Prof. Jacek Jania
Wybitny, światowej klasy badacz lodowców i środowiska obszarów polarnych, uznany geomorfolog i specjalista z zakresu teledetekcji, międzynarodowy autorytet w zakresie badań lodowców uchodzących do morza. Prowadził badania glacjologiczne i geomorfologiczne na Spitsbergenie, Islandii i na Alasce, a także w Tatrach i na terenie północnej Polski; uczestnik ponad 30 wypraw na Spitsbergen, z których wieloma kierował. Znakomity organizator badań naukowych, ceniony nauczyciel akademicki.
W 1975 roku podjął pracę naukowo-dydaktyczną w Uniwersytecie Śląskim, w którym pełnił odpowiedzialne funkcje: Dziekana Wydziału Nauk o Ziemi – w latach 1993–1996 i w latach 2002–2008 oraz Prorektora ds. Nauki i Współpracy Krajowej i z Zagranicą w latach 1996–1999. Od 2005 roku kieruje Katedrą Geomorfologii na Wydziale Nauk o Ziemi.
Największe osiągnięcia naukowe dotyczą zachowania się lodowców w odpowiedzi na zmiany klimatu. Jest jednym z pionierów światowych badań lodowców uchodzących do morza – przedstawił koncepcję „prawa cielenia się” (obłamywania się gór lodowych do morza) lodowców wspartych o dno morskie. Stanowią one większość tego typu lodowców w Arktyce i Subarktyce.
Opracował nowy, zmodyfikowany model struktury termicznej lodowców subpolarnych Spitsbergenu i po raz pierwszy powiązał go z warunkami drenażu wód w systemie lodowcowym. Zainicjował i badał wiele aspektów dynamiki, bilansu masy oraz ewolucji termiki lodowców Svalbardu. Od ponad 30 lat bada lodowce Svalbardu jako wskaźniki długookresowych trendów zmian klimatu w Arktyce, wskazując na nieodwracalność aktualnego trendu ocieplenia w najbliższym stuleciu.
Prowadzi szeroką współpracę i realizuje liczne projekty badawcze z wiodącymi ośrodkami naukowymi w kraju i za granicą, m.in. Ice2sea, AWAKE (koordynator jednej z grup zadaniowych), SvalGlac (koordynator projektu) oraz AWAKE 2 (kierownik projektu).
Inicjator i współtwórca międzynarodowej współpracy w badaniach lodowców Arktyki poprzez utworzenie Working Group on Arctic Glaciology – pierwsze posiedzenie i towarzysząca konferencja naukowa odbyły się w 1994 roku w Uniwersytecie Śląskim (obecnie grupa działa jako Network on Arctic Glaciology w ramach International Arctic Science Committee – IASC). Zainicjował oraz przewodniczył komitetowi naukowemu i komitetowi organizacyjnemu międzynarodowego kongresu arktycznego Arctic Science Summit Week zorganizowanemu po raz pierwszy w Polsce (Kraków, 2013 rok).
Jest członkiem Międzynarodowego Komitetu Badań Polarnych (IASC), od 2008 roku jest Przewodniczącym Komitetu Badań Polarnych PAN, a od 2012 r. przewodniczy Radzie Polskiego Konsorcjum Polarnego skupiającego 18 jednostek naukowych z uczelni i instytutów badawczych.
Inicjator powołania Centrum Studiów Polarnych Uniwersytetu Śląskiego prowadzonego wraz z Instytutem Geofizyki oraz Instytutem Oceanologii Polskiej Akademii Nauk w celu rozwoju interdyscyplinarnych badań środowiska przyrodniczego Arktyki i Antarktyki oraz efektywnego kształcenia młodej kadry naukowej, w którym pełni funkcję Przewodniczącego. W 2014 r. Centrum otrzymało status Krajowego Naukowego Ośrodka Wiodącego.
Napisał pierwszy polski podręcznik glacjologii.
W 2014 roku został wyróżniony uniwersytecką Nagrodą „Pro Scientia et Arte” przyznaną „za wybitne osiągnięcia naukowe i dydaktyczne”.