Szanowni Państwo,
kończymy powoli najbardziej osobliwy rok w pamiętanej i pisanej historii naszego Uniwersytetu. Królowały w tym roku słowa i wyrażenia takie, jak: „dystans”, „izolacja”, „kształcenie zdalne”, „w masce”, „na odległość”, „unikanie kontaktów”. Każde z nich i wszystkie pospołu są przeciwieństwem słowa „wspólnota”. Ta bowiem, choć oparta na niematerialnych symbolach i wartościach, jest sobą w pełni tylko jako rzeczywiste przebywanie razem we wspólnej, ograniczonej przestrzeni.
Powoli, z ostrożną niepewnością powodowaną przez groźbę kolejnych fal epidemii, wracamy do życia wspólnego, odzyskujemy sferę publiczną, odtwarzamy polis, której istotną częścią, a może wręcz najlepszym dostępnym modelem jest dziś uniwersytet publiczny. Tworzymy miejsce, którego fundamentami są nauka i edukacja, ale znaczenie uniwersytetu sięga dziś dużo dalej. Uniwersytet staje się na naszych oczach kluczowym uczestnikiem debaty o przyszłości instytucji demokratycznych, o naprawie biosfery; dowodem, że możliwe jest państwo inkluzywne, tolerancyjne i sprawiedliwe, służebne wobec wszystkich swoich obywateli.
Wyjątkowość regionalna Uniwersytetu Śląskiego nadaje tym uniwersalnym zadaniom konkretną, lokalną treść. Tworzymy wiedzę i kształcimy studentów w unikalnym regionie. Jego odrębność stanowią: wysoka kultura techniczna, obcowanie mieszkańców z zaawansowaną technologią i organizacją pracy, prymat kompetencji i pracowitości w ocenie człowieka i wynikająca stąd tolerancja. W takim środowisku doskonale rozwijają się humanistyka, sztuki plastyczne, muzyczne i wizualne. Na naszych oczach powstają nowe przemysły Śląska i Zagłębia: nauka, zaawansowana edukacja, kultura artystyczna, innowacje społeczne i gospodarcze. I podobnie jak wcześniej przemysł ciężki, to dziś przemysły nauki i edukacji mogą tu zatrzymać i przyciągnąć pracowników i mieszkańców z różnych stron Polski i świata. A przede wszystkim młodych ludzi Śląska i Zagłębia.
W pierwszym rzędzie jednak nauka i edukacja stanowią spłatę długu zaciągniętego wobec wielu pokoleń mieszkańców naszego regionu, dotkniętych wyniszczającą zdrowie pracą, dewastacją ekologiczną środowiska, rabunkową eksploatacją złóż kopalnych, problemami społecznymi typowymi dla obszarów przemysłowych. Symbolem i wcieleniem tej powinności nauki jest Pani Doktor Honoris Causa Uniwersytetu Śląskiego Jolanta Wadowska-Król, która walczyła o zdrowie dzieci dotkniętych ołowicą. Uczelnie miasta i regionu muszą podejmować szeroką, wielodziedzinową współpracę dla systemowego diagnozowania i rozwiązywania problemów, z jakimi boryka się region. Nie sposób uczynić tego osobno. Nauki chemiczne i biologiczne, medycyna i technika, nauki społeczne, humanistyka i edukacja muszą w tym celu współpracować ze sobą i z jednostkami samorządowymi oraz podmiotami gospodarczymi regionu. Uczelnie Śląska winny być wielkim publicznym think tankiem w służbie mieszkańców miasta i regionu. Uniwersytet Śląski, my, którzy go tworzymy, jesteśmy liderami i twórcami spektakularnych wydarzeń, które temu służą: Śląskiego Festiwalu Nauki KATOWICE, aplikacji do tytułu Europejskiej Stolicy Nauki, sojuszu Transform4Europe. Możemy być z tego dumni.
Obecnie naszą troską jest bezpieczny powrót do badań i kształcenia w murach uczelni. Aby było to możliwe, epidemia musi ustąpić. Żeby ustąpiła, świat musi przyjąć szczepionkę. Większość pracowników naszej uczelni ją przyjęła. Dowodzi to naszej odpowiedzialności i zaufania do nauki, którą reprezentujemy. Abyśmy mogli bezpiecznie wrócić na uczelnię, konieczne są powszechne szczepienia studentów. Apeluję do wszystkich Państwa, którzy nie przyjęli jeszcze szczepionki, żeby uczynili to w trosce o siebie, o swoje rodziny oraz koleżanki i kolegów, z którymi spotkacie się w murach uniwersytetu. Nauka, którą współtworzymy i której autorytet reprezentujemy, kolejny raz w historii dała nam środek chroniący ludzkie zdrowie i życie. Decyzja o jego użyciu jest nasza, uważam jednak, że dla człowieka uniwersytetu powinna być ona oczywista.
Dziękuję Wam wszystkim za to, że utrzymaliście nasz uniwersytet w działaniu, zapewniając ciągłość kształcenia i badań. Życzę Państwu spokojnego lata oraz zdrowego i bezpiecznego powrotu na uczelnię. Mam nadzieję, że stanie się to 1 października 2021 r., w dzień inauguracji nowego roku akademickiego.
Bądźcie zdrowi
Ryszard Koziołek
Prof. dr hab. Ryszard Koziołek / fot. Julia Agnieszka Szymala