|Ewa Dębska|
Sytuacja nauczania w trybie zdalnym jest nowa dla wielu z nas. W pierwszej kolejności uczymy się na szybko (nierzadko z dodatkową frustracją) obsługi narzędzi i przygotowujemy materiały. Wszystko po to, aby utrzymać naukę w takim samym, jak dotychczas rytmie i formie. I na początek jest to praktyczne podejście – jak w piramidzie Maslowa, zapewniamy podstawowe potrzeby. Problem jednak w tym, że mierzymy się z nowymi warunkami i po jakimś czasie orientujemy się, że nie można przełożyć starych sposobów działania na nowe narzędzia i formy kontaktu. To trochę tak, jakbyśmy mając do dyspozycji tablicę interaktywną, wyświetlali na niej tylko slajdy z prezentacji. Tracimy tym samym sporo na jakości pracy, a jednocześnie na esencji naszych działań – na relacji ze studentami. Coraz silniej czujemy więc potrzebę wprowadzenia zmian do tego, jak uczymy.
Wiem, że edukacja, obojętnie na jakim etapie, nie istnieje przede wszystkim bez uczącego się, jednak w zorganizowanej formie, o której tu mówimy, równie ważna jest osoba, która tworzy ramy dla procesu dydaktycznego. Dlatego z tego miejsca gorąco apeluję: Nauczycielu, nie znikaj! Nie znikaj za monitorem, plikami, webinarami… Wobec morza działań i materiałów jesteś często niestety takim „zaginionym w akcji”, a jednym z najważniejszych elementów, jakich brakuje studentom w uczeniu zdalnym jest właśnie nauczyciel, kontakt z nim, możliwość rozmowy. Brakuje im Ciebie i Twojej osobowości; brakuje Twojej perspektywy; tego, jak objaśniasz świat; języka, jakim tłumaczysz złożone problemy, tak, że stają się zrozumiałe.
Jak więc nie znikać w akcji zwanej nauczaniem zdalnym? Kilka praktycznych wskazówek:
Ewa Dębska z Uniwersytetu Otwartego w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach
fot. archiwum prywatne Ewy Dębskiej
Znajdź sposób na personalizację swojego nauczania
- Zadbaj o swoją obecność wizualną, aby studenci mieli okazję widzieć Twoją twarz, czy to na wideokonferencjach, czy też poprzez dołączenie zdjęcia do swojego profilu.
- Jeśli masz jakieś ogłoszenie, możesz je przekazać poprzez krótkie wideo lub nagranie głosowe.
- Staraj się w miarę możliwości stosować, oprócz ocen czy punktów, także informację zwrotną. Kilka napisanych zdań w formie sugestii, jak student może osiągnąć lepsze efekty przy kolejnej pracy pisemnej są bardziej osobiste, niż tylko widok punktów lub ocen.
Dzięki regularnemu wplataniu takich elementów studenci będą czuli Twoją obecność i zaangażowanie, co również pobudzi ich motywację do pracy i większego udzielania się.
Włącz dyskusję jako stały element pracy z grupą
To pozwoli kształtować umiejętność prowadzenia merytorycznej rozmowy, da Twoim studentom możliwość zabrania głosu i wyrażania osobistych przemyśleń. Włącz ich w stworzenie zasad dyskusji, zarówno takich organizacyjnych (np. zadbanie o wyciszenie głosów z tła), jak i dotyczących pełnego udziału w dyskusji. Pamiętaj, że każdy z nas lubi mieć choćby minimalny wybór formy uczestnictwa, a z góry określony nakaz może dać efekt wycofania się, zamiast zaangażowania.
Zasady mogą dotyczyć np. indywidualnego wkładu do dyskusji, czy to w formie wypowiedzi głosowej, czy też pisania w oknie czatu (np. każdy powinien przynajmniej raz wyrazić swoją opinię oraz dwa razy odpowiedzieć na czyjąś) lub prowadzenia dyskusji z całą grupą bądź rozbicie jej na mniejsze zespoły.
Pamiętaj także o własnej obecności i zaznaczaj ją poprzez sprawne moderowanie dyskusji i zadawanie pytań.
Warto również zarezerwować kilka minut na krótką ewaluację dyskusji jako metarefleksję nad jej jakością. Tym samym pozwoli to Tobie i Twoim studentom prowadzić coraz to lepsze dyskusje, zarówno pod względem merytorycznym, jak i organizacyjnym.
Bądź dostępny
Wyznacz czas na konsultacje, ustal kiedy odpowiadasz na wiadomości i kiedy jesteś dostępny online poza czasem zajęć, np. w formie indywidualnego połączenia głosowego lub wideo. Twoi studenci nadal potrzebują kontaktu z Tobą, co oczywiście nie oznacza dostępności 24/7. Informacja i jasne zasady są kluczowe.
Włącz studentów w tworzenie zajęć
Regularnie proś studentów o informację zwrotną dotyczącą zajęć:
- co im ułatwia, a co utrudnia naukę, uczestnictwo lub spotkania,
- czego powinno być mniej, czego więcej,
- jaki typ zadań sprawia, że uczą się najefektywniej,
- co lubią robić w kontekście zadań, a co robią niechętnie, itp.
Włączając swoich studentów w proces tworzenia sytuacji dydaktycznej, dajesz im możliwość pełnego uczestnictwa i wzięcia odpowiedzialności za własne uczenie się. Dajesz również poczucie tworzenia wspólnoty uczącej się, gdzie każdy ma wpływ na kształt całości. Bierz poważnie ich głosy, bądź otwarty na to, co mówią, słuchaj potrzeb i staraj się odpowiadać na nie.
A jeśli ich potrzeby wykraczają poza Twoje możliwości (techniczne, czasowe, organizacyjne)? Poproś o przejęcie inicjatywy i zadbanie o dany aspekt lub poszukajcie razem rozwiązania zadając pytania: Co proponujecie? Co mogłoby się sprawdzić? Jaki macie pomysł?
Takie podejście jest wyzwaniem dla prowadzącego zajęcia, bo wymaga przyznania się do własnych ograniczeń, jednak wszyscy je mamy. Proces uczenia się może być wspaniałym doświadczeniem wzajemnego uzupełniania się. Doświadczamy tego, że jako nauczyciele i jako studenci nawzajem siebie potrzebujemy.
Zdalnego nauczania nie da się nauczyć z dnia na dzień, dlatego dobrze jest przyjąć perspektywę, że wszyscy się uczymy i będziemy w tym procesie poszukiwać, wyciągać wnioski i robić błędy.
Dlatego tym bardziej czuję potrzebę podkreślenia, że głęboka relacja student – nauczyciel, procentująca zaufaniem, świadomością uczenia się, odpowiedzialnością i samodzielnością studentów to wartość w dydaktyce nadrzędna i daleko wykraczająca poza cyfrowe narzędzia i pliki.
To właśnie tej wartości potrzebujemy teraz najbardziej.
Część informacji zawartych w artykule pochodzi z następujących źródeł:
» www.facultyfocus.com/articles/online-education/how-to-keep-from-going-mia-in-your-online-course,