We wtorek 29 listopada 2016 roku Senat Uniwersytetu Śląskiego przyjął uchwałę w sprawie utworzenia międzywydziałowej jednostki organizacyjnej pod nazwą Uniwersyteckie Laboratoria Kontroli Atmosfery (ULKA).
Jednostka powstanie w ramach projektu badawczego, którego celem jest utworzenie unikatowego i zarazem pierwszego w Polsce układu laboratoriów:
- Napowietrznego Mobilnego Laboratorium (NML) wyposażonego w aparaturę pomiarową zainstalowaną w koszu balonu na ogrzane powietrze
- oraz stacjonarnych laboratoriów wyposażonych w Aparaturę do Badań Zanieczyszczeń Atmosfery (ABZA) będących częścią Uniwersyteckich Laboratoriów Kontroli Atmosfery (ULKA) i stanowiących zarazem specjalistyczne pracownie badawcze uczelni.
W projekcie będą brali udział naukowcy i studenci z trzech wydziałów Uniwersytetu Śląskiego: Wydziału Nauk o Ziemi, Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska oraz Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii. Przedsięwzięcie umożliwia realizację kształcenia w zakresie monitoringu stanu środowiska z wykorzystaniem nowoczesnych metod. Balon wyposażony w odpowiednią aparaturę pomiarową, stanowić będzie mobilne laboratorium badające jakość powietrza, źródła zanieczyszczeń oraz kierunki ich przemieszczania się w znacznym stopniu wykorzystywane do celów dydaktycznych. Umożliwi zaznajomienie studentów z nowoczesnymi metodami badawczymi, które mają zastosowanie w poznaniu środowiska, wczesnym rozpoznaniu jego zagrożeń oraz skutecznej ich eliminacji.
Doposażenie istniejących stacjonarnych laboratoriów Uniwersytetu Śląskiego w nową aparaturę ABZA posłuży zarówno studentom, jak i doktorantom w opanowaniu metod i technik badawczych, które stosuje się w ocenie stanu środowiska i jego zagrożeń, a także poznawaniu innowacyjnych działań proekologicznych zgodnych z zasadami zrównoważonego rozwoju. Jednym z celów tych laboratoriów będzie dalsza analiza prób pobranych z pokładu balonu.
W przyszłości planowane jest wyposażenie laboratorium w kolejną jednostkę mobilną – samochód terenowy służący do transportu balonu i stanowiący jednocześnie wyposażone w aparaturę laboratorium badawcze, które w czasie rzeczywistym będzie współpracowało z urządzeniami na pokładzie balonu.
Balon dla Uniwersytetu Śląskiego wykonuje wyłoniona w przetargu firma z Wielkiej Brytanii. Obecnie przechodzi on kolejne etapy odbioru technicznego wymagane dla każdego statku powietrznego.
Nadzór nad działalnością jednostki Uniwersyteckie Laboratoria Kontroli Atmosfery sprawować będzie prorektor ds. badań naukowych prof. zw. dr hab. Andrzej Noras.
