W poniedziałek 5 maja w amfiteatrze Uniwersytetu Sorbony w Paryżu prezydent Francji Emmanuel Macron zainaugurował bezprecedensową inicjatywę „Wybierz Europę dla nauki”. W wydarzeniu wzięli udział przedstawiciele najwyższych władz europejskich oraz środowiska naukowego kontynentu. Uniwersytet Śląski w Katowicach reprezentowali dr hab. Agnieszka Turska-Kawa, prof. UŚ – prorektor ds. nauki oraz prof. dr hab. Tomasz Pietrzykowski – prorektor ds. współpracy międzynarodowej i krajowej.
Celem inicjatywy jest zwiększenie atrakcyjności europejskich badań naukowych oraz zachęcenie naukowców do wyboru Europy jako miejsca do prowadzenia działalności badawczej. Podczas przemówienia otwierającego wydarzenie prezydent Macron mówił, że wzmacnianie wolnych badań to warunek niezbędny dla osiągnięcia niezależności, konkurencyjności i suwerenności:
– Chcę Europy, w której zdolność do prowadzenia badań, rozumienia, nauczania i innowacji nie zależy ani od Chin, ani od Stanów Zjednoczonych Ameryki, niezależnie od tego, czy chodzi o dostęp do przestrzeni kosmicznej, zrozumienie naszych oceanów, zrozumienie klimatu, półprzewodników itd.
Ogłoszona przez francuskiego prezydenta inwestycja w naukę w wysokości dodatkowych 100 milionów euro ma zostać sfinansowana w ramach publicznego programu Francja 2030. Z kolei przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen oświadczyła, że Unia Europejska zaproponuje 500 milionów euro na lata 2025–2027, aby „Europa stała się ośrodkiem przyciągającym badaczy”. Zapowiedziała również szereg działań długofalowych, w tym siedmioletnią superdotację, podwojenie dodatku do grantów naukowych oraz realizację celu, jakim jest przeznaczanie przez państwa członkowskie 3% PKB na inwestycje w badania i rozwój do 2030 roku.
Propozycje europejskich polityków pojawiają się w momencie, gdy Stany Zjednoczone ograniczają finansowanie badań oraz liczbę wiz dla naukowców, ci ostatni zaś mierzą się z próbami wprowadzania cenzury badawczej.
– W obliczu zagrożeń, które przedstawiłem – mówił Emmanuel Macron – w obliczu obaw międzynarodowych, Europa musi stać się schronieniem dla badaczy i dydaktyków.
– Chcemy pomóc instytucjom publicznym i prywatnym w lepszym nawiązywaniu kontaktów z wysoko wykwalifikowanymi pracownikami i badaczami – dodała Ursula von der Leyen. Oprócz przewodniczącej Komisji Europejskiej w wydarzeniu wzięły udział również m.in. wiceprzewodnicząca Roxana Mînzatu oraz Ekaterina Zahariewa – komisarz ds. startupów, badań i innowacji.
Uczestnikami konferencji są znani naukowcy, rektorzy uniwersytetów oraz szefowie instytutów badawczych z całej Europy. W gronie tym znaleźli się również przedstawiciele władz Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach – największej uczelni regionu oraz członka konsorcjum Transform4Europe.
Dr hab. Agnieszka Turska-Kawa, prof. UŚ, prorektor ds. nauki oraz prof. dr hab. Tomasz Pietrzykowski, prorektor ds. współpracy międzynarodowej i krajowej | Materiały UŚ
Przedstawiciele UŚ w Paryżu | Materiały UŚ