W każdym z 50 Tygodni w Mieście Nauki publikujemy tekst o wybranych badaniach prowadzonych w danej tematyce przez naukowców z uczelni wchodzących w skład Konsorcjum Akademickiego – Katowice Miasto Nauki. Teksty dają wgląd w różnorodność zagadnień poruszanych przez naukowców oraz pokazują, jaki potencjał badawczy drzemie w uczelniach tworzących konsorcjum.
| Agnieszka Kliks-Pudlik |
Tydzień Wirusów jest czternastym spośród 50 tygodni w Mieście Nauki. Naukowcy z Śląskiego Uniwersytetu Medycznego przypominają, że najlepszą ochroną przed wirusami jest profilaktyka. Podkreślają też, że radzenie sobie ze stresem i wzbudzanie pozytywnych emocji zmniejsza zapadalność na choroby wirusowe.
– Wokół wirusów krąży wiele nieprawdziwych, często niebezpiecznych informacji, a po pandemii koronawirusa jest ich jeszcze więcej. Dlatego tak ważne jest promowanie profilaktyki i uświadamianie społeczeństwa o znaczeniu zdrowego stylu życia – począwszy od właściwego odżywiania, przez kontrolę stresu aż po szczepienia – podkreśla dr n. med. Karolina Lau, kuratorka Tygodnia Wirusów.
Radzenie sobie ze stresem i wzbudzanie pozytywnych emocji zmniejsza zapadalność na choroby wirusowe. | fot. Daniel Mingook Kim z Unsplash
Lepiej zapobiegać niż leczyć
Dr n. med. Karolina Lau reprezentuje Katedrę i Zakład Medycyny i Epidemiologii Środowiskowej na Wydziale Nauk Medycznych w Zabrzu Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.
– W naszej pracy ze studentami szczególnie podkreślamy zasadę „Po pierwsze: profilaktyka”. Dlatego wspieramy i inicjujemy akcje promujące holistyczne podejście do zdrowia – podkreśla kuratorka.
Dotąd największym ich tego typu przedsięwzięciem była akcja #SUMsięSZCZEPI, która odbyła się w 2021 roku podczas pandemii, na rzecz promocji szczepień wśród osób młodych.
– W tamtym czasie młodzi ludzie byli najmniej „wyszczepioną” grupą, która przecież mogła „przenosić” wirusa SARS-CoV-2 na starsze i schorowane osoby. Studenci i pracownicy naszej Uczelni promowali więc szczepienia poprzez wstawianie w swoich profilach w mediach społecznościowych hasła: #SUMsięSZCZEPI i powodu, dla którego oni sami się zaszczepili. O naszej akcji było naprawdę głośno – opowiada Karolina Lau.
Najnowsza kampania poświęcona jest wirusowi HPV (wirus brodawczaka ludzkiego).
– Po 10 latach programów szczepień przeciwko wirusowi HPV kraje, które je prowadziły odnotowały m.in. 90-procentową redukcję infekcji wirusem (typu 6, 11, 16 i 18) oraz 90-procentowe zmniejszenie zachorowalności na brodawki narządów płciowych. Dziś również w Polsce można bezpłatnie zaszczepić 12- i 13-latków przeciwko wirusowi HPV, jednak wciąż zbyt mało rodziców decyduje się to zrobić. Chcemy zwiększyć świadomość w tym temacie i przekonać rodziców oraz samych nastolatków, jak ważna jest to decyzja – podkreśla Karolina Lau.
Stres a wirusy
W obszarze działalności naukowej pracownicy Katedry Medycyny i Epidemiologii Środowiskowej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego prowadzą badania z zakresu higieny, epidemiologii oraz zdrowia publicznego. W ostatnich latach ich zainteresowania badawcze obejmowały tematykę związaną z zaburzeniami snu, stresu, zaburzeń odżywiania, szczepień ochronnych i chorób zakaźnych.
Przykładem są badania prof. Jadwigi Jośko-Ochojskiej, która bada medyczne aspekty stresu m.in. przygląda się wpływowi przewlekłego stresu na choroby wirusowe.
Naukowczyni przypomina, że w przewlekłym stresie dochodzi do przekroczenia norm fizjologicznych, biochemicznych, a nawet anatomicznych, co prowadzi do licznych chorób. – W tym stanie szczególnie narażony jest układ immunologiczny, gdyż hormony stresu łącząc się z receptorami jego komórek, wpływają patologicznie na różne aspekty wrodzonych i nabytych funkcji odpornościowych. W układzie immunologicznym zachodzą wówczas zmiany zwiększające prawdopodobieństwo wystąpienia chorób infekcyjnych – tłumaczy.
Przewlekły stres oddziałuje także patologicznie na układ nerwowy, szczególnie
na mózg, przyczyniając się m.in. do powstania depresji. – Badania dowodzą, że, w porównaniu z populacją ogólną, depresja znacznie częściej występuje u osób, które zakażone są koronawirusem, wirusem opryszczki pospolitej 2, wirusem zapalenia wątroby typu C i wirusem cytomegalii – podaje naukowczyni.
Najnowsze badania dowodzą jednak, że radzenie sobie ze stresem, wzbudzanie pozytywnych emocji i uczuć to działania, które wpływają także na zmniejszenie zapadalności na choroby wirusowe. – Okazuje się, że od nas samych bardzo dużo zależy – podkreśla.
– Ponadto, w ostatnich badaniach dowiedziono, że układ nerwowy, immunologiczny i dziedziczenie epigenetyczne są ze sobą ściśle związane. Warto więc już teraz rozwijać neuroimmunoepigenetykę. Być może czynniki prognostyczne oparte na epigenetyce posłużą w przyszłości do badań profilaktycznych różnych chorób, szczególnie chorób wirusowych – ocenia prof. Jadwiga Jośko-Ochojska.
Program Tygodnia Wirusów na stronie wydarzenia.