Uniwersytet Śląski w Katowicach

Jakość życia studentów po roku pandemii

| Olimpia Orządała |

Jaka jest jakość życia studentów po roku pandemii? Czy lęk przed COVID-19 ma na nią duży wpływ? Jaka jest zależność pomiędzy samowartościowaniem a jakością życia? To pytania, na które odpowiedzi starała się znaleźć dr Natalia Stępień-Lampa z Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, laureatka konkursu pn. „Swoboda badań” organizowanego w ramach Inicjatywy Doskonałości Badawczej.

W marcu 2021 roku interdyscyplinarny zespół naukowców działający na Wydziale Nauk Społecznych UŚ przeprowadził badania dotyczące jakości życia polskich studentów po roku pandemii. Ankiety wypełniło 1000 respondentów z uczelni publicznych i niepublicznych z całej Polski. Dr Natalia Stępień-Lampa wspólnie z dr hab. Elżbietą Turską, prof. UŚ z Instytutu Psychologii UŚ wykorzystały ich wyniki do określenia predyktorów[1] jakości życia młodych osób po roku pandemii.

– Jednym z predyktorów był wskaźnik CSES (Core Self-Evaluations), czyli podstawowe samowartościowanie. Jako narzędzie zastosowałyśmy skalę w interpretacji Radosława Walczaka i Romualda Derbisa – wyjaśnia laureatka konkursu.

Drugim założonym w badaniach predyktorem było wsparcie społeczne. Do jego określenia posłużyła międzynarodowa skala MSPSS (The Multidimensional Scale of Perceived Social Support – Wielowymiarowa Skala Spostrzeganego Wsparcia Społecznego), która została zinterpretowana przez dwie polskie badaczki – Krystynę Buszman z Instytutu Psychologii UŚ i prof. Hannę Przybyłę-Basistę, do niedawna pracującą w tym samym instytucie.

Ostatnim predyktorem był lęk przed COVID-19. Zastosowano skalę FCV-19S (Fear of COVID-19 Scale) w adaptacji przeprowadzonej m.in. przez dr hab. Irenę Pilch, prof. UŚ z Instytutu Psychologii UŚ i dr hab. Agnieszkę Turską-Kawę, prof. UŚ z Instytutu Nauk Politycznych UŚ.

– Oprócz predyktorów należało jeszcze zdiagnozować samą jakość życia – wyjaśnia dr Natalia Stępień-Lampa. W tym celu wykorzystano powszechnie dostępną skalę uznawaną przez Światową Organizację Zdrowia, czyli skalę Quality of Life (WHOQOL).

Zastosowanie czterech różnych skal pozwoliło opracować autorski kwestionariusz, dzięki któremu można było określić, jakie są predyktory jakości życia studentów.

– Badania wykazały, że im ktoś miał wyższy wskaźnik podstawowego samowartościowania, tym jego jakość życia w czasie pandemii była lepsza – stwierdza laureatka konkursu pn. „Swoboda badań”. Podobny związek występuje w przypadku wsparcia społecznego. Izolacja i brak kontaktów społecznych w trakcie pandemii przyczyniały się do obniżenia jakości życia młodych osób. Dr Natalia Stępień-Lampa zwraca uwagę, że taka zależność między kontaktami społecznymi a jakością życia raczej nie występuje w przypadku osób starszych.

To, co w pewien sposób mogło zaskoczyć w wynikach badań, to brak silnych związków pomiędzy lękiem przed COVID-19 a jakością życia. – Świadczy to o tym, że studenci nie boją się choroby. Jedyny nieznaczny negatywny wpływ dotyczył zdrowia fizycznego – wyjaśnia badaczka. Jej zdaniem prawdopodobnie wynika to z prowadzonej zwłaszcza na początku pandemii narracji w mediach, że to głównie osoby starsze lub z chorobami przewlekłymi mogą poważnie zachorować na COVID-19, a młodych osób raczej to nie dotyczy. – Z jednej strony pokazuje nam to, że wsparcie psychologiczne w związku z tym lękiem powinniśmy raczej kierować do osób starszych, a nie do studentów. Ale z drugiej strony trzeba pamiętać, że w kontekście młodych osób może to generować swego rodzaju ryzykowne zachowania, takie jak nienoszenie maseczek czy niezachowywanie dystansu. Może to być szczególnie niebezpieczne dla osób starszych czy z chorobami przewlekłymi.

Głównym wnioskiem płynącym z badań dr Natalii Stępień-Lampy jest to, że na jakość życia polskich studentów w czasie pandemii wpływają samowartościowanie i wsparcie społeczne, natomiast lęk przed COVID-19 nie okazał silnym predyktorem. – Wydaje się, że sama jakość życia mimo wszystko jest dobra. Dotyczy to zwłaszcza osób, które o sobie dobrze myślą i które mimo wszystko utrzymują kontakty społeczne, nie tylko bezpośrednie, lecz również zdalne, i nie odcięły się od poprzedniego życia sprzed pandemii.

Inaczej jest w przypadku uczniów, zwłaszcza klas najmłodszych. – Myślę, że studenci lepiej sobie radzą z nauką online, choć tak naprawdę też im to doskwiera, bo kto chciałby się uczyć tylko zdalnie albo nie wychodzić z domu przez kilka tygodni lub jedynie w maskach. Są to pewne niedogodności, natomiast wcale nie jest tak źle, jak mogłoby być – podsumowuje badaczka.

W ostatnim czasie dr Natalia Stępień-Lampa dołączyła do zespołu pracowników Instytutu Nauk Politycznych UŚ, który będzie badał modele reagowania na COVID-19 przez państwa europejskie. Badaczka zajmie się kwestiami edukacyjnymi. – Jesteśmy w grupie liderów wśród krajów europejskich, w których lockdown edukacyjny trwał najdłużej. Można się zastanawiać, dlaczego tak się stało i jakie są tego skutki w kontekście właśnie jakości życia.

Wyniki badań dotyczących predyktorów jakości życia studentów po roku pandemii zostaną wkrótce opublikowane w wysoko punktowanym czasopiśmie.

[1] Predyktor to w statystyce zmienna wyjaśniająca.