Jubileusz 25-lecia Muzeum Nauk o Ziemi
Muzeum Nauk o Ziemi, które w tym roku obchodzi 25-lecie działalności, to muzeum prezentujące historię naturalną. Zbiory w nim gromadzone to ok. 4000 szt. okazów geologicznych: skał, skamieniałości, minerałów i meteorytów. Muzealia pochodzą z Polski i z zagranicy. Wystawy muzealne zdobią parter Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego w Sosnowcu. Przedstawiają one przeszłe okresy geologiczne w postaci wystaw paleośrodowiskowych, dynamiki skorupy ziemskiej, dziejów życia na Ziemi, ewolucji człowieka, a także historii mineralogii oraz genezy materii kosmicznej.
– Wszyscy wiemy, że geologia jest dziedziną bardzo użyteczną dla gospodarki. Mnie bardziej interesuje jednak akcent środowiskowy, czyli to, co geologia może nam opowiedzieć o przeszłości otaczającego nas świata – mówi mgr Ewa Budziszewska-Karwowska, kierownik muzeum.
– Skały to nośniki informacji przypominające twardy dysk, na którym zapisanych zostało wiele interesujących danych – dodaje. To właśnie na ich podstawie stworzono między innymi kronikę dziejów życia na Ziemi, czyli tabelę stratygraficzną – swoisty alfabet geologów.
Wystawy paleośrodowiskowe w muzeum obejmują trzy okresy geologiczne: dewon, karbon i trias w trzech odsłonach. Ekspozycja opowiadająca o rozlewiskowym krajobrazie triasu najwyższego na terenie dzisiejszego Zawiercia powstała dzięki organizowanym przez muzeum obozom naukowym dla studentów na stanowisku paleontologicznym w Marciszowie. Prace te dostarczyły bogaty materiał kości zwierząt lądowych i wodnych, spalone szczątki roślin oraz muszle.
Jedna z ciekawszych wystaw dotyczy materii kosmicznej – meteorytów z różnych zakątków świata i Polski. Materia ta badana jest również na Wydziale Nauk Przyrodniczych. Wystawa prezentuje wszystkie bodaj typy genetyczne meteorytów. Najciekawsze z nich to meteoryty węgliste, będące najbardziej pierwotną materią w Układzie Słonecznym. Zawierają one aminokwasy oraz presolarne diamenty tworzące się podczas powstawania Układu Słonecznego po wybuchu supernowej. Materia kosmiczna nie zawsze dociera do powierzchni Ziemi. Najtrudniejszym momentem jest przejście przez atmosferę ziemską. To tutaj w większości spala się, rozczłonkowuje, obtapia. Kontakt z powierzchnią ziemską też realizuje się według różnych scenariuszy: od wyparowania, poprzez przetopienia czy wyrzucenie materii na odległość nawet setki kilometrów. Na Ziemi zaś pozostają po tej kolizji kratery, spalone połacie lasów. Jeśli szczęśliwie materia kosmiczna zostanie odnaleziona, zawsze pozostaje na jej powierzchni pamiątka w postaci skorupy obtopieniowej – to najbardziej charakterystyczna cecha meteorytów.
– Najcenniejszym okazem jest ten, który był obserwowalnym spadkiem i pozostawił ślady – mówi mgr Ewa Budziszewska-Karwowska. Do takich eksponatów należy meteoryt, który spadł w 2011 roku w Sołtmanach, małej wiosce pod Giżyckiem. Kilogramowy meteoryt przebił wówczas dach domu gospodarczego. Pracownicy Uniwersytetu Śląskiego związani z Polskim Towarzystwem Meteorytowym, dzięki zbiórce pieniędzy przeprowadzonej na uczelni, zakupili fragment tego meteorytu.
Muzeum Nauk o Ziemi zajmuje się również działalnością oświatową, organizując wykłady i warsztaty stacjonarne i w terenie, w których corocznie bierze udział ok. 14 tys. uczniów wszystkich szczebli szkolnictwa z województw: śląskiego, małopolskiego, łódzkiego i opolskiego. Tematem lekcji muzealnych są zagadnienia z różnych dziedzin nauk o Ziemi.
– Najważniejsze jest dla mnie to, żeby muzeum było żywe. Wiele geologicznych muzeów wydaje się martwych, tak jak skamieniałości, które leżą w gablotach. Trzeba zawsze patrzeć oczami widza, tak aby przekaz był czytelny dla osób o różnym poziomie wiedzy. Dziedzina jest trudna, zatem musi być pokazana barwnie, łatwo i atrakcyjnie, aby zarówno dziecko, jak i dorosły opuścili muzeum ubogaceni wiedzą, niosąc w świat dobrą opinię. To najlepsza reklama – stwierdza kierownik muzeum.
Olimpia Orządała | Sekcja Prasowa UŚ
Mgr Ewa Budziszewska-Karwowska –
kierownik Muzeum Nauk o Ziemi
Fot. mat. prywatne
Prof. dr hab. Łukasz Karwowski – pierwszy kierownik Muzeum Nauk o Ziemi
Fot. Sekcja Prasowa UŚ
- Minerały są wśród nas