|Łukasz Nicewicz|
Słowo pszczoła najczęściej kojarzy się jednoznacznie z pszczołą miodną (Apis mellifera), pracowitym owadem produkującym miód i zapylającym kwiaty. Jednakże pszczoły z systematycznego punktu widzenia to olbrzymia grupa zwierząt licząca dziesiątki tysięcy gatunków. Większość z nich to samotnicy, jedynie niektóre tworzą „społeczeństwa” i tylko nieliczne produkują miód.
Pszczoły żyjące samotnie często określa się pszczołami samotnicami lub dzikimi pszczołami/zapylaczami, należą do nich np. murarki ogrodowe, czasami zalicza się tu również trzmiele, chociaż te tworzą niewielkie rodziny. Wiele z tych gatunków pełni niezwykle istotne funkcje w ekosystemach – zapylanie kwiatów jest niezwykle ważne w utrzymaniu cennej różnorodności biologicznej. Również z ekonomicznego punktu widzenia jest to niezwykle istotne dla człowieka. Dzięki zapylaczom powstają bowiem owoce, nasiona i włókna. Przykładowo, bez pszczół produkcja migdałów, jabłek, borówek czy bawełny byłaby znacznie mniej wydajna, a w niektórych przypadkach w ogóle niemożliwa. Stąd Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) oszacowała wkład pszczół w globalną gospodarkę na poziomie 250 bilionów dolarów rocznie. Przy czym około 80% wkładu ma tu jeden gatunek – pszczoła miodna.
Uniwersytecka pasieka i badania naukowe
Od 2017 roku na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach trwają badania nad funkcjonowaniem pszczoły miodnej w miastach. Związane są one z rozwijającym się trendem wprowadzania rodzin pszczelich do ekosystemów miejskich. Dotychczasowe doniesienia badawcze z wielu ośrodków na całym świecie dotyczyły, przede wszystkim, jakości produktów pszczelich – miodu, pyłku czy wosku. Nas zainteresowało samo funkcjonowanie pszczół w potencjalnie nieprzyjaznym środowisku.
Początkowo analizowano głównie odpowiedź organizmu na stres środowiskowy oraz sprawdzano kondycję rodzin pszczelich. Jednakże dzięki dużemu zainteresowaniu ze strony studentów Instytutu Biologii Biotechnologii i Ochrony Środowiska UŚ możliwe było rozszerzenie badań o nowe aspekty związane z mikrobiologią, behawiorem, fizjologią pszczół oraz właściwościami prozdrowotnymi miodów.
Większość wyników tych badań jest już w trakcie opracowywania. Dotychczasowe wnioski korespondują z publikacjami innych badaczy, w szczególności dotyczącymi dużej produktywności pszczół miejskich.
W trosce o pszczoły Uniwersytet Śląski nawiązał współpracę ze Śląskim Związkiem Pszczelarzy w Katowicach. Efektem tej współpracy była organizacja Międzynarodowego Kongresu Pszczelarskiego w marcu 2020 roku w Cieszynie, połączona z wystawą sprzętu dla pszczelarzy. Wydarzenie zaowocowało nawiązaniem współpracy pomiędzy najważniejszymi ośrodkami naukowymi w Polsce celem wydania monografii naukowej o tematyce pszczelniczej w Wydawnictwie Uniwersytetu Śląskiego.
Łukasz Nicewicz z Wydziału Nauk Przyrodniczych opiekuje się uniwersytecką pasieką, prowadzi również badania naukowe dotyczące funkcjonowania pszczół w mieście | fot. Julia Agnieszka Szymala
Więcej zdjęć dostępnych jest na stronie „Pasieka uniwersytecka”.