Przejdź do treści

Uniwersytet Śląski w Katowicach

  • Polski
  • English
search
Logo Europejskie Miasto Nauki Katowice 2024

O futbolu: od tradycji do nowoczesności – rozmowa z prof. Krzysztofem Łęckim

16.03.2022 - 12:50, aktualizacja 06.04.2022 - 10:21
Redakcja: wc-a
Tagi: sport, spotkanie

W 1995 roku piłkarską Ligę Mistrzów wygrał Ajax Amsterdam z ośmioma swoimi wychowankami w składzie. Dziś taką sytuację trudno sobie wyobrazić. Dlaczego?

Socjolog dr hab. Krzysztof Łęcki, prof. UŚ z Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego zbadał proces przejścia futbolu od epoki, w której klub był wspólnotą jednoczącą lokalną społeczność, do momentu, gdy stał się przedsiębiorstwem, nierzadko globalną korporacją. Efektem jego pracy jest książka pt. „Stadiony świata (pomiędzy Gemeinschaft i Gesellschaft)”, o której opowie w 18. odcinku Sceny Premier Naukowych.

 

Wembley na każdym podwórku

Prof. Krzysztof Łęcki w dzieciństwie grał w piłkę całymi dniami, „jak każdy śląski synek”. Setki meczów toczonych na często improwizowanych lokalnych boiskach, przezywanych „Wembley” lub „Maracaną”, leżały u podstaw sukcesów drużyn takich jak Górnik Zabrze czy Ruch Chorzów, które opierały się na zawodnikach pochodzących z regionu. Wielu z nich grało w swoim klubie przez całą karierę.

Symbolicznym końcem tej epoki był rok 1989. Polska otworzyła się na świat, a nasi piłkarze uzyskali możliwość szukania szczęścia w innych krajach, co wcześniej niemal graniczyło z cudem. Był to początek nieustannego ruchu transferowego, który przyspieszył po wejściu Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku. Powszechne niegdyś przywiązanie do barw klubowych dziś jest już rzadkością w świecie piłki, niemal całkowicie zdominowanym przez pieniądze.

Osiedlowe boisko z jedną bramką, boisko porośnięte trawą, w oddali widać bloki mieszkalne

fot. Tomasz Grząślewicz

Boisko przy osiedlu, widać ramę bramki, za drzewami widać bloki mieszkalne

fot. Tomasz Grząślewicz

Zastrzeżona cieszynka

Wielką siłą książki prof. Krzysztofa Łęckiego jest oparcie jej części „empirycznej” na wypowiedziach dawnych i obecnych piłkarzy, które ilustrują „przejście od formuły Gemeinschaft do Gesellschaft, od klubu grupującego młodzież z jednej dzielnicy, jednego miasta czy jednego regionu do klubu jako przedsiębiorstwa, którego polem działania może być cały świat, a pracownikiem nawet ktoś z najodleglejszych zakątków globu”. 

I o ile dawny wychowanek „z jednej dzielnicy” był dumny z faktu, że może reprezentować ukochany klub, a za zdobycie mistrzostwa kraju dostawał np. szklankę lub materiał na nowe ubranie, w dzisiejszym futbolu zdecydowanie dominują „włóczędzy”, którzy szukają lepszego „pastwiska”, jak pisał Zygmunt Bauman. Czołowi zawodnicy zarabiają po kilkaset tysięcy funtów tygodniowo, a komercjalizacji może ulec nawet pozornie spontaniczna reakcja: kilka lat temu Krzysztof Piątek, napastnik reprezentacji Polski, opatentował charakterystyczną „cieszynkę”, którą prezentuje po każdym strzelonym golu.

 

Piłka pod flagą

Skoro już przy reprezentacjach narodowych jesteśmy: autor „Stadionów świata” poświęcił im osobny rozdział, poruszając w nim m.in. kwestie tożsamości, podwójnego obywatelstwa czy konfliktów międzynarodowych przenoszonych na boisko i trybuny. Słynny menadżer piłkarski Bill Shankly powiedział przed laty, że futbol to coś ważniejszego niż kwestia życia i śmierci. I chociaż wszyscy mamy teraz na głowie znacznie bardziej zasadnicze problemy związane z wojną i kryzysem uchodźczym, temat polityki i sankcji nałożonych na Rosję na pewno pojawi się w rozmowie z naszym gościem. Spotykamy się w dniu, kiedy miał się odbyć barażowy mecz o awans do mistrzostw świata pomiędzy Rosją a Polską…

Łąka z drzewami, na środku postawiona rama bramki do piłki nożnej

fot. Tomasz Grząślewicz

Prosto z Kotła Czarownic

W czwartek 7 kwietnia 2022 roku o godz. 18.00 porozmawiamy z prof. Krzysztofem Łęckim o piłce nożnej, piłkarzach, klubach, stadionach i kibicach. Rozmowa będzie transmitowana na żywo prosto z magicznej przestrzeni Stadionu Śląskiego, ze słynnego „Kotła Czarownic”, gdzie reprezentacja Polski prowadzona przez Kazimierza Górskiego odniosła zwycięstwa nad Anglią i Holandią, a Górnik Zabrze stoczył legendarny bój z AS Roma.

Spotkanie poprowadzi Jarosław Juszkiewicz – dziennikarz, popularyzator nauki i były bramkarz śląskich drużyn podwórkowych.

Rozmowa będzie tłumaczona na Polski Język Migowy.

Przypominamy, że dotychczasowe spotkania w ramach Sceny Premier Naukowych dostępne są na kanale YouTube UŚ.

return to top