Uniwersytet Śląski w Katowicach

Zielona Strefa Nauki (ZSN) to innowacyjny projekt, który ma na celu transformację przestrzeni miejskiej Katowic, poprzez integrację nauki z codziennym życiem mieszkańców. To wyjątkowe przedsięwzięcie wpisuje się w szeroki kontekst zrównoważonego rozwoju promując ekologię, naukę i innowacje jako fundamenty nowoczesnego miasta. W planowanej Zielonej Strefie Nauki spotykają się innowacje i nauka z przestrzenią publiczną tworząc miejsce otwarte dla wszystkich. Zapraszamy do zapoznania się z materiałem dotyczącym dotychczasowych prac nad ZSN.

Europejskie Miasto Nauki było znakomitą okazją do zaprezentowania osiągnięć śląskich naukowczyń i naukowców, którzy mieli szansę podzielić się swoją wiedzą i przybliżyć różnorodne dziedziny nauki.

Zapraszamy do zapoznania się z wybranymi 50 wybitnymi osiągnięciami śląskiej nauki. W publikacji przedstawiono sylwetki 50 badaczek i badaczy z uczelni konsorcjum EMNK. W zwięzłej i przystępnej formie wyjaśnione zostały zagadnienia naukowe, jakimi się zajmują.

Jednym z celów EMNK 2024 było stworzenie możliwości dla naukowców do dalszego rozwijania projektów badawczych, stąd idea Programu Naukowego dla Śląska.

Prace nad uruchomieniem finansowania badań naukowych w ramach Programu są w toku.

Obserwatorium Przyszłości Nauki (OPN) zostało założone w 2024 roku w celu analizy danych dotyczących stanu nauki oraz prognozowania jej rozwoju na poziomie światowym, polskim i śląskim. Jego założycielem i kierownikiem jest dr Łukasz Lamża.

OPN realizuje trzy główne zadania:

1. Przeprowadzanie precyzyjnej, ilościowej i transparentnej analizy danych dotyczących publikacji, udziału w projektach badawczych, patentów i innych wskaźników, aby diagnozować stan badań naukowych w Konsorcjum Akademickim na tle krajowym i międzynarodowym.
2. Prognozowanie rozwoju wybranych dziedzin nauki poprzez modelowanie i konsultacje eksperckie, co umożliwi identyfikację kluczowych obszarów badawczych i wzrost konkurencyjności nauki w regionie śląskim.
3. Wizualizacja nauki w przystępnej formie oraz popularyzacja informacji o bieżącym stanie badań naukowych. Wstępną wersję jednej z wizualizacji można zobaczyć na stronie: https://www.mapanauki.pl.

Kluczowym zasobem OPN jest współpraca z Center for Security and Emerging Technology (CSET) przy Georgetown University w Waszyngtonie. Dzięki podpisanemu porozumieniu OPN uzyskuje dostęp do cennych danych analitycznych i specjalistycznej wiedzy.

Obecnie (luty 2025) OPN opiera się na trzech głównych źródłach danych:

1. Informacje o dorobku naukowym uzyskane bezpośrednio od uczelni partnerskich Konsorcjum Akademickiego, zgodnie z jednolitą metodologią.
2. Dane z otwartej bazy OpenAlex, analizowane przy użyciu specjalnie opracowanych algorytmów OPN. Pozwala to m.in. na automatyczną ocenę powiązań między naukowcami i ośrodkami badawczymi, identyfikację zespołów badawczych oraz kluczowych publikacji.
3. Dwa produkty CSET: bazy MAC i RC, umożliwiające ilościową ocenę i porównanie parametrów badawczych w skali globalnej, takich jak znaczenie danego obszaru naukowego, tempo jego rozwoju oraz powiązania z przemysłem (np. poprzez patenty, współautorstwo publikacji i finansowanie).

Trwają prace nad raportem, który zbierze powyższe dane, przedstawiając syntetyczny przegląd wiodących obszarów badawczych uczelni Konsorcjum Akademickiego.

Nauka obywatelska (citizen science) to jedno z działań, które umożliwia osobom niebędącym naukowcami-profesjonalistami włączenie się w proces realizacji badań. W Europejskim Mieście Nauki każdy, kto chciał poświęcić swój czas mógł nawiązać współpracę z badaczami Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz Politechniki Śląskiej w Gliwicach. Uczestnicy czterech projektów badawczych mieli za zadanie dostarczanie i analizowanie danych. Tematami przewodnimi realizowanych działań były woda oraz obserwacje ptaków. W przygotowanej broszurze przedstawiamy najważniejsze efekty badań Citizen Science w Europejskim Mieście Nauki.

Nauka inspiruje! Mieliśmy okazję przekonać się o tym podczas licznych wydarzeń i inicjatyw składających się na obchody Europejskiego Miasta Nauki Katowice 2024. Na bazie tematyki poruszanej podczas 50 tygodni tematycznych EMNK opracowana została publikacja zawierająca materiały i propozycje scenariuszy lekcji dla nauczycieli i uczniów różnych poziomów kształcenia. Prezentowane zagadnienia wpisują się w podstawę programową dla szkoły podstawowej i ponadpodstawowej. Najważniejszym celem publikacji jest wspieranie nauczycieli w angażującym kształceniu uczniów oraz rozwijaniu w nich kluczowych kompetencji, jak krytyczne myślenie, rozwiązywanie problemów, kreatywność, praca zespołowa czy inteligencja emocjonalna.

„Zasada zachowania energii” dr Justyny Stefańczyk z Wydziału Sztuki i Nauki o Edukacji, to wyjątkowa publikacja zrealizowana w nurcie science and art. Publikacja łączy wyjątkowe grafiki z najważniejszymi stałymi fizycznymi oraz wzorami pozwalającymi na opisanie podstawowych praw rządzących Wszechświatem.

W ramach obchodów EMNK 2024 zrealizowaliśmy także cykl podcastów prezentujących tematykę wszystkich 50 tygodni tematycznych. Naukowcy uczestniczący w wydarzeniach, a także kuratorzy i producenci tygodni opowiadali o wyjątkowych spotkaniach, charyzmatycznych gościach i niezapomnianych sytuacjach, które będziemy wspominali, jako jeden z wyjątkowych efektów Europejskiego Miasta Nauki.

27 września odbyła się Międzyuczelniana Inauguracja Roku Akademickiego 2024/2025, organizowana wspólnie przez uczelnie konsorcjum EMNK. Celem wydarzenia było jeszcze większe zbliżenie pomiędzy uczelniami regionu.

Gościem specjalnym był znany historyk prof. Norman Davies, który wygłosił wykład pt. „Wiedza i niewiedza: czy Zachód rozumie wszystko?” (wykład w języku polskim). W programie znalazł się także koncert z utworami Stanisława Moniuszki i Antonina Dvoraka. Koncert odbył się w budynku Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia (NOSPR) w Katowicach.

Wykład prof. Daviesa można obejrzeć i wysłuchać klikając w materiał po prawej stronie.

8. odsłona Śląskiego Festiwalu Nauki Katowice po raz kolejny zgromadziła mnóstwo uczestników i cieszyła się sporym zainteresowaniem. Tegoroczna edycja była też okazją do podsumowania tego, co udało się osiągnąć w ramach Europejskiego Miasta Nauki.

Jak co roku już, w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach, zorganizowane zostało święto nauki, które trwało od 7 do 9 grudnia. Na uczestników czekały liczne stanowiska pokazowe, rozmowy z ekspertami, wykłady i warsztaty z pokazami oraz wiele innych atrakcji.

Na kanale YouTube festiwalu można zobaczyć podsumowanie ubiegłorocznej edycji.