Tydzień Kryształów obfitował w wydarzenia o bardzo zróżnicowanym charakterze.
Były to głównie wydarzenia o charakterze naukowym, ale istotną część tygodnia zajmowała również sztuka, a nawet pewne śląskie tradycje ludowe. Kryształy są bowiem wszędzie…
Bardzo ważnym punktem programu, wprowadzającym w wydarzenia Tygodnia Kryształów, była debata o tym właśnie tytule: „Kryształy są wszędzie”, poświęcona wszechobecności i znaczeniu kryształów w przyrodzie i nauce oraz ich miejscu w sztuce i kulturze. Poznaliśmy piękno porządku, z kosmosu zeszliśmy na Ziemię, zajrzeliśmy w przeszłość i w głąb siebie, poznaliśmy bogatą symbolikę związaną z kryształami, funkcjonującą w sztuce i w sferze kultury. W debacie uczestniczyli: prof. dr hab. Janusz Janeczek (UŚ), prof. dr hab. Ryszard Koziołek (UŚ), prof. dr hab. Marian Oslislo (ASP), prof. dr hab. Krystian Roleder (UŚ), dr Andrzej Boczarowski (UŚ), Damian Jabłeka (Planetarium Śląskie) i dr Łukasz Chajec (UŚ).
W ciągu całego tygodnia dla szerokiej publiczności ogólnodostępne były wystawy i wydarzenia o charakterze naukowym:
- „Od monokryształu Jana Czochralskiego do grafenu” – wystawa prezentowana w holu Wydziału Humanistycznego UŚ przy Uniwersyteckiej 4 w Katowicach, zbudowana na Politechnice Warszawskiej, poświęcona niezwykłej postaci i osiągnięciom Jana Czochralskiego oraz jego słynnej metodzie otrzymywania monokryształów. Wystawa nawiązywała również do światowych osiągnięć polskich naukowców w obszarze technologii materiałowej, począwszy od półprzewodników używanych w detektorach podczerwieni, poprzez polski monokryształ GaN – fundament „niebieskiej optoelektroniki”, aż po zastosowania grafenu.
- „Carboneum” – nowoczesna, interaktywna ekspozycja zlokalizowana w 100-letniej wieży ciśnień w Zabrzu, poświęcona wiedzy o węglu i łącząca w sobie funkcje centrum nauki i klasycznej wystawy edukacyjnej.
- „The Mystery of the Giant Crystals” – projekcja filmu dokumentalnego w kinie Helios w Sosnowcu. Film został sprowadzony z Hiszpanii za zgodą autora prof. Juan Manuel Garcia-Ruiz. Jest to opowieść o fascynującej przygodzie naukowej – filmowa podróż do wnętrza Ziemi w poszukiwaniu najpiękniejszych skarbów świata minerałów, aby wyjaśnić ich wielką tajemnicę: powstawania gigantycznych kryształów gipsu. Od starożytnej rzymskiej kopalni kryształów w mieście Segóbriga, opisywanej przez Pliniusza Starszego, do największej geody w Europie, znalezionej w Almerii w Hiszpanii; od wulkanicznych głębin w Andach do wspaniałego „Cueva de los Cristales de Naica”, autentycznego kryształowego pałacu ukrytego pod meksykańską pustynią Chihuahua. Film przetłumaczono i dodano polskie napisy, co pozwoliło na zaprezentowanie go szerokiej publiczności.
Z kolei ważnymi wydarzeniami dedykowanymi szerokiej publiczności, związanymi ze sztuką były:
- „Crystal Landscapes” – wystawa prac Marii Constanzy Ferreiry oraz studentów i pracowników ASP w Katowicach. Po raz pierwszy w Polsce prezentowano multimedialne oraz interaktywne prace wenezuelskiej artystki Marii Constanzy Ferreiry, wykorzystujące unikalne techniki obrazowania naukowego oraz mediów cyfrowych. Do ich tworzenia użyto kryształów syntetycznych, badając i obserwując ich wzrost oraz interakcję materii i światła. Równocześnie prezentowano prace studentów i pracowników Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach inspirowane matematycznymi i fizycznymi cechami kryształów oraz symboliką kryształu, funkcjonującą w sferze kultury. Całości dopełniały formy geometryczne tworzone przez specjalistów z Pracowni Aspen Art w technice Aspen Craft, powstałej na bazie tradycyjnej techniki wiórkarskiej wykorzystującej drewno Topoli Osiki – „Populus Tremula”.
- GRAFFITI na Rynku w Katowicach
Akademia Sztuk Pięknych zaprosiła entuzjastów graffiti na Rynek w Katowicach do wspólnego tworzenia pracy nawiązującej do Tygodnia Kryształów. Wspólne dzieło, powstałe na specjalnie przygotowanych podłożach nawiązujących do struktury kryształu, można było oglądać z perspektywy lotu ptaka. - Koncert „Szklana harfa” w wykonaniu światowej klasy wirtuoza tego rzadkiego instrumentu Petra Spatinę dla publiczności w sali kameralnej Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach przeniósł publiczność do magicznego świata kryształowych dźwięków, prezentując nie tylko dzieła muzyki klasycznej i współczesnej, ale również sporą dawkę humoru.
- Kryształowy Spacer Dźwiękowy – ten wykład połączył naukę i sztukę bezpośrednio – w towarzystwie fizyków i muzyków zwiedzano NOSPR, zgłębiając wiedzę i nasłuchując kryształowych dźwięków.
- Konferencja naukowa – w ramach celebrowania obchodów EMN Katowice 2024 w czasie Tygodnia Kryształów miała miejsce również konferencja „Kryształy – porządek, piękno i użyteczność”. W trakcie konferencji odbyła się również Gala wręczenia nagród Laureatom „XI Ogólnopolskiego Konkursu Wzrostu Kryształów dla Młodzieży Szkolnej 2024”.
Podczas Tygodnia Kryształów można było wziąć udział także w wykładach dla publiczności otwartej. W czasie sesji posterowej odbył się również konkurs na najlepszy poster naukowy.
Tydzień Kryształów obfitował w wykłady wygłaszane przez naukowców z różnych ośrodków naukowych, które odbywały się w kampusach UŚ w Katowicach, Chorzowie, Sosnowcu, w Planetarium Śląskim i w przestrzeni miejskiej – Kato Science Corner.
Wszyscy zainteresowani mogli się również uczestniczyć w warsztatach naukowych. W przestrzeni miejskiej zorganizowano też wykłady i warsztaty nawiązujące do śląskich tradycji i wartości, m.in. ekowarsztaty z drewna osikowego oraz wykład o tradycjach górniczych związanych z węglem.
Tydzień Kryształów zakończył się rodzinną grą terenową z Uniwersytetem Śląskim „W poszukiwaniu kryształów” i piknikiem w Dolinie Trzech Stawów. Mimo niezbyt sprzyjającej aury publiczność dopisała i drużyny rodzinne, wykazując się hartem ducha, przemierzały trasę gry, rozwiązując kolejne zadania i walcząc o kryształowe trofea.
Powiązane treści
- Strona Tygodnia Kryształów w Mieście Nauki
- „Kryształy – cieszą oko, a jednocześnie są podstawą wielu zaawansowanych technologii” – artykuł o badaniach śląskich naukowców
- „Jak kryształy kształtują naszą codzienność?” – podcast na Spotify
