Uniwersytet Śląski w Katowicach

Wspomnienie ze stażu naukowego w Nowym Jorku

Do niedawna producenci pojazdów, projektując i testując systemy bezpieczeństwa, używali manekinów o proporcjach uśrednionego męskiego ciała. Skutkiem tego była wyższa śmiertelność prowadzących pojazdy kobiet niż mężczyzn. Ujawnienie tej asymetrii zmusiło koncerny samochodowe do przemyślenia zasad bezpieczeństwa i konstrukcji pojazdów. To jeden z wielu przykładów na to, jak badania gender zmieniają nasze życie na lepsze i sprawiedliwsze. Jestem dumny, że moje badania, książki i artykuły od prawie dwudziestu lat koncentrują się na odkrywaniu i opisywaniu mechanizmów działania naszych wyobrażeń o płci kulturowej i seksualności w polskim uniwersum literackim i kulturowym. Sądzę, że one również w jakimś stopniu przyczyniają się do społecznej zmiany, a przynajmniej wzbogacają naszą kulturową samoświadomość i społeczną wrażliwość.

Trzymiesięczny pobyt w Center for the Study of Men and Masculinities na Uniwersytecie Stony Brook w Nowym Jorku stanowił przedłużenie mojej aktywności badawczej realizowanej na Uniwersytecie Śląskim w ramach grantu „Męskość w literaturze i kulturze polskiej od XIX wieku do współczesności” (realizowanego w latach 2013–2017). Jako visiting scholar miałem możliwość uczestniczenia w różnego rodzaju aktywnościach akademickich na uczelni goszczącej, ale także na Columbia University czy w Touro College, wygłoszenia wykładu o ideologii męskości we współczesnym prawicowym radykalizmie politycznym, a także, co uważam za najważniejsze, spotykania się z innymi badacz(k)ami zajmującymi się masculinity studies, w tym z profesorem Michaelem Kimmelem, światowej sławy socjologiem i historykiem męskości.

Rozmowy, konsultacje i kwerendy bibliograficzne dały mi impuls do kontynuowania pracy badawczej polegającej na opisie niezwykłej złożoności narracyjnych form reprezentowania doświadczenia męskości, nie tylko w ramach konwencji literackich, ale także np. w dokumentach osobistych, takich jak pamiętniki (czemu poświęciłem referat pt. „Masculinity, Disability, and Politics in War-Disabled Memoirs” na konferencji „Men and Masculinities under Socialism” na Uniwersytecie w Bernie). Od czasu mojego pobytu w USA w 2018 roku ukazały się m.in. współredagowane przeze mnie tomy artykułów i numery tematyczne czasopism. Polskim czytelnikom przybliżałem w prasie specjalistycznej w formie recenzji najciekawsze nowe pozycje naukowe, natomiast publikacje i konferencyjne wystąpienia poza granicami kraju pozwalały na włączenie lokalnej problematyki badawczej w światowy krwiobieg. Wkrótce ukaże się moja autorska książka, prezentująca różnorodność literackich konwencji opowiadania o męskości w stuleciu miedzy 1918 a 2018 rokiem, ale także mapująca globalne pole teoretyczne krytycznych studiów nad mężczyznami i męskościami, co pozwoli rosnącemu gronu rodzimych badaczy i badaczek uzyskać lepszą orientację w tej coraz gęstszej sieci dyskursów.

Banałem będzie powiedzenie, że pobyt w takiej metropolii, jak Nowy Jork trzeba wykorzystać na zwiedzanie galerii, muzeów, koncerty i, po prostu, zanurzenie się w tkankę miasta. Miastu i jego atrakcjom poświęcałem każdą wolną chwilę, co dokumentowałem fotograficznie, gdyż fotografia uliczna to moje hobby. Z radością dzielę się z Państwem kilkoma kadrami z mojej kolekcji.