Naukowcy związani z Wydziałem Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego od kilku lat prowadzą badania, dzięki którym będzie można przyspieszyć hodowlę nowych odmian roślin uprawnych o dużym znaczeniu gospodarczym. Efektem tych działań są m.in. metody pozwalające zwiększyć efektywność upraw jęczmienia jarego (zob. artykuł pt. „Patenty przyspieszające hodowlę nowych odmian jęczmienia”). Do grupy innowacyjnych rozwiązań należy m.in. sposób identyfikacji interesujących hodowców odmian w procesie androgenezy. Pod tym hasłem kryje się niezwykle ciekawe zjawisko, umożliwiające regenerację rośliny od razu z niedojrzałego ziarna pyłku, czyli tak zwanej mikrospory. Jak wyjaśnia dr Monika Gajecka, współautorka rozwiązania, znacząco skraca się dzięki temu droga do uzyskania interesujących hodowców roślin. Pomijany zostaje bowiem jeden z kluczowych etapów rozmnażania, czyli zapłodnienie, a także kilkuletni cykl krzyżowań.
Przeprogramowanie rośliny może wiązać się jednak z zaburzeniami rozwojowymi chloroplastów na wczesnym etapie różnicowania tzw. proplastydów. Zdarza się, że zamiast zielonych organizmów naukowcy otrzymują rośliny białe, pozbawione chlorofilu, albinotyczne, a zatem takie, które nie są zdolne do przetrwania. Nie mogą bowiem samodzielnie przeprowadzać fotosyntezy.
Rozwiązaniem może być ocena zdolności badanego materiału do regeneracji roślin zielonych w procesie androgenezy jeszcze przed jego rozpoczęciem. Naukowcy opracowali specjalną metodę, która umożliwi dokonanie tej oceny. Dzięki niej można wybrać najlepszą procedurę inicjacji kultury in vitro a hodowcy będą mogli wyselekcjonować odpowiednie genotypy do krzyżowania i efektywniej zaplanować prace hodowlane. W praktyce oznacza to znaczące zwiększenie prawdopodobieństwa otrzymania roślin zielonych w procesie androgenezy oraz wyeliminowania albinotycznych, niezdolnych do samodzielnego funkcjonowania.
Autorami rozwiązania objętego ochroną patentową są: dr Monika Gajecka, prof. dr hab. Iwona Szarejko, dr Beata Chmielewska, mgr Janusz Jelonek i Justyna Zbieszczyk.
