| Weronika Cygan |
Skamieniałości wymarłych organizmów mówią nam nie tylko jak wyglądały ekosystemy przed milionami lat. Mogą być też znakomitym źródłem informacji o nas samych, rzucając światło na nękające współczesnego człowieka choroby.
Szczątki prehistorycznych zwierząt, znajdowane przez paleontologów, stanowią kopalnię informacji. Nowoczesna technologia pozwala naukowcom pozyskiwać dane, które jeszcze kilkanaście lat temu nie były dla nich osiągalne. Dziś możemy stwierdzić, w jaki sposób poruszały się dinozaury, jakiego koloru były pióra pierwszych ptasich przodków czy dowiedzieć się, co dokładnie wchodziło w skład ostatniego posiłku padłego triceratopsa.
Metopozaury, przedstawiciele płazów tarczogłowych w swoim środowisku, około 210 mln lat temu. Osobnik po prawej ma wyraźną narośl w przednio-piersiowej części kręgosłupa. Ma ograniczoną ruchliwość i zdolność do polowania, wydaje się niedożywiony. Autor ilustracji: Jakub Zalewski. Źródło: „An insight into cancer…”, Licencja: CC BY 4.0
Coraz częściej badacze wymarłych kręgowców natrafiają w ich skamieniałościach na ślady schorzeń, z którymi zmaga się również dzisiejsza medycyna. Jednym z nich są nowotwory, zbierające żniwo wśród dawnych mieszkańców naszej planety, a obecnie będące jednym z głównych wyzwań cywilizacyjnych społeczeństwa XXI wieku.
Patologiczny i niekontrolowany rozrost tkanki powoduje w ciele chorego powstawanie guzów i narośli, których ślady znajdujemy niekiedy w szczątkach prehistorycznych zwierząt. Dr Dawid Surmik z Wydziału Nauk Przyrodniczych UŚ, będący gościem kolejnej odsłony Sceny Premier Naukowych, kierował pracami zespołu naukowców badających kręgi triasowego płaza tarczogłowego Metoposaurus krasiejowensis, odkrytego na stanowisku paleontologicznym w Krasiejowie koło Opola. W opublikowanej pod koniec 2022 roku pracy w czasopiśmie „BMC Ecology and Evolution” eksperci postawili diagnozę – zwierzę cierpiało na kostniakomięsaka. Nowotwór ten dotyka również ludzi, dlatego możliwość inspekcji zmagającego się z nim wymarłego zwierzęcia, jest szansą na lepsze zrozumienie natury schorzenia oraz pośrednio poszukiwanie skutecznych rozwiązań dla dzisiejszej onkologii ludzi i zwierząt.
Podczas spotkania w ramach Sceny Premier Naukowych, w czwartek 16 lutego 2023 roku o godz. 18.00, dr Dawid Surmik opowie o tym, czego prehistoria może nas nauczyć o teraźniejszości i dlaczego powinniśmy uważnie badać wymarłe gatunki. O interdyscyplinarnych badaniach, paleontologii oraz dinozaurach porozmawia z gościem Jarosław Juszkiewicz.
Spotkanie będzie tłumaczone na Polski Język Migowy.
Przypominamy, że dotychczasowe spotkania dostępne są na kanale YouTube UŚ.