| dr hab. Aleksandra Achtelik, prof. UŚ |
Szkoła Języka i Kultury Polskiej Uniwersytetu Śląskiego była gospodarzem 32. Tygodnia w Mieście Nauki. Tydzień Kultur i Tradycji odbywał się w dniach 12–18 sierpnia 2024 roku. Organizatorzy zaproponowali aż 34 wydarzenia, w których udział wzięło kilkaset osób (w formie bezpośredniej i zdalnej).
Spotkania zostały zorganizowane na terenie Katowic, Cieszyna i Sosnowca. Prelegentami, wykładowcami i osobami prowadzącymi spotkania warsztatowe byli nie tylko pracownicy naukowi polskich i zagranicznych uniwersytetów, ale także cudzoziemscy stypendyści – studenci i nauczyciele, wykładowcy zza granicy, którzy w sierpniu uczą się języka polskiego na letniej szkole języka, literatury i kultury polskiej i kursie dla lektorów-cudzoziemców. Formuła ta miała przede wszystkim wpisać odbiorców aktywności w przestrzeń interkulturowego spotkania, umożliwić namacalny kontakt nie tylko z narracjami na temat innych kręgów kulturowych, ale dać szanse na bezpośredni kontakt z ich przedstawicielami, a tym samym przyczynić się do budowania faktycznej postawy otwarcia kulturowego i figury spotkania połączonego z transferem informacji.
Dodatkowo, celem organizatorów było uświadomienie, że Śląsk jest atrakcyjny dla cudzoziemców i jawi się jako przestrzeń różnorodna kulturowo. To właśnie Śląskiem, jego kulturą i wielojęzycznością uwodzimy od lat cudzoziemców. Podczas tygodnia jedno z wydarzeń odbyło się na rynku starej dzielnicy Katowic, w Nikiszowcu. Tam oprócz spotkania w Ambasadzie Śląskiej na temat różnorodności kulturowej i językowej naszego regionu (prowadzenie prof. dr hab. Jolanta Tambor), odbyło się „Wielkie Śląskie Czytanie”. Cudzoziemcy czytali mieszkańcom tekst baśni Gustawa Morcinka „Jak górnik Maślak kramarzył ze Skarbnikiem”, co dla czytających i słuchaczy było głębokim przeżyciem, ponieważ kilka godzin wcześniej uczestniczyli w odsłonięciu figury beboka „Poli(sh)glotka” przed siedzibą Szkoły Języka i Kultury Polskiej w Katowicach (Katowice, ul. Uniwersytecka 4). Wydarzenie zakończył polonez odtańczony z mieszkańcami przez uczestników letniej szkoły (uczestnicy z czterdziestu dwóch krajów).
Zajęcia, seminaria i wykłady prowadzili wybitni specjaliści znani w międzynarodowym kręgu polonistyk krajowych i zagranicznych: kierownik Katedry Języka Polskiego (najstarszej w Chinach), prof. Li Yinan, profesorowie i wykładowcy wizytujący – dr Jagna Malejka w Shanghai International Studies University, Kinga Groszewska w Hankuk University of Foreign Studies w Seulu, dr Chang Il You, kierownik Centrum Języka i Kultury Koreańskiej, dr hab. Aleksandra Achtelik, prof. UŚ, przewodnicząca Państwowej Komisji ds. Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego, prof. Romuald Cudak, wieloletni kierownik Katedry Międzynarodowych Studiów Polskich, dr Akylai Abylkadyr kyzy, autorka arcyciekawej książki o realiach Kirgistanu, prof. Jolanta Tambor, pełnomocnik rektora UŚ ds. studentów zagranicznych, dr Barbara Morcinek-Abramczyk, wieloletnia wykładowczyni wizytująca w Tokyo University of Foregin Studies, dr Agnieszka Tambor, twórczyni platformy Polska Półka Filmowa, Prasad Lalta Baishy, znawca sanskrytu i hindi.
Odbiorcom Tygodnia Kultur i Tradycji zaproponowano udział w kilku cyklach wykładów. Można wśród nich wymienić blok poświęcony kulturom Azji ze szczególnym uwzględnieniem Dalekiego Wschodu. Z jednej strony Polakom przybliżano specyfikę kultur wysokiego kontekstu (kulturowe kody Japonii, Chin i Korei Południowej) oraz wzory kulturowe Indii i Kirgistanu, z drugiej zaś wskazywano skąd w tych obszarach w ostatnim stuleciu wzrost zainteresowania polską literaturą, językiem i kulturą. Wśród wykładowców wymienić tu należy: prof. Li Yinan, kierownik Katedry Języka Polskiego (Pekiński Uniwersytet Języków Obcych), dr. Chang Il You (UŚ), dr Barbarę Morcinek-Abramczyk (UŚ), dr Jagnę Malejkę (UŚ/Szanghajski Uniwersytet Studiów Międzynarodowych), Kingę Groszewską (UŚ/Uniwersytet w Seulu), Laltę Prasada Baishy z Indii (UŚ).
Wykładom, które odbyły się w Cieszynie, Katowicach oraz w Teatrze Zagłębia w Sosnowcu towarzyszyły stoliki kulturowo-językowe, przy których gościli wykładowcy z chińskich uniwersytetów oraz cudzoziemcy z krajów Azji, Afryki i Europy, którzy udzielali osobom zainteresowanym odpowiedzi na nurtujące ich pytania oraz uczyli m.in. chińskiej kaligrafii, pisma arabskiego tworzenia origami, bułgarskich martiniczek, czy też prostych zwrotów komunikacyjnych w swoich językach itp. Warto także zaznaczyć, że równolegle przeprowadzono cykl zajęć, w których wskazywano, jak kontakty z innymi językami wzbogacają nasz język ojczysty i co różni go od języków o odmiennej typologii (wykłady prof. dr hab. Jolanty Tambor, dr. Jacka Izydorczyka, dr. Marcina Maciołka).
Specjalne wydarzenie było skierowane do osób zajmujących się nauczaniem języka polskiego jako obcego/drugiego/odziedziczonego. Były to warsztaty integracyjne dla nauczycieli, w których uczestniczyli polscy glottodydaktycy oraz nauczyciele języka polskiego jako obcego pracujący w innych krajach, m.in. w Brazylii, Ukrainie, Czechach, na Łotwie czy na Węgrzech. W trakcie wspólnych działań edukacyjnych nauczyciele wymieniali się swoimi doświadczeniami w pracy w grupach jednorodnych językowo oraz zróżnicowanych kulturowo, opowiadali o swoich sukcesach i porażkach w działaniach podejmowanych w kontekście nauczania ucznia o polskich korzeniach itp. (spotkanie prowadzone przez dr hab. Aleksandrę Achtelik, prof. UŚ). Bezpośrednio po warsztatach ich uczestnicy mogli wziąć udział w wykładach poświęconych roli kultury w nauczaniu cudzoziemców. Wykłady wygłosiły dr hab. A. Achtelik, prof. UŚ i dr A. Tambor (UŚ). W cyklu adresowanym do nauczycieli w Cieszynie można było wysłuchać wykładu prof. dr hab. Bernadety Niesporek-Szamburskiej (UŚ) podejmującej problematykę „Innego” w polskiej szkole. W Katowicach także sporo miejsca poświęcono fenomenowi światowości polskiej literatury (dr hab. Romuald Cudak) i jej zagranicznej recepcji prof. Li Yinan.
Wiele aktywności było adresowanych do szerokiego kręgu odbiorców i miało na celu zainteresowanie ich odmiennymi kręgami kulturowymi nie tylko przez literaturę, ale także poprzez przybliżenie elementów życia codziennego. Ich celem było również rozbudzenie ciekawości wśród dzieci i młodzieży. W Cieszynie odbyły się warsztaty rękodzieła („Jak to się robi za granicą”), stoliki kulturowe na cieszyńskim rynku, czy wreszcie warsztaty kulinarne połączone z prelekcją tyczącą zero waste. W Parku Pokoju w Cieszynie przeprowadzono pod kierunkiem Karoliny Graboń (UŚ) warsztaty ruchowe. W trakcie warsztatów Japończycy i Chińczycy uczyli typowej dla swoich krajów tradycyjnej gimnastyki.
Kulminacyjnym wydarzeniem Tygodnia był „Sprawdzian z polskiego” – o dwudziestokilkuletniej tradycji dyktando adresowane do cudzoziemców. W tym roku w ortograficznej rywalizacji mogli uczestniczyć też Polacy. Sprawdzianowi towarzyszył wykład dotyczący ekolingwistyki wygłoszony przez prof. dr hab. Magdalenę Steciąg (Uniwersytet Zielonogórski). Tego samego dnia na Wzgórzu Zamkowym w Cieszynie odbyło się „Spotkanie Kultur i Tradycji” – cudzoziemcy reprezentujący czterdzieści dwa kraje przybliżali widzom poprzez tańce, śpiewy, krótkie skecze, przygotowane potrawy typowe dla kultur, z których pochodzą. Tym razem prezentacjom towarzyszyło hasło: Alfabety świata. Prezentacje po raz pierwszy odbywały się w grupach wielonarodowościowych połączonych poprzez przyporządkowanie kolejności liter w polskim alfabecie. Wprowadziło to w sposób naturalny swoisty dialog interkulturowy. Obcokrajowcy bowiem za każdym razem szukali jakiegoś mostu kulturowego, który pozwoliłby im połączyć elementy wspólnej prezentacji.
Założeniem Tygodnia Kultur i Tradycji było przede wszystkim łamanie stereotypów na temat innych kręgów kulturowych, wskazanie, że „Inny” nie znaczy „Obcy”, ale też budowanie pozytywnego obrazu własnej lokalności, która może wabić cudzoziemca, zaciekawiać tak bardzo, że decyduje się na przyjazd na Śląsk, by móc doświadczyć jego różnorodności kulturowej. Chcieliśmy, żeby Tydzień Kultur i Tradycji budował postawę życzliwości, poznawczej ciekawości wobec innych kultur, ale zarazem był impulsem do głębszego poznania własnej kultury. Mamy nadzieję, że poznanie to będzie odbywać się z Uniwersytetem Śląskim i przez Uniwersytet Śląski.
Kuratorem 32. Tygodnia Europejskiego Miasta Nauki była dr hab. Aleksandra Achtelik, prof. UŚ, wicedyrektor Szkoły Języka i Kultury Polskiej.
