Drodzy Państwo,
wobec postępującego procesu szczepień przeciw wirusowi SARS-CoV-2 coraz bardziej prawdopodobny wydaje się powrót, wraz z nowym rokiem akademickim, do rzeczywistego uniwersytetu. Od jutra rozpoczynamy rejestrację studentów chętnych przyjąć szczepionkę za pośrednictwem uczelni. Niebawem zmniejszymy też ograniczenia z poziomu „czerwonego” na „pomarańczowy”. Jeśli liczba zachorowań będzie nadal maleć, to jeszcze w tym semestrze uruchomimy niektóre zajęcia kontaktowe. Odzyskanie realnego uniwersytetu po raz pierwszy od wielu miesięcy wydaje się niemal pewne. Póki to nie nastąpi, dbajmy o siebie, aby w zdrowiu doczekać tej chwili. Dziękuję Wam za Waszą pracę w tak trudnych i bezprecedensowych warunkach. Za to, że nie tylko utrzymujecie kształcenie studentów, ale również prowadzicie nadal badania i publikujecie ich wyniki w coraz bardziej prestiżowych miejscach. Dziękuję tym pracownikom UŚ, którzy wspierają naukę i kształcenie, czyniąc je w ogóle możliwymi.
Uniwersytet wyobrażony
Czas epidemii dał nam – prócz lęku przed zarażeniem oraz smutku z powodu chorób i odejścia wielu osób – również powód do refleksji nad funkcjonowaniem instytucji publicznych w naszym kraju oraz nad relacjami społecznymi w sytuacji kryzysu globalnego. Podobna refleksja nie powinna omijać uniwersytetu. Zwłaszcza że pandemia zbiegła się z pierwszym rokiem funkcjonowania uczelni po zmianach wprowadzonych przez ustawę 2.0 oraz przez nasze wewnętrzne reformy. Nie mieliśmy więc dość czasu, aby się z nimi oswoić, a tym bardziej wykorzystać je w pełni. Jak również przedyskutować ewentualne korekty i wprowadzić je w życie.
Oddalenie wymuszone epidemią odsunęło nas od siebie i od materialnego uniwersytetu. Dystans, z którego – już z górą rok – patrzymy na siebie i na naszą uczelnię, daje szansę widzenia więcej niż tylko swojego wydziału, instytutu lub zespołu; roku, grupy, działu czy biura. Sytuacja zmusza nas do wyobrażania sobie uniwersytetu, wspominania go, fantazjowania o nim. Ciekawi mnie, jak wygląda ten Uniwersytet Śląski Wyobrażony w czasie pandemii i jaką część tych wyobrażeń moglibyśmy wspólnie zrealizować, kiedy skończy się epidemia? Chciałbym zachęcić wszystkich członków naszej wspólnoty do namysłu i dyskusji, w gremiach formalnych i przygodnych, nad zagadnieniem:
„Do jakiego uniwersytetu chcielibyśmy wrócić?”.
Jeśli uznają Państwo, że efekty tych refleksji i rozmów powinny zostać przekazane także tym z nas, którzy kierują uniwersytetem, czujcie się o to poproszeni.
Uniwersytet istnieje
Myślimy i działamy intensywnie, aby dostarczyć sobie i Wam dowodów na istnienie naszej uczelni oraz wyobrażać sobie jej przyszłość. Oto trzy z wielu działań:
- Pracujemy nad przygotowaniem obiektów akademickich tak, aby ukończyć niezbędne remonty we wszystkich czterech kampusach. Niebawem wyposażymy w nowoczesny sprzęt 40 sal dydaktycznych w całym uniwersytecie. Prowadzimy energiczne starania nad pozyskaniem środków na budowę nowej siedziby dla biologii i chemii. Rozpoczęliśmy prace nad założeniami urbanistycznymi zmian w kampusie katowickim. Niedługo rozpoczniemy podobne w odniesieniu do kampusu chorzowskiego.
- Z inicjatywy Uniwersytetu Śląskiego wspólnie z Miastem Katowice rozpoczęliśmy starania o tytuł Europejskiej Stolicy Nauki dla miasta Katowice w roku 2024, który jest przyznawany przez organizację Euroscience miastom o szczególnej roli w rozwoju nauki. Mamy za sobą pierwsze rozmowy z przewodniczącym Euroscience prof. Michaelem Matloszem i zostaliśmy zaproszeni do kolejnego etapu negocjacji.
- Od czterech lat prezentujemy śląskie uczelnie społeczności regionu i Polski podczas Śląskiego Festiwalu Nauki Katowice. Mimo zaledwie kilku edycji Festiwal został uhonorowany nagrodą EUPRIO (European Association of Communication Professionals in Higher Education) oraz wyróżnieniem dla najlepszego zespołu popularyzującego naukę w Polsce.
Tegoroczna edycja Festiwalu od początku była zagrożona. Ostatecznie zdecydowaliśmy się zrobić ją w plenerze miasta, wzdłuż brzegów Rawy. Rozpoczynamy tym samym dyskusję i pracę nad rewitalizacją tych terenów, które – mam nadzieję – doprowadzą do stworzenia wspólnie z Urzędem Miasta „Bulwarów Akademickich” jako kluczowej części Strefy Nauki. W parze ze Strefą Kultury określi ona nowy charakter tej części miasta.
Cenne i rzadkie dobro publiczne
Czas pandemii wyeksponował szczególną rolę uniwersytetów jako instytucji publicznych, które chronią demokratyczne społeczeństwa przed efektami populizmu, propagandy, zwykłego fałszu, agresywnej komercjalizacji wszystkiego. Wobec erozji czy wręcz niszczenia sfery publicznej chciałbym widzieć w naszym uniwersytecie wzór właściwego funkcjonowania dobrej wspólnoty ludzkiej i profesjonalnej oraz przykład instytucji, która służąc dobru publicznemu, chroni i praktykuje takie wartości, jak: wolność badań i nauczania, racjonalność, szacunek dla wiedzy, równość praw wszystkich członków w obrębie naszej wspólnoty. Uniwersytet to niekończące się „dzieło w toku”, bo taki jest status wiedzy, którą tworzy i którą kwestionuje, zmienia, rozszerza.
Swoją pracę – rektora czasu pandemii, który niecierpliwie oczekuje powrotu pracowników, studentów i doktorantów w mury uczelni – opieram na uporczywym poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie: czego potrzebujemy, razem i każdy z osobna, aby nasze badania naukowe, nasza praca ze studentami i każda praca wykonywana w uniwersytecie były jeszcze lepsze?
Kieruję to pytanie także do Was.
Bądźcie zdrowi!
Ryszard Koziołek
Prof. Ryszard Koziołek, rektor Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach / fot. Julia Agnieszka Szymala, Centrum Komunikacji Medialnej UŚ