Widok na ul. Pańki w kierunku zachodnim
Wizualizacja ul. Pańki w kierunku zachodnim
A co, jeśli zaplanujemy miasto na nowo jako przestrzeń wypełnioną współdziałającymi mieszkańcami, kulturą i nauką? A co, jeśli miejsce, o którym myślimy będzie pełne zieleni? Jednym z najważniejszych zadań stojących przed Europejskim Miastem Nauki 2024 jest zmiana przestrzeni wokół Rawy (oficjalnie będącej kanałem, a przez nas określanej mianem „rzeki-nie rzeki”). Kluczowy w kontekście tego działania jest rozpoczynający się właśnie proces prototypowania urbanistycznego, który ma przynieść faktyczne rozwiązania – rozwiązania, które dadzą przemianę!
Konsorcjum Akademickie „Katowice – Miasto Nauki”
Konsorcjum we współpracy z Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolią przystąpi do analizy możliwości przekształcenia śródmiejskiego odcinka doliny rzeki Rawy w Katowicach oraz powiązanych z nim ulic, placów i ciągów pieszych w park rzeczny. Działania rozpoczynamy w okolicy rektoratu Uniwersytetu Śląskiego 24 września 2022 roku o godz. 12.00. Prace będą prowadzone codziennie (oprócz niedziel) do 30 września. Szczegółowe informacje o możliwości uczestniczenia w projekcie znajdują się na końcu artykułu. Jednocześnie już dzisiaj chcemy zaprosić wszystkich do wspólnych rozmów przy stole, 3 października o godz. 10.00 na deptaku przed rektoratem Uniwersytetu Śląskiego (ul. Bankowa 12). Porozmawiamy o efektach prototypowania.
Prototypowanie w Katowicach jest początkiem wdrażania modelu będącego odpowiedzią m.in. na problemy mobilnościowe zgłaszane przez mieszkańców śródmieścia oraz studentów i wykładowców katowickich uczelni. Problemy te zebraliśmy podczas wywiadów przeprowadzonych przez zespół Metropolitalnej Szkoły Prototypowania.
Podejmowane przez nas wysiłki oparte są na poszukiwaniach zrównoważonych rozwiązań miejskich, prowadzonych na polu nauk przyrodniczych i humanistycznych, inżynierii oraz architektury i urbanistyki. Podstawą działania są również wytyczne zawarte w planowanych unijnych przepisach dotyczących naprawy środowiska zdegradowanego w wyniku aktywności człowieka.
Nowe oblicze doliny Rawy – jaki jest nasz cel?
Dążymy do tego, by przygotować koncepcję przekształcenia śródmiejskiego odcinka doliny Rawy w Katowicach oraz powiązanych z nim przestrzeni publicznych kampusu w park rzeczny w oparciu o kilka zasad.
Przede wszystkim zależy nam na tym, by to nauka stała się najważniejszą podstawą projektowania – nauka otwarta na człowieka mieszkającego w mieście. Tworzymy więc rozwiązania dla nowych obiektów akademickich i przestrzeni publicznej w taki sposób, by we wnętrzach i plenerze pojawiły się dostępne dla szerokiej publiczności laboratoria, sale lub tereny wykładowe, seminaryjne i dyskusyjne, składające się razem na Sieciowe centrum nauki. Będzie to nowe oblicze popularyzacji nauki.
Sieciowe centrum nauki w sercu miasta
Nowoczesna popularyzacja wymaga zaangażowania odbiorców. Ich kontakt z nauką powinien być tak samo wszechstronny, jak powszechny, a tym samym oczywisty. Wyjątkowe w skali światowej centrum będzie sercem unikalnego systemu łączącego zasoby uczelni udostępniane naukowcom i mieszkańcom. Naszą ideą nie jest powołanie kolejnego centrum nauki w formie pojedynczego budynku – uznaliśmy, że o wiele lepiej skupić się na stworzeniu większego, dynamicznego organizmu — to rozwiązanie zapewnia większą harmonię z charakterystyką współczesnych organizmów miejskich, a tym samym wydaje się bardziej odpowiednie dla mającego powstać Miasta Nauki.
Zielona strefa nauki – mniej samochodów, więcej natury
Cały obszar chcemy jeszcze lepiej powiązać z sąsiedztwem. Szukamy najbezpieczniejszych i najwygodniejszych rozwiązań w zakresie dojścia do przystanków komunikacji zbiorowej – nowego przystanku kolejowego, istniejącego dworca kolejowego, przystanków autobusowych i tramwajowych w otoczeniu Rynku i alei Korfantego. Chcemy ponadto uspokoić ruch wewnątrz kampusu – wyznaczyć strefy tempo 30, strefy zamieszkania i przestrzenie wyłącznie piesze, a także uporządkować obecność samochodów, ograniczając liczbę dostępnych miejsc parkingowych (bilansując potrzeby w tym zakresie poprzez inwestycję w garaże podziemne i naziemne).
Kluczowe jest dla nas również to, by końcowa koncepcja dla parku rzecznego zakładała jego przywrócenie przyrodzie oraz mieszkańcom. Miejsce to powinno łączyć funkcje rekreacyjne, ekologiczne i badawcze. Będziemy wskazywać tereny utwardzone, które można pozbawić nawierzchni betonowych i asfaltowych, a następnie obsadzić zielenią, by później mogły magazynować wody opadowe. Będziemy również komponować nowe nasadzenia roślinności rodzimej, łatwej w utrzymaniu i pielęgnacji, niewymagającej regularnego nawożenia i nawadniania. Wierzymy, że takie podejście w pełni ucieleśni zasady zrównoważonego rozwoju.
Prototypowanie urbanistyczne – bardziej szczegółowo
Bardzo ważnym elementem procesu projektowego jest zaangażowanie w dyskusję o jego kierunkach ludzi, którzy dolinę Rawy odwiedzają już teraz lub mogą odwiedzać w przyszłości, gdy zmieni ona swoją funkcję i zagospodarowanie. Z tego powodu wysiłki planistyczne łączymy z partycypacją bazującą na nietypowym eksperymencie. Będzie on polegał na wspólnym, fizycznym budowaniu, od 24 września do końca miesiąca, czasowej aranżacji niewielkiego fragmentu kampusu (widocznym na poniższym obrazie).
Prototyp będzie składał się z mebli miejskich. Na deptaku przed rektoratem ustawimy duży stół, złożony z mniejszych elementów, które będzie można dowolnie ze sobą zestawiać i rozłączać. Dzięki temu wykreujemy instalację do wspólnego jedzenia w przerwie w zajęciach oraz do prowadzenia swobodnych i bardziej formalnych rozmów akademickich. Na fragmencie ulicy Pańki przed Wydziałem Nauk Społecznych, na miejscu parkingu zbudujemy siedziska oraz mniejsze i większe donice, w których na koniec umieścimy zieleń. W ten sposób chcemy symbolicznie zaznaczyć ideę poszerzenia doliny. Gatunki roślin do nasadzeń dobraliśmy w taki sposób, by przypominały środowisko nadrzeczne.
Zasada integracji nauki i urbanistyki, o której wspomnieliśmy na początku, towarzyszyła nam też w trakcie programowania prototypu. Barwy do projektów technicznych mebli miejskich dobraliśmy w oparciu o „Wzornik kolorów Rawy”, opracowany przez dr hab. Justynę Szklarczyk-Lauer na podstawie własnych badań terenowych. Kierowniczka Katedry Projektowania Graficznego na Wydziale Projektowym Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach przygotowała dokumentację fotograficzną rzeki i w oparciu o zdjęcia wyspecyfikowała najbardziej typowe zestawienia kolorystyczne dla każdego z fragmentów. W swoich poszukiwaniach utrwaliła nie tyle istniejące barwy, gdyż takich nie ma, ale swoje impresje – takie podejście, polegające na zderzaniu naukowej wiedzy o środowisku i perspektywy człowieka korzystającego w odpowiedzialny sposób z jego zasobów lub kontemplującego i analizującego jego kształt, jest nam bardzo bliskie.
Wzornik kolorów Rawy
Wywiady z użytkownikami przestrzeni publicznej
Eksperyment będzie dla nas pretekstem do rozmów o opisanych wcześniej planach urbanistyczno-naukowych. Będziemy chcieli z każdą zainteresowaną naszą pracą osobą podyskutować o tym, jak wyobraża sobie przyszłe funkcjonowanie zagospodarowanego fragmentu doliny Rawy i kampusu. W ten sposób pragniemy stworzyć i zintegrować grupę ludzi zaangażowanych w przekształcenia przestrzeni wspólnej miasta i uczelni, jak również wypracować narrację łączącą liczne wizje indywidualne, dziś niekoniecznie ze sobą zgodne.
W październiku przeprowadzimy wywiady dotyczące tego, jak obszar poddany prototypowaniu jest wykorzystywany i jak powinien się zmieniać. Będziemy pytać nie o pomysły architektoniczne, gdyż te wymagają bardzo dokładnego namysłu inżynierskiego, ale o funkcje, które przestrzeń powinna realizować, by lepiej służyć obecnym i przyszłym użytkownikom.
Wnioski z rozmów wykorzystamy w trakcie pracy nad wizją trwałej przebudowy.
Szczegółowe informacje dla osób zainteresowanych uczestniczeniem w prototypowaniu
Kiedy?
Działania rozpoczynamy 24 września o godz. 12.00. Prace będą prowadzone codziennie (oprócz niedziel) do 5 października.
Już dzisiaj chcemy zaprosić wszystkich do wspólnych rozmów przy stole, 6 października o godz. 10.00 na deptaku przed rektoratem Uniwersytetu Śląskiego (ul. Bankowa 12). Zapraszamy! Szczegółowe informacje: us.edu.pl/event/spotkajmy-sie-na-deptaku-us.
Jak się zgłosić?
Jeżeli chcesz być częścią zmiany, lubisz majsterkować lub chcesz się tego nauczyć, napisz na adres: a.hantkiewicz@metropoliagzm.pl lub ewelina.budzinska-gora@us.edu.pl.
