Zespół badaczy z Centrum Studiów Polarnych (CSP) Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach wziął udział w kolejnej interdyscyplinarnej ekspedycji na Svalbard, kontynuując wieloletnie badania nad dynamiką lodowców oraz zmianami zachodzącymi w środowisku polarnym pod wpływem globalnego ocieplenia.
Tegoroczna ekspedycja, realizowana w ramach europejskiego projektu badawczego LIQUIDICE (LinkIng and QUantifying the Impacts of climate change on inland ICE, snow cover, and permafrost on water resources and society in vulnerable regions, eu-liquidice.eu), przeprowadziła badania terenowe obejmujące pomiary bilansu masy lodowców, zmienności pokrywy śnieżnej, rozmarzania wieloletniej zmarzliny oraz dynamiki odpływu ze zlewni zlodowaconych.
Wykonano serwis i pomiary na rzece odwadniającej Lodowiec Werenskiolda, gdzie funkcjonuje posterunek hydrometeorologiczny dostarczający dane o natężeniu przepływu wody i ilości niesionych osadów. Ponadto przeprowadzono pomiary geofizyczne obszarów peryglacjalnych, czyli terenów odsłoniętych przez cofający się lodowiec. Dane te, w połączeniu z danymi satelitarnymi, posłużą do dalszego modelowania i są kluczowe dla lepszego zrozumienia dopływu słodkiej wody do oceanów oraz zmian zachodzących w środowisku polarnym.
Naukowcy prowadzili także obserwacje procesów geomorfologicznych, obejmujące szczegółowe kartowanie form polodowcowych w rejonie Lodowca Nann. Badania te były częścią projektu finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki (NCN), którego celem jest rekonstrukcja zasięgu lodowców i środowiska południowego Svalbardu w okresie Optimum Klimatycznego Holocenu.
W ramach realizacji projektu „Drone-based assessment of albedo variations in crevassed zones of southern Spitsbergen glaciers” (Arctic Field Grant, AFG) wykonano loty dronem wyposażonym w aparaturę pomiarową nad strefą szczelin Lodowca Hansa. Przeprowadzono również pomiary naziemne w celu kalibracji danych. Wyniki pozwolą określić rozkład albedo w tej części lodowca (zdolność powierzchni do odbijania światła) i lepiej zrozumieć wpływ struktury lodowców na ich topnienie.
Równolegle prowadzone były projekty doktorantów Międzynarodowej Środowiskowej Szkoły Doktorskiej (współfinansowane z jUŚt transition – Potencjał Uniwersytetu Śląskiego podstawą Sprawiedliwej Transformacji regionu) obejmujące m.in. obserwacje procesów ablacyjnych w strefie czołowej Lodowca Hansa oraz pomiary oceanograficzne systemów glacjalnych Południowego Spitsbergenu.
W skład zespołu weszli: dr Elżbieta Łepkowska, dr Marta Kondracka, dr Michał Ciepły, mgr Aleksandra Osika, mgr Natalia Łatacz, mgr Dawid Saferna, mgr Dominik Cyran, Marcin Błeński oraz Maurycy Kot.
Badania wpisują się w Priorytetowe Obszary Badawcze Uniwersytetu Śląskiego (POB 3): Zmiany środowiska i klimatu wraz z wyzwaniami społecznymi. Wsparcie działań terenowych zapewniło centrum naukowo-logistyczne BERA, a badania prowadzone były z wykorzystaniem infrastruktury Polskiej Stacji Polarnej w Hornsundzie oraz Stacji Polarnej im. Stanisława Baranowskiego na Spitsbergenie.
Relacje z badań i wypraw Centrum Studiów Polarnych można śledzić w mediach społecznościowych: na Facebooku i Instagramie.
Przygotowania do nalotu dronowego nad strefą szczelin Lodowca Hansa | fot. Marcin Błeński
