List otwarty do rektora UŚ w sprawie zerwania współpracy z izraelskimi ośrodkami naukowymi i innymi podmiotami
Wasza Magnificencjo,
Szanowny Panie Rektorze,
My, niżej podpisani i podpisane,
Studenci i studentki, absolwenci i absolwentki, akademicy i akademiczki oraz osoby nauki jesteśmy przerażeni skalą okrucieństwa izraelskich działań prowadzonych od 7 października zeszłego roku, które osiągnęły niespotykany dotąd poziom w długiej i brutalnej historii okupacji Palestyny.
Według wiodących izraelskich i żydowskich badaczy Holocaustu oraz studiów nad ludobójstwem, takich jak Rez Sagal[1], Barry Trachtenberg[2] czy Amos Goldberg[3], działania Izraela są podręcznikowym przykładem ludobójstwa. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w toku postępowania przeciwko Izraelowi uznał, iż istnieje prawdopodobieństwo, że działania Izraela naruszają prawo Palestyńczyków i Palestynek w Strefie Gazy do ochrony przed aktami ludobójstwa i związanymi z nimi czynami zabronionymi określonymi w art. III Konwencji w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa[4].
Do tej pory zginęło co najmniej 35 tysięcy Palestyńczyków, w zdecydowanej większości cywili, w tym 14,5 tysięcy dzieci[5]. Według raportu Banku Światowego i ONZ z 2 kwietnia, ponad 62% zasobu mieszkaniowego w Strefie Gazy zostało zniszczone a ponad milion ludzi zostało pozbawionych dachu nad głową. Całkowitą wartość zniszczonej infrastruktury oszacowano na 18,5 miliarda dolarów[6].
Działania państwa Izrael mają katastrofalne konsekwencje także na płaszczyźnie edukacyjnej, naukowej i kulturowej. Niszczone są uniwersytety, biblioteki, szkoły i muzea. Ataki Izraela dotknęły już wszystkie uniwersytety w Strefie Gazy, jako ostatni, 17 stycznia, wysadzony w powietrze przez izraelską armię został uniwersytet Al-Israa[7]. Wraz z nim zostało rozszabrowane i zrównane z ziemią prowadzone przez uniwersytet muzeum, dołączając do szeregu innych zniszczonych lub uszkodzonych przez Izrael placówek muzealnych[8]. Od 7 października zginęło co najmniej 95 naukowczyń i naukowców, 5497 studentek i studentów oraz uczniów i uczennic, 261 nauczycieli, nauczycielek i pracowników szkolnej administracji, a co najmniej 625 tys. dzieci w wieku szkolnym od kilku miesięcy jest pozbawionych dostępu do edukacji. Co najmniej 60% obiektów edukacyjnych, włączając w to 13 publicznych bibliotek, zostało zniszczonych lub uszkodzonych[9]. 212 szkół zostało bezpośrednio zbombardowanych, w tym 165 znajdujących się na terytorium oznaczonym jako „bezpieczne” przez izraelską armię[10].
Należy podkreślić, że uczelnie izraelskie mają współudział w prześladowaniach ludności palestyńskiej i działaniach zbrojnych. Utrzymują bliskie związki z armią Izraela i pracują na rzecz doskonalenia broni, narzędzi opresji i inwigilacji[11]. Uczelnie także w systematyczny sposób dyskryminują studentów ze względu na ich nie-żydowską tożsamość oraz bezpośrednio uczestniczą w kolonizacji palestyńskiej ziemi[12].
W świetle powyższego wzywamy Uniwersytet Śląski do:
- publicznego, stanowczego i jednoznacznego potępienia ataku Izraela na Strefę Gazy oraz okupacji Palestyny;
- natychmiastowego zerwania współpracy z izraelskimi instytucjami akademickimi, ośrodkami badawczymi i innymi organizacjami i firmami;
- udostępnienie informacji o tym, z jakimi podmiotami tego typu UŚ prowadzi współpracę i w jakim zakresie;
- bojkotu izraelskich instytucji na szczeblu krajowym i międzynarodowym, do czasu zakończenia okupacji Palestyny, uznania prawa Palestyńczyków do równości i samostanowienia oraz uznania prawa do powrotu dla palestyńskich uchodźców.
Brak działań uznajemy za równoznaczny z milczącą zgodą na popełnianie zbrodni przeciwko ludzkości.
[1] Segal, R. (13.10.2023), „A Textbook Case of Genocide,” Jewish Currents, https://jewishcurrents.org/a-textbook-case-of-genocide (dostęp: 09.05.2024).
[2] Dogru, I. (22.02.2024), „American Jewish Scholar Says Israel Has Launched Genocidal Campaign of Extermination in Gaza,” Anadolu Ajansi, https://www.aa.com.tr/en/world/american-jewish-scholar-says-israel-has-launched-genocidal-campaign-of-extermination-in-gaza/3145086 (dostęp: 09.05.2024).
[3] Middle East Eye (29.04.2024), „Israel 'Undoubtedly’ Committing Genocide: Holocaust Scholar Amos Goldberg,” https://www.middleeasteye.net/news/israel-undoubtedly-committing-genocide-holocaust-scholar-amos-goldberg (dostęp: 09.05.2024).
[4] Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości (26.01.2024), Order: Application of the Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide in the Gaza Strip (South Africa v. Israel), par. 54, par. 58, par. 66, par. 74. https://www.icj-cij.org/sites/default/files/case-related/192/192-20240126-ord-01-00-en.pdf (dostęp: 09.05.2024).
[5] stan na 07.05.2024; Al Jazeera (09.10.2023) „Israel-Hamas War: In Maps and Charts,” https://www.aljazeera.com/news/longform/2023/10/9/israel-hamas-war-in-maps-and-charts-live-tracker (dostęp: 09.05.2024).
[6] Al Jazeera (02.04.2024), „Gaza Infrastructure Damages Estimated at $18.5 Billion in UN, World Bank Report,” https://www.aljazeera.com/news/2024/4/2/gaza-infrastructure-damages-estimated-at-18-5-bln-in-un-world-bank-report (dostęp: 09.05.2024).
[7] Pollock, L. (18.01.2024), „Israel destroys last university in Gaza as strikes continue”, The National, https://www.thenational.scot/news/24059315.israel-destroys-last-university-gaza-strikes-continue (dostęp: 09.05.2024).
[8] Librarians and Archivists with Palestine (2024), „Israeli Damage to Archives, Libraries, and Museums in Gaza, October 2023–January 2024,” https://librarianswithpalestine.org/gaza-report-2024/ (dostęp: 09.05.2024).
[9] OHCHR (18.01.2024), „UN Experts 'Deeply Concerned’ over Scholasticide in Gaza,” https://www.ohchr.org/en/press-releases/2024/04/un-experts-deeply-concerned-over-scholasticide-gaza (dostęp: 09.05.2024).
[10] UN News (27.03.2024), „Gaza war: ‘Direct hits’ on more than 200 schools since Israeli bombing began, https://news.un.org/en/story/2024/03/1148031 (dostęp: 09.05.2024).
[11] Hever, S. (2009), „Academic Boycott of Israel and the Complicity of Israeli Academic Institutions in Occupation of Palestinian Territories”, Economy of the Occupation Socioeconomic Bulletin 23, Jerusalem/Beit Sahour: Alternative Information Center (AIC) https://bdsmovement.net/files/2011/02/EOO23-24-Web.pdf (dostęp: 09.05.2024); Palestinian Campaign for the Academic and Cultural Boycott of Israel (08.11.2014), „Israel’s Universities: A Pillar of Occupation and Apartheid,” https://bdsmovement.net/news/israel%E2%80%99s-universities-pillar-occupation-and-apartheid (dostęp: 09.05.2024); Riemer, N. (23.05.2023), „Universities as Tools of Apartheid,” Overland, https://overland.org.au/2023/05/universities-as-tools-of-apartheid/ (dostęp: 09.05.2024).
[12] Sen, S. (29.06.2021), „Israeli Apartheid on Campus,” Al Jazeera, https://www.aljazeera.com/opinions/2021/6/29/israeli-apartheid-on-campus (dostęp: 09.05.2024); Wind, M. (27.02.2024), „Israel’s Universities Are Institutions of Apartheid,” Jacobin, https://jacobin.com/2024/02/israel-universities-palestine-apartheid-academia (dostęp: 09.05.2024); Palestine Solidarity Campaign (13.02.2020), „Hebrew University of Jerusalem,” https://palestinecampaign.org/psc-company/hebrew-university-of-jerusalem/ (dostęp: 09.05.2024).
Odpowiedź rektora UŚ na list otwarty w sprawie działań wojennych Izraela w Strefie Gazy
Szanowni Państwo, Studenci i Studentki, Absolwenci i Absolwentki, Akademicy i Akademiczki oraz Osoby Nauki podpisane pod listem otwartym do rektora Uniwersytetu Śląskiego w sprawie działań wojennych Izraela w Strefie Gazy.
Z wielką uwagą, wstrząśnięci i pełni współczucia dla ofiar, śledzimy to, co dzieje się w Strefie Gazy – począwszy od ataku terrorystycznego, który 7 października przeprowadził Hamas mordując 1200 osób i porywając 250 – obywateli Izraela, który w odwecie prowadzi w Gazie nieprzerwane działania wojenne, pozbawiając życia już ponad 30 tysięcy Palestyńczyków. Nic nie usprawiedliwia terroryzmu; nic nie usprawiedliwia celowego zabijania ludności cywilnej. Potępiamy te czyny. Nie my jedni. Rektor Uniwersytetu Śląskiego, wraz z innymi rektorami zrzeszonymi w Konferencji Rektorów Uniwersytetów Polskich, wyraził jednoznaczne stanowisko potępiające zbrodnie w Gazie oraz zaapelował o niezwłoczne działania pokojowe.
Sformułowane w Państwa liście wezwanie rektora do zerwania stosunków z Izraelem stawia mnie przed niezwykle poważnym pytaniem, mianowicie, jaką rolę zająć ma Uniwersytet wobec kolejnej odsłony konfliktu między Izraelem a Palestyną? Czy mam prawo w tej dramatycznie nierozstrzygalnej kwestii mówić „my” w imieniu całego Uniwersytetu z jego ponad dwudziestotrzytysięcznym jednostkowym zróżnicowaniem, obejmującym także poglądy w tej właśnie sprawie? To jedna wątpliwość. Druga wynika z przymusu wiedzy, która jest zobowiązaniem dla człowieka uniwersytetu, zanim wyda on sąd. Wiedza o historii konfliktu arabsko-izraelskiego każe pytać, kto ponosi źródłową winę za to, co dziś dzieje się w Gazie? Kto ma słuszniejszą rację do posiadania w Palestynie własnego państwa, skoro jedni i drudzy zamieszkiwali tam tysiące lat? Kto zawiązał i dalej zapętla ten krwawy węzeł, którego od niemal 80 lat nikt nie potrafi rozwiązać ani przeciąć? Czy stoi za tym „Deklaracja Balfoura”? czy słynna Deklaracja ONZ nr 181? Czy kolejne wojny izraelsko-arabskie i niezliczone akty terroru? Czy fundamentalizm, który po obu stronach przecina wątłe nitki rozmów pokojowych? Nie potrafię tego rozstrzygnąć. Potępiam akty ludobójstwa i akty terroru, ale nie mogę przyznać słuszności żadnej ze stron. Wiedza, podobnie jak słuszne moralne oburzenie okazują się bezradne wobec konfliktu tragicznego.
Nie podejmę w związku z tym decyzji o zerwaniu współpracy z izraelskimi instytucjami akademickimi. Przede wszystkim dlatego, że właśnie w nich, w społecznościach uczelni widzę nadzieję na przełamanie obecnej polityki wojennej Izraela; na wymuszenie zaprzestania wojny oraz rozpoczęcia rozmów pokojowych. Mam bowiem w pamięci wielomiesięczne protesty Izraelczyków przeciw zmianom w sądownictwie, które chciał przeprowadzić premier Netanjahu, aby zyskać bezkarność dla swoich kontrowersyjnych decyzji. Studenci byli istotną częścią tych protestów. Wielu z nich wówczas i teraz potępia politykę swojego rządu. Jakże mielibyśmy zerwać z nimi relacje?
List Państwa uświadomił mi lepiej niezastępowalną rolę uniwersytetu, jaką jest stwarzanie swojej społeczności i jej gościom najlepszych warunków do wolnej, rzeczowej debaty w każdej kwestii, ale także do pokojowego protestu w imię wartości, które wspólnie uznajemy za najważniejsze – nie tylko w uniwersytecie, ale w świecie, w którym chcielibyśmy żyć. Zapewniam Państwa, że dołożę wszelkich starań, aby takim był Uniwersytet Śląski.
Z wyrazami szacunku
prof. dr hab. Ryszard Koziołek
rektor Uniwersytetu Śląskiego
