Międzynarodowa inicjatywa PlantACT! („Rośliny dla działań na rzecz klimatu!”) realizowana jest przez naukowców z dziedziny biologii roślin. W ramach tego przedsięwzięcia opracowano postulaty wskazujące, w jaki sposób i w jakich obszarach badacze mogą przyczynić się do znalezienia natychmiastowych, średnioterminowych i długoterminowych rozwiązań dotyczących klimatu, a także jakie zmiany są konieczne do wprowadzenia tych rozwiązań na poziomie osobistym, instytucjonalnym i finansowym.
3 lutego 2023 w czasopiśmie „Trends in Plant Science” ukazał się raport (white paper) zespołu, utworzonego podczas sympozjum Europejskiej Organizacji Biologii Molekularnej „Molecular responses of plants facing climate change”, odbywającego się w Montpellier we Francji w czerwcu 2022 roku. W skład zespołu wchodzi dr hab. Agata Daszkowska-Golec, prof. UŚ z Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego.
W raporcie członkowie PlantACT! proponują kilka działań, mogących przyczynić się do realizacji wspomnianych celów:
Wobec złożoności skutków zmian klimatu na wszystkich poziomach życia na planecie jest bardzo mało prawdopodobne, że myślenie wyłącznie w jednej dyscyplinie naukowej przyniesie skuteczne rozwiązania. Aby sprostać wyzwaniom związanym ze zmianami klimatu, potrzebne jest przemyślenie i przekształcenie m.in. stosowanych obecnie procedur finansowania badań czy też ułatwienie prowadzenia interdyscyplinarnych projektów. Potrzebne są nowe formy wzajemnej komunikacji w obrębie rożnych dziedzin wiedzy i konferencji (np. laboratoria pomysłów, warsztaty, propozycje oparte na działaniach w terenie) w celu zmiany obecnej kultury polegającej na wymianie naukowej wyłącznie w określonych dyscyplinach.
Równie ważne jest, aby znaleźć odpowiednie sposoby dotarcia z informacją do osób, które są w stanie wypracować właściwe metody działania – rolnicy, naukowcy i decydenci.
Sugerowane rozwiązania muszą zostać zweryfikowane nie tylko pod kątem emisji dwutlenku węgla, ale także pod kątem społecznego i kulturalnego oddziaływania. Konieczne jest uwzględnienie czasowych ograniczeń dla proponowanych metod działania (np. uruchomienie programów hodowli roślin dostosowanych do klimatu i wprowadzanie genów do elitarnych odmian roślin zajmuje dziesięć lat) oraz porównanie ich ze środkami, których realizacja przynosi natychmiastowe skutki (np. zmiany w praktykach rolniczych, odporność roślin na mikroorganizmy). Z pewnością nie istnieje panaceum na wszystkie z problemów, dlatego konieczne jest dostosowanie pomysłów w zależności od okoliczności, potrzeb oraz uwzględnienie kontekstów geograficznych i lokalnych. Przykładowo, realizacja jednego przedsięwzięcia może wyglądać inaczej w Unii Europejskiej i USA, a inaczej w Afryce Subsaharyjskiej, gdzie prognozowany wzrost populacji w XXI wieku będzie największy.
Czas potrzebny na opracowanie rozwiązań klimatycznych opartych na roślinach szybko się kończy. Jednym z głównych wyzwań jest obecnie działający system finansowania badań grantowych w wielu krajach, który powoduje opóźnienia trwające do 12 miesięcy między zgłoszeniem pomysłu a rozpoczęciem projektu. Istnieje pilna potrzeba przeprojektowania i przyspieszenia sposobu oceny, pierwotnego testowania i wprowadzania metod opartych na roślinach.
Celem PlantACT! jest tworzenie nowych interdyscyplinarnych sposobów działania oraz przyspieszenie ich wdrażania.
Członkami PlantACT! są doktoranci, młodzi naukowcy i badacze uniwersyteccy pracujący w różnych dziedzinach nauki o roślinach. O swoich działaniach piszą tak: „Pragniemy wzmocnić powiązania między środowiskiem akademickim, organizacjami pozarządowymi, mediami, przemysłem i politykami, aby podnieść świadomość społeczną. Nasze podejście zakłada tworzenie możliwości dla ludzi do dzielenia się swoją wiedzą i promowania interdyscyplinarnych programów badawczych”.
Z raportem można zapoznać się w wolnym dostępie na stronie czasopisma „Trends in Plant Science”.
Fot. Jackie DiLorenzo | Unsplash