracji tych urządzeń, zostały objęte ochroną patentową. W skład grupy badawczej, która stworzyła wynalazek, wchodzą: pracownicy oraz studenci Uniwersytetu Śląskiego: dr Andrzej Swinarew, dr hab. inż. Zbigniew Grobelny, dr Hubert Okła, mgr Jadwiga Gabor, mgr Marta Łężniak, mgr Tomasz Flak, Patrycja Pest oraz Justyna Wysokińska, a także dr hab. n. biol. Krzysztof Jasik oraz mgr Beata Rozwadowska (Śląski Uniwersytet Medyczny), dr Beata Swinarew (Instytut Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników) i Marian Pawelak (Przedsiębiorstwo Robót Izolacyjnych „Pamar”).
Małgorzata Kłoskowicz | Sekcja Prasowa UŚ
fot. Marta Łężniak