Data Steward School (DSS) to specjalistyczne szkolenie organizowane w ramach inicjatywy European Open Science School (EOSS) – nowego przedsięwzięcia Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, którego celem jest rozwijanie wiedzy i kompetencji cyfrowych w zakresie zarządzania danymi badawczymi.
Choć tegoroczna edycja jest pierwszą organizowaną przez Uniwersytet Śląski, sam program funkcjonuje w Polsce od 2020 roku – został opracowany i wdrażany przez Visnea i obecnie realizowany jest na podstawie udzielonej licencji.
Szkolenie zostało stworzone z myślą o rosnącym zapotrzebowaniu na specjalistyczne kompetencje w zakresie danych badawczych, zgodnie z wymogami prawa europejskiego i krajowego oraz standardami najważniejszych instytucji finansujących badania naukowe.
Dlaczego stewardzi danych są dziś potrzebni?
W świetle Europejskiej Strategii dla Danych oraz krajowych ram prawnych, tworzonych na podstawie Ustawy o otwartych danych i ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego, zarządzanie danymi badawczymi staje się nieodłącznym elementem profesjonalnego prowadzenia badań. Dodatkowo w 2025 roku planowane jest wdrożenie przez Ministerstwo Nauki Polityki Otwartego Dostępu do Danych Badawczych, która rozszerzy obowiązki naukowców i instytucji badawczych naukowych w tym obszarze.
W praktyce oznacza to konieczność posiadania wiedzy i umiejętności pozwalających naukowcom i instytucjom nie tylko tworzyć plany zarządzania danymi (ang. Data Managment Plan, DMP) i stosować zasady FAIR, ale również skutecznie korzystać z europejskich zasobów cyfrowych — danych, narzędzi, repozytoriów i infrastruktur obliczeniowych.
Aby polscy badacze mogli w pełni korzystać z możliwości oferowanych w ramach Europejskiej Przestrzeni Badawczej, w tym przez europejskie infrastruktury badawcze ESFRI i Europejskie Przestrzenie Danych, konieczne są odpowiednie kompetencje cyfrowe, które umożliwią naukowcom czerpanie z zasobów CERN, ELIXIR, CLARIN ERIC i wielu innych. European Open Science Cloud EU Node już dziś udostępnia narzędzia, dane i zasoby obliczeniowe badaczom z całej Europy. Pytanie brzmi – czy Polska nauka i polscy naukowcy są gotowi z tego korzystać?
Struktura programu
Szkolenie zostało zaplanowane w trzech uzupełniających się częściach:
Moduł podstawowy
W ramach pięciodniowego intensywnego kursu uczestnicy zapoznają się z cyklem życia danych badawczych, zasadami FAIR, metadanymi, trwałymi identyfikatorami, repozytoriami, planami zarządzania danymi, aspektami prawnymi i etycznymi oraz cyfrowymi narzędziami wspierającymi badania naukowe.
Moduł specjalizacyjny
Dostosowane do profilu uczestników: nauk ścisłych i przyrodniczych, technicznych oraz społeczno-humanistycznych. Umożliwiają pogłębienie wiedzy w kontekście dyscyplinarnym.
Mentoring
Indywidualna praca z ekspertami DSS 2025, wspierająca uczestników w rozwijaniu wybranego obszaru kompetencji lub projektów badawczych.
Instytucje zaangażowane w DSS 2025
W realizację programu zaangażowane są wybitni eksperci z wiodących instytucji z Polski [układ alfabetyczny]:
- ACK Cyfronet AGH
- Instytut Oceanologii Polskiej Akademii Nauk
- Narodowe Centrum Nauki
- Politechnika Gdańska
- Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe
- Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
- Uniwersytet Śląski w Katowicach
oraz z instytucji zagranicznych:
- Czech Technical University in Prague (Czechy)
- Digital Curation Center (Wielka Brytania)
- Technical University of Vienna (Austria)
- Technical University of Berlin (Niemcy)
- World Values Survey Association (Austria)
- Visnea Inc. (Kanada)
Dla kogo?
Program kierowany jest do:
- kierowników projektów i członków zespołów badawczych,
- naukowców na każdym etapie kariery akademickiej,
- pracowników administracyjnych uczelni i instytutów naukowych, zaangażowanych w obsługę projektów badawczych,
- bibliotekarzy i specjalistów ds. informacji naukowej,
Dlaczego warto?
Udział w Data Steward School 2025 to:
- możliwość zdobycia praktycznych i aktualnych kompetencji cyfrowych w obszarze danych badawczych,
- dostęp do wiedzy międzynarodowych i krajowych ekspertów oraz dobrych praktyk,
- przygotowanie do spełniania wymagań instytucji finansujących badania naukowe,
- szansa na wzmocnienie własnej pozycji w systemie nauki oraz rozwój kariery w jednym z najbardziej przyszłościowych obszarów akademii.