| dr Magdalena Christ |
Obserwując obecnie lasy i parki, można odnieść wrażenie, że kilkutygodniowy przymusowy pobyt w domu spowodowany pandemią zaowocował u wielu osób wzrostem potrzeby kontaktu ze środowiskiem naturalnym, co można uznać za pozytywne zjawisko. Dla dzieci dążenie do przebywania w środowisku przyrodniczym jest zazwyczaj czymś naturalnym, do czego nie trzeba ich specjalnie zachęcać – wystarczy im na to pozwolić. Las stanowi przestrzeń wielozmysłowej stymulacji – szum liści, chropowatość kory, miękkość mchu czy trawy, śpiew ptaków, zróżnicowane podłoże pozwalające ćwiczyć równowagę itd. A w lesie mnóstwo patyków – uznanych za zabawkę wszechczasów – które mogą być wszystkim, co tylko podpowie dziecięca wyobraźnia. Las to źródło niezastąpionej witaminy N jak Natura, o której pisze Richard Louv. Spopularyzował on również takie pojęcie, jak „syndrom deficytu natury”, opisując cenę, jaką ludzkość płaci za odwrócenie się od przyrody: zmniejszone użycie zmysłów, niedobór uwagi, częstsze występowanie chorób fizycznych i psychicznych.
Z badań wynika, że aktywność w otoczeniu przyrody korzystnie wpływa na zdrowie i dobre samopoczucie. Związek pomiędzy aktywnością na świeżym powietrzu w dzieciństwie a późniejszymi odnoszącymi się do środowiska postawami i zachowaniami w dorosłym życiu odnotowali miedzy innymi Nancy Wells i Kristi Lekies, Louise Chawla oraz organizacje takie, jak Forestry Commission Scotland (FCS). Chawla twierdzi, że rosnąca liczba publikacji pokazuje, że aktywna troska o środowisko w dorosłym życiu często wynika z pozytywnych doświadczeń z przyrodą z dzieciństwa lub wczesnej młodości oraz z postawy osób stanowiących dla dziecka wzór do naśladowania, które ceniły środowisko naturalne. Kochamy i troszczymy się tylko o to, co znamy. Dlatego warto dołożyć wszelkich starań, aby dzieci poznały i pokochały otaczającą nas przyrodę jak najwcześniej.
Dla dorosłych, którzy poszukują inspiracji do kreatywnej zabawy z dziećmi na świeżym powietrzu, pomocne mogą być książki z serii „W co się bawić”, a szczególnie trzy z nich: „Cuda na kiju”, „W deszczu, śniegu, błocie”, „W miejskiej dżungli”.
Zdecydowanie polecam rodzicom, dziadkom i wszystkim innym dorosłym, których interesuje tematyka dotycząca kontaktu dzieci z naturą, wybór z poniższych pozycji książkowych w tym zakresie:
- „Witamina N” oraz „Ostatnie dziecko lasu” Richarda Louva,
- „Kalosze pełne kijanek. Jak dzięki rozwijaniu miłości do przyrody wychować kreatywne, odważne i odpowiedzialne dziecko” Scotta D. Sampsona,
- „Nie ma złej pogody na spacer. Tajemnica szwedzkiego wychowania dzieci” Lindy Akeson McGurk,
- „Instrukcja obsługi lasu” Petera Wohllebena.
Pomocne w poznawaniu lasów mogą okazać się także dostępne online materiały przygotowane przez Lasy Państwowe – w postaci czterech części dedykowanych poszczególnym porom roku: www.lasy.gov.pl.
Wielu ciekawych inspiracji na temat świata przyrody mogą dostarczyć różne strony internetowe, m.in.
- www.herbikids.pl,
- czeskie inspiracje Ucime se venku: www.ucimesevenku.cz,
- Rubecula, czyli Katarzyna Rosińska: www.facebook.com,
- Dzieci w Naturę: www.facebook.com.
Podczas szukania towarzystwa do leśnych spacerów warto śledzić akcję zainicjowaną przez Barbarę Zamożniewicz i jej Wielki Zachwyt (www.facebook.com), którą można znaleźć jako #idziemydolasu.
Z bogactwa publikacji kierowanych do dzieci na uwagę niewątpliwie zasługują te ciekawie ilustrowane:
- „Na dworze. Przewodnik dla odkrywców przyrody”, którą napisały: Maria Ana Peixe Dias oraz Inês Teixeira do Rosário,
- „O czym szumią drzewa” Petera Wohllebena.
Mali odkrywcy przyrody mogą pogłębiać z nią kontakt przez cały rok, do czego zachęcają takie książki, jak „Rok z Findusem” oraz „Rok z Linneą”.
Bibliografia:
- R. Louv: Witamina N. Odkryj przyrodę na nowo. 500 pomysłów i inspiracji dla rodziców i nauczycieli. Warszawa: Mamania, 2016,
- R. Louv: Ostatnie dziecko lasu. Warszawa: Grupa Wydawnicza Relacja, 2014,
- W. Bird: Natural thinking. https://www.rspb.org.uk/Images/naturalthinking_tcm9-161856.pdf. Data dostępu: 20.07.2017,
- N. Wells, K. Lekies: Nature and the Life Course: Pathways from childhood nature experiences to adult environmentalism. „Children, Youth, and Environment” 2006, nr 16 (1),
- L. Chawla: Childhood Experiences Associated with Care for the Natural World: a theoretical framework for empirical results. „Children, Youth and Environments” 2007, nr 17 (4),
- Forestry Commission Scotland: Woods for Health Strategy. http://scotland.forestry.gov.uk/images/corporate/pdf/fcfc011.pdf. Data dostępu: 20.07.2017.
