| dr Aleksandra Hałat |
„The Ways” to projekt artystyczno-naukowy będący zwieńczeniem długiego okresu poszukiwań na polu interpretacji pianistycznej w muzyce kameralnej. „The Ways” to moja podróż, która zapoczątkowała poszukiwania pianistycznych środków artykulacyjnych i brzmieniowych w muzyce kameralnej.
Jaki był początek? Zaczęłam zauważać różnice pojawiające się w ramach tego samego dzieła, przeznaczonego na inny zestaw instrumentów i pod tym kątem poszukiwać przestrzeni wykonawczej w grze fortepianowej. W konsekwencji zwróciłam uwagę na zagadnienie transkrypcji substancjalnej, która oznacza przepisanie dzieła w całości na inne medium wykonawcze przy równoczesnym braku diametralnych zmian w jego notacji.
W międzyczasie przypadkowo zetknęłam się z Sonatą d-moll op. 40 na wiolonczelę , fortepian w transkrypcji na kontrabas i fortepian autorstwa Jamesa Rapporta, będącą również transkrypcją substancjalną. Uznałam, iż ten typ transkrypcji jest najbardziej trafnym materiałem dla porównania aspektów wykonawczych w dziele oryginalnym i transkrybowanym, ze szczególnym uwzględnieniem partii fortepianu.
W celach badawczych nagrałam cztery sonaty. Dwie oryginalne i dwie transkrybowane: Sonatę Es-dur op. 120 nr 2 Johannesa Brahmsa na klarnet i fortepian, na altówkę i fortepian oraz Sonatę d-moll op. 40 Dymitra Szostakowicza na wiolonczelę i fortepian oraz jej transkrypcję na kontrabas i fortepian. Moim wyznacznikiem podczas nagrywania dzieł był fakt, iż zapis artykulacyjny stanowi wieloznaczny kod. Jest on odczytywany dla danej grupy instrumentów – w ramach ich właściwości brzmieniowych, jak również w odniesieniu do różnic w granicach dostępnej dla nich amplitudy dynamicznej.
Cztery sonaty oznaczały cztery spotkania z czterema artystami, osobowościami, czterema instrumentami i czterema muzycznymi językami. W tych artystycznych spotkaniach ogromną rolę odegrali: dr Marcin Hałat (altówka), Piotr Wybraniec (klarnet), Marcin Mączyński (wiolonczela) oraz Klaudia Baca (kontrabas).
D. Szostakowicz – Sonata d-moll op. 40, Marcin Mączyński (wiolonczela), dr Aleksandra Hałat (fortepian)
D. Szostakowicz – Sonata d-moll op. 40 – transkrypcja na kontrabas i fortepian, IV. Allegro
W trakcie prowadzenia moich badań dotarłam do fascynujących odkryć, iż transkrypcja altówkowa sonaty Johannesa Brahmsa nie jest w pełni autorstwa samego kompozytora oraz że tempa sonaty kontrabasowej w transkrypcji Jamesa Rapporta okazały się bliższe oryginałowi Dymitra Szostakowicza. Wiktor Kubatski, wiolonczelista oraz przyjaciel kompozytora, któremu poświęcona została sonata d-moll na wiolonczelę i fortepian, samowolnie zmienił tempa w poszczególnych częściach sonaty w swoim wydaniu. Z tego względu cały świat gra sonatę d-moll na wiolonczelę i fortepian w zbyt szybkich tempach…
Temat badawczy „Transkrypcja w muzyce kameralnej jako przestrzeń dla interpretacji pianistycznej w oparciu o wybrane dzieła” przedstawiłam podczas prezentacji doktorskiej w Akademii Muzycznej w Katowicach w 2018 roku. Rok później miałam okazję zaprezentować go w języku angielskim podczas wykładu w Escola Superior de Mũsica de Lisboa w Portugalii w ramach spotkania towarzystwa European Chamber Music Teachers Association.
„The Ways” była niesamowitą przygodą, która stała się dla mnie punktem wyjścia do dalszych artystyczno-naukowych poszukiwań.
Współwykonawcy projektu „The Ways”:
Piotr Wybraniec – absolwent Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach w klasie klarnetu prof. dr. hab. Arkadiusza Adamskiego. Swoje umiejętności doskonalił w Escola Superior de Música, Artes e Espectáculo w Porto, w Królewskim Konserwatorium w Hadze pod okiem prof. Pierre’a Woudenberga, gdzie w ramach studiów na profilu orkiestrowym odbywał staż w Residentie Orkest / The Hague Philharmonic. Jest laureatem wielu nagród na konkursach kameralnych i klarnetowych, m.in. CIA Award na 20th IJMF w Amsterdamie, I nagrody na Ogólnopolskim Konkursie Dętych Zespołów Kameralnych w Warszawie, III nagrody na XXXI Ogólnopolskim Konkursie Muzyki Kameralnej we Wrocławiu, IV nagrody na Akademickim Konkursie Klarnetowym we Włoszakowicach, I nagrody na Zachodniopomorskim Festiwalu Klarnetowym w Szczecinie, I nagrody na Ogólnopolskim Festiwalu Klarnetowym w Piotrkowie Trybunalskim. Koncertował na prestiżowych, międzynarodowych festiwalach muzycznych, takich jak: Gergiev Festival (Rotterdam), Warszawska Jesień, Chopin i jego Europa, Young Euro Classic (Berlin). Od 2016 roku jest muzykiem – solistą Orkiestry Symfonicznej Filharmonii im. Mieczysława Karłowicza w Szczecinie. Jest jednym z założycieli zespołu muzyki etnicznej Dance of Fire.
Dr Marcin Hałat – skrzypek, improwizator, poruszający się między muzyką klasyczną, jazzową i improwizowaną. Absolwent Wydziału Jazzu i Muzyki Rozrywkowej Akademii Muzycznej w Katowicach oraz Wydziału Instrumentalnego Akademii Muzycznej w Krakowie. Współpracował z Orkiestrą Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa Sinfonietta Cracovia, z którą brał udział w licznych krajowych i międzynarodowych nagraniach, koncertach i festiwalach, takich jak: Festiwal Muzyki Współczesnej Warszawska Jesień, Festiwal Muzyczny w Łańcucie, Festiwal Karola Szymanowskiego w Zakopanem, a także w Colmar we Francji, Schleswig Holstein w Niemczech, Carinthischer Sommer w Austrii, Europamusicale w Niemczech, Murten Classics w Szwajcarii, Le Dieci Giornati w Brescii we Włoszech. Pracował pod batutą dyrygentów, takich jak: Krzysztof Penderecki, Jerzy Maksymiuk, Christoph Eschenbach, Lorin Maazel, Valery Gergiev, Lawrence Foster, John Axelrood. Nagrywał dla wytwórni m.in. Sony Classical, DUX i Tv Arte. Jest liderem tria Owl, które tworzy wraz z Krzysztofem Gradziukiem i Maciejem Garbowskim. W 2017 roku ich debiutancki album On The Way został wydany przez Fundację Słuchaj i doceniony zarówno w Polsce, jak i zagranicą. Obecnie pracuje na stanowisku adiunkta w Instytucie Muzyki w Cieszynie Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. W 2013 roku otrzymał tytuł doktora w Akademii Muzycznej w Krakowie.
Marcin Mączyński – absolwent Akademii Muzycznej w Krakowie. Od roku 2006 pełni funkcję lidera grupy wiolonczel Orkiestry Sinfonietta Cracovia, z którą koncertuje w kraju i za granicą, współpracując m.in. z artystami tej klasy, co Krzysztof Penderecki, Maxim Vengerov, Gidon Kremer, Piotr Anderszewski, Rafael Payare. Od 2012 roku występuje jako gościnny wiolonczelista w Kwartecie Smyczkowym Dafo. Od listopada 2019 jest członkiem Meccore String Quartet, jednego z czołowych europejskich kwartetów smyczkowych. Jako kameralista brał udział w szeregu nagrań płytowych, rejestrując albumy dla prestiżowych wydawnictw polskich i europejskich (Sony Classical, Warner Classics, DUX). Jako wykładowca prowadził zajęcia z Lusławicką Orkiestrą Talentów w Europejskim Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego. Udzielał lekcji gry na wiolonczeli w ramach Akademii Festiwalu im. Pablo Casalsa w Prades.
Klaudia Baca – absolwentka Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach w klasie prof. Jana Kotuli oraz szwajcarskiej uczelni muzycznej „Conservatorio della Svizzera Italian”, gdzie odbyła studia solistyczne pod kierunkiem prof. E. Fagone. Jest laureatką wielu międzynarodowych oraz ogólnopolskich konkursów muzycznych. Obecnie wykłada na Uczelni Muzycznej w Trento oraz w Materze. Współpracuje z licznymi orkiestrami, m.in. Orchestra della Svizzera Italiana, Luzerner Philharmoniker, International Philharmonic Orchestra w Lugano. W roli solistki oraz kameralistki występuje na licznych festiwalach muzycznych, m.in. w Szwajcarii, Niemczech, Włoszech, Francji, oraz Polsce.
