Projekt pn. „Doktorat wdrożeniowy”, zainicjowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, ma na celu tworzenie warunków współpracy pomiędzy środowiskiem naukowym a środowiskiem społeczno-gospodarczym, prowadzonej w ramach studiów doktoranckich. Naukowiec przygotowujący doktorat w trybie wdrożeniowym prowadzi zatem badania mające z założenia wspomóc funkcjonowanie wybranego przedsiębiorstwa, z którym w ramach studiów nawiązuje współpracę.
Doktorat wdrożeniowy realizowany jest w porozumieniu między uczelnią, doktorantem oraz firmą. Dzięki temu rozwiązaniu jednostki naukowe mogą kształcić specjalistów w danej dziedzinie , którzy równocześnie zostają zatrudnieni w przedsiębiorstwach. Dostarczają także wiedzy i zaplecza laboratoryjnego służących do wypracowywania konkretnych, praktycznych rozwiązań. Doktoranci zyskują zatrudnienie oraz doświadczenie w kontaktach biznesowych, prowadzą również badania o wysokim stopniu aplikacyjności. Przedsiębiorstwo natomiast gotowe jest wdrożyć rozwiązania wybranych problemów technologicznych otrzymane po zakończeniu badań.
Realizacja projektu oznacza również trójstronne korzyści finansowe. Jednostki naukowe zyskują ryczałtowe dofinansowanie kosztów użycia infrastruktury badawczej. Jeśli zatem doktorant będzie chciał korzystać np. ze sprzętu laboratoryjnego w ramach pracy naukowej wykonywanej dla firmy, uczelni przyznane zostaną dodatkowe pieniądze od resortu nauki. Doktoranci pracujący pod okiem opiekuna naukowego reprezentującego uczelnię oraz przemysłowego z danej firmy otrzymają z kolei podwójną pensję – comiesięczne stypendium doktoranckie w wysokości 2450 zł oraz wynagrodzenie z tytułu zatrudnienia w firmie, z którą nawiązana została współpraca. Natomiast przedsiębiorcy będą mogli odliczyć od podstawy opodatkowania 50 proc. kosztów osobowych związanych z zatrudnieniem doktoranta.
Pierwsza edycja programu została zorganizowana w 2017 roku, wzięło w niej udział 385 doktorantów i ponad 230 przedsiębiorstw. Na Uniwersytecie Śląskim doktoraty wdrożeniowe przygotowują: mgr Zbigniew Jelonek, mgr Adam Nocoń, mgr Wojciech Szulik oraz mgr Robert Urbaniak, którzy podjęli współpracę z Wydziałem Nauk o Ziemi.
– Jesteśmy jedynym wydziałem Uniwersytetu Śląskiego, który zdecydował się podjąć wyzwanie realizacji studiów doktoranckich w trybie wdrożeniowym – mówi dr hab. Damian Absalon, kierownik studiów doktoranckich i opiekun naukowy mgr. Roberta Urbaniaka.
Uczestnicy programu przystępowali do postępowania kwalifikacyjnego na tych samym zasadach, co pozostali kandydaci na studia doktoranckie. Jak podkreśla dr hab. Iwona Jelonek, są to studia realizowane w trybie dziennym, dlatego osoby, które zdecydują się podjąć takie wyzwanie, muszą być świadome, że w pewnym sensie pracować będą na dwóch etatach. Muszą pogodzić bowiem prowadzenie badań naukowych z obowiązkami wynikającymi z zatrudnienia w firmie – i to co najmniej przez okres czterech lat. – Panowie, którzy wzięli udział w pierwszej edycji programu, udowadniają, że łączenie tych dwóch przestrzeni jest możliwe. Obserwuję, jak pracują i chciałabym ich pochwalić za zaangażowanie, doświadczenie oraz świetne pomysły rozwiązania nurtujących nas zagadnień naukowych – przekonuje adiunkt z Katedry Geochemii, Mineralogii i Petrografii WNoZ UŚ, pełniąca także rolę opiekuna naukowego mgr. Adama Noconia i mgr. Wojciecha Szulika.
Dr hab. Damian Absalon pełni funkcję opiekuna naukowego mgr. Roberta Urbaniaka,
dr hab. Iwona Jelonek jest opiekunem naukowym mgr. Adama Noconia oraz mgr. Wojciecha Szulika
Fot. Sekcja Prasowa UŚ
– Pojawiły się głosy sugerujące, że tego typu praca naukowo-badawcza może charakteryzować się niższą jakością właśnie ze względu na konieczność łączenia studiów z pracą w pełnym wymiarze godzin – mówi dr hab. Damian Absalon. – Doktoranci „wdrożeniowi” realizują jednak program nauki w ramach studiów doktoranckich obejmujący zarówno uczestnictwo w dedykowanych im zajęciach, jak również prowadzenie bądź współprowadzenia zajęć dydaktycznych. Ponadto nie zapominajmy, że nad jakością przygotowywanej rozprawy czuwa aż dwóch opiekunów: naukowy, reprezentujący uczelnię oraz przemysłowy z zatrudniającej doktoranta firmy. Chciałbym zaznaczyć, że jest to równoprawna z tradycyjnymi ścieżkami naukowymi forma realizacji pasji badawczej – przekonuje naukowiec.
Z kolei dr hab. Monika Fabiańska, opiekun naukowy mgr. Zbigniewa Jelonka, podkreśla atrakcyjność nowej formy realizowania doktoratu, która pozwala prowadzić badania o wysokim stopniu aplikacyjności. – Szukamy łącznika między nauką i biznesem. Na naszym wydziale podejmowane są niezwykle różnorodne tematy badawcze, dzięki doktoratom wdrożeniowym zyskujemy szansę wykorzystywania wyników naszych badań w praktyce, i to w stosunkowo krótkim czasie, ponieważ prowadzimy analizy już pod kątem ich aplikacyjności o dużym znaczeniu dla przestrzeni lokalnej i ponadlokalnej – mówi adiunkt z Katedry Geochemii, Mineralogii i Petrografii WNoZ UŚ i zwraca uwagę na to, że w ramach realizacji swoich projektów doktoranci wdrożeniowi prowadzą również badania podstawowe. – Musimy najpierw zdobyć pewien zasób wiedzy, która potem będzie stosowana w praktyce – dodaje.
Dr hab. Monika Fabiańska pełni funkcje opiekuna naukowego mgr. Zbigniewa Jelonka
Fot. Sekcja Prasowa UŚ
Zaletą realizowanego programu jest ponadto współpraca, jaka wywiązuje się między doktorantami realizującymi studia w trybie klasycznym oraz wdrożeniowym.
– Sądząc po liczbie pytań kierowanych do nas już po uruchomieniu tej formy studiów III stopnia, myślę, że w przyszłorocznych edycjach programu możemy się spodziewać większego zainteresowania ze strony kandydatów – komentuje dr hab. Iwona Jelonek. – Już pierwsze pięć miesięcy realizacji studiów doktoranckich wdrożeniowych wykazało, jak ogromne jest zapotrzebowanie na tego typu inicjatywę. Doskonałe zaplecze badawczo-naukowe, jakim dysponuje nasza uczelnia, spotkało się z dużym zainteresowaniem opiekunów przemysłowych. Po drugiej stronie my, jako kadra naukowa, potrzebujemy poligonu do przeprowadzenia tego rodzaju eksperymentów. Współpraca na linii nauka – technologia – przemysł otwiera nowy rozdział na Uniwersytecie Śląskim, który jest od dawna gotowy, aby podjąć to wyzwanie – podsumowuje.
Realizacja programu „Doktora wdrożeniowy” umożliwia ponadto nawiązanie szerokiej współpracy z przedstawicielami biznesu, dzięki czemu w przyszłości w takich przedsiębiorstwach praktyki i staże będą mogli odbywać zarówno studenci, jak i doktoranci z danego wydziału. Tego typu współpraca, która wzmacnia potencjał zawodowy przyszłych absolwentów, jest już realizowana na Wydziale Nauk o Ziemi, gdzie dzięki nawiązanej współpracy z opiekunami przemysłowymi i zaangażowaniu doktorantów wdrożeniowych studenci III roku geologii stosowanej odbywają praktykę z zakresu „Paliwa dla nowych technologii”.
Artykuły nt. doktoratów wdrożeniowych realizowanych na Uniwersyetcie Śląskim:
- „Badanie zanieczyszczeń stałych występujących w brykietach z węgla drzewnego i węglu drzewnym do grilla” – mgr Zbigniew Jelonek,
- „Ekologiczne paliwo do kotłów na pellet” – mgr Adam Nocoń,
- „Nowe metody identyfikacji szkodliwych dodatków w materiałach opałowych” – mgr Wojciech Szulik,
- „Badania wpływu planowanych przedsięwzięć na środowisko wodne w świetle dotychczasowych praktyk i obowiązujących przepisów” – mgr Robert Urbaniak.