Przejdź do treści

Uniwersytet Śląski w Katowicach

  • Polski
  • English
search
Logo Europejskie Miasto Nauki Katowice 2024

Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego

UŚ wspiera dobrostan społeczności akademickiej

Jak co roku 10 października obchodzony jest Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego. Tematem przewodnim tegorocznego dnia jest nadanie priorytetu dobremu samopoczuciu psychicznemu w miejscu pracy i pomoc w radzeniu sobie ze stresem w pracy.

Niestety w ostatnim czasie rosnące wymagania pracy są wielokrotnie większe niż dostępne zasoby osobiste i zasoby pracy, co przekłada się na bardzo duże ryzyko przewlekłego stresu w pracy i swoistą epidemię wypalenia zawodowego, wyczerpania emocjonalnego czy zaburzeń lękowych w miejscu pracy. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że lęk i depresja powodują utratę 12 miliardów dni roboczych rocznie na całym świecie, co kosztuje globalną gospodarkę 1 bilion dolarów rocznie.

W Polsce badania przeprowadzone w 2024 roku przez Mindgram potwierdzają, że 45% badanych osób jest wypalonych zawodowo, a co piąta osoba doświadcza wysokiego nasilenia wypalenia. Jedna trzecia osób pracujących obserwuje u siebie obniżenie zdolności do pracy, a prawie połowa doświadcza wzmożonych reakcji emocjonalnych. To plasuje nasz kraj na 3. miejscu w Europie pod względem narażenia na wypalenie zawodowe.

Specjaliści podkreślają, że odpowiednia kultura pracy sprzyjająca dobrostanowi osób zatrudnionych oraz dobre nawyki i zachowania wzmacniające nasze zasoby w pracy mogą skutecznie pomóc w radzeniu sobie z sytuacjami stresowymi podczas pracy.

Jako przykład prozdrowotnych zachowań, które potrafią skutecznie ochronić przed nadmiernymi kosztami stresu w pracy, psychologowie wskazują „job crafting”, czyli drobne, oddolne zmiany w pracy, wprowadzone przez pracowników z ich własnej inicjatywy (Bakker & Oerlemans, 2019; Wrzesniewski & Dutton, 2001).

Przykładowe, sprawdzone w badaniach (Randel, Galvin & Alves, 2024) działania oddolne mogą polegać m.in. na wprowadzeniu w zespole współdzielonego kalendarza, w którym współpracownicy mogą uwzględnić swoje potrzeby, ustanowieniu i poszanowaniu okresów tzw. cichej pracy i powstrzymanie się od ich zakłócania, wykorzystanie przestrzeni pracy do lepszej pracy i regeneracji i umiejętne korzystanie z przerw w pracy (strefy skupienia i strefy relaksu).

grafika promująca Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego

Strefy wyciszenia i relaksu

Potrzebujemy wyciszenia w sytuacji nagromadzenia bodźców i trudnych wyzwań.  Zorientuj się, czy w Twoim otoczeniu masz pokój wyciszenia i jeśli poczujesz, że potrzeba Ci spokoju, to skorzystaj z tej przestrzeni. Jeśli nie masz takiej możliwości, to zadbaj o odpowiednie słuchawki wyciszające, które pozwolą na lepsze skupienie uwagi i odgrodzą Cię od zanieczyszczenia hałasem w miejscu pracy.

W ramach projektu „DUO – Uniwersytet Śląski uczelnią dostępną, uniwersalną i otwartą” współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój przygotowano w budynkach UŚ pokoje wyciszenia.

Pokoje wyciszenia

W przestrzeni kampusów uniwersyteckich znajdują się wyznaczone i wyposażane miejsce wyciszenia: zlokalizowane w budynkach, gdzie prowadzona jest dydaktyka. Dostęp do pokojów wyciszenia jest otwarty dla całej społeczności akademickiej, jednakże z poszanowaniem pierwszeństwa użytkowania dla osób w spektrum autyzmu i neuroróżnorodnych. Celem pokoi wyciszenia jest zapewnienie wytchnienia, uspokojenia wszystkim użytkownikom ze społeczności akademickiej, szczególnie osobom, które potrzebują, by odpocząć od nadmiaru bodźców w kontrolowanym przez siebie i bezpiecznym środowisku.

Pokoje wyciszenia zapewniają przyjazne środowisko sensoryczne, które użytkownik może dostosować do siebie, poprzez kontrolę poziomu oświetlenia i dźwięków.

Lokalizacja:

  • Wydział Nauk Przyrodniczych, Katowice, Bankowa 9, numer pokoju 0.31
  • Wydział Nauk Społecznych, Katowice, ul. Bankowa 11, numer pokoju 29
  • Wydział Prawa i Administracji, Katowice, ul. Bankowa 11b, numer pokoju 46
  • Wydział Nauk Ścisłych i Technicznych, Katowice, ul. Bankowa 14, numer pokoju 326
  • Wydział Nauk Ścisłych i Technicznych, Katowice, ul. Bankowa 14, numer pokoju 410 A
  • Wydział Nauk Ścisłych i Technicznych, Katowice, ul. Szkolna 9, numer pokoju 22
  • Wydział Humanistyczny, Katowice, ul. Uniwersytecka 4, numer pokoju C018
  • Wydział Humanistyczny, Katowice, ul. Uniwersytecka 4, numer pokoju B08
  • Wydział Nauk Przyrodniczych, Katowice, ul. Jagiellońska 28, numer pokoju – parter, pokój za szatnią
  • Wydział Teologiczny, Katowice, ul. Jordana 18, numer pokoju III piętro, sala 304/3
  • Wydział Nauk Społecznych, Katowice, ul. Grażyńskiego 53, numer pokoju 1
  • Wydział Nauk Ścisłych i Technicznych, Sosnowiec, ul. Będzińska 39, numer pokoju 224
  • Wydział Nauk Przyrodniczych, Sosnowiec, ul. Będzińska 60, numer pokoju 103
  • Wydział Humanistyczny, Sosnowiec, ul. Grota Roweckiego 5, numer pokoju 3.27
  • Wydział Nauk Ścisłych i Technicznych, Chorzów, ul. 75 Pułku Piechoty 1a, numer pokoju G/0/06
  • Wydział Nauk Ścisłych i Technicznych, Chorzów, ul. 75 Pułku Piechoty 1, budynek H, numer pokoju 034A/bud. H
  • Wydział Sztuki i Nauk o Edukacji, Cieszyn, ul. Bielska 62, numer pokoju B.18
  • Wydział Sztuki i Nauk o Edukacji, Cieszyn, ul. Niemcewicza 2, numer pokoju H.02
  • Wydział Sztuki i Nauk o Edukacji, Cieszyn, ul. Niemcewicza 6, numer pokoju C 1.11
  • Wydział Sztuki i Nauk o Edukacji, Cieszyn, ul. Paderewskiego 13 (budynek F), numer pokoju F.11B

stos kamieni

Photo by Deniz Altindas on Unsplash

Rozładowywanie emocji

Badania potwierdzają, że wielu z nas obserwuje u siebie i współpracowników nadmierne reakcje emocjonalne w pracy. Reagowanie pod wpływem silnych emocji nie jest skuteczną metodą radzenia sobie z trudnymi sytuacjami, może przysporzyć więcej kłopotów i spotęgować stres w pracy. Dlatego warto obserwować emocje swoje i swoich współpracowników, czasem odczekać chwilę, zastosować strategie rozładowujące emocje, np. wyjść z pokoju… i po jakimś czasie można spokojnie, bardziej zadaniowo podejść do problemu.

Można także zastosować praktykę uważności i zakotwiczyć swoją uwagę, aby móc spojrzeć na sytuację z innej perspektywy.

Wspólna uprawa roślin

Warto w pracy otaczać się roślinami. W niektórych organizacjach osoby zatrudnione dbają o kontakt z naturą, organizując np. ogrody społeczne. Zadbanie o przestrzeń wokół siebie i znalezienie wspólnego hobby z współpracownikami może pomóc w rozładowaniu codziennego stresu w pracy.

Fika… Cóż, że ze Szwecji

Szwedzi celebrują tzw. fika, czyli przerwę w pracy, od zadań przed ekranem komputera i innych trudnych wyzwań. Fika to krótka przyjemna przerwa przeznaczona na „wspólną kawę i ciastko” i rozluźniającą, niekoniecznie związaną z pracą, rozmowę z współpracownikami lub bliskimi. Dopuszczalne są oczywiście rozmaite odmiany, np. wspólne śniadanie lub lunch.

Postaw na samorozwój

Wiele organizacji zapewnia pracownikom możliwość skorzystania z dostępnych form rozwoju. Szkolenia i inne formy mikro uczenia się są na wyciągnięcie ręki. W uniwersytecie można wysłuchać podcastu, wykładu kolegi czy koleżanki, skorzystać z webinarów i kursów MOOC itp. Można też w ramach zespołu podzielić się wiedzą, którą zdobyliśmy ostatnio.

Polecamy ogólnodostępne i bezpłatne kursy na platformie NAVOICA.PL. To polska platforma edukacyjna z kursami typu MOOC, należąca do Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, którą rozwija Ośrodek Przetwarzania Informacji – Państwowy Instytut Badawczy (OPI PIB). Nazwa platformy pochodzi od Nawojki, która zgodnie z legendą była pierwszą polską studentką. W Światowym Dniu Zdrowia Psychicznego szczególnie polecamy kurs pn. „Mindfulness w rozwoju osobistym i zawodowym”, przygotowany przez ekspertki z Instytutu Psychologii Uniwersytetu Śląskiego: dr Dagnę Kocur, prof. UŚ oraz dr Magdalenę Hylę.

Zastosuj praktyki uważności

Techniki skupiania uwagi pozwalają skoncentrować nasze myśli i doznania na wybranym fragmencie rzeczywistości z pominięciem tego, co w danej chwili nie jest dla nas ważne. Po „zakotwiczeniu” uwagi możemy zastosować praktykę wdzięczności lub spróbować zamienić automatyczne myśli i zachowania na bardziej uważne i kontrolowane przez nas sposoby bycia.

napis mindfulness

Photo by Lesly Juarez on Unsplash

kobieta w koszulce z napisem "Mental Health Matters"

Photo by Matthew Ball on Unsplash

Bądź w ruchu

Większość pracowników spędza dzień w pracy przed komputerem. Jeśli to także Ciebie dotyczy, to staraj się wykorzystać każdą okazję, aby wstać na chwilę od biurka i przejść się, np. aby wydrukować potrzebne dokumenty, porozmawiać z kolegą z zespołu osobiście, a nie przez telefon czy komunikator. Jeśli masz do wyboru windę czy schody, to wybierz schody. Twój organizm na pewno Ci za to podziękuje. Po pracy dobrze jest regenerować się w ruchu i na świeżym powietrzu.

Dbaj o relacje społeczne

Stresująca praca jest mocno dla obciążająca, ale dbałość o dobre relacje z ludźmi pozwala nam skutecznie niwelować skutki stresu w pracy. Dobrze jest zapamiętać, że „lepsze jest wrogiem dobrego” i nie warto rezygnować z wieczoru z przyjaciółmi lub wspólnego spędzania czasu z bliskimi kosztem „idealnego dopracowywania” prezentacji czy raportu.

Zadbaj o dobry sen

Badania potwierdzają, że krótszy sen (poniżej 6–7 godzin na dobę) jest predyktorem mniejszego tempa pracy i dłuższego czasu wykonania podstawowych czynności. Pracownicy często nie rozumieją paradoksu, że w stanie niewyspania pracują mniej wydajnie, a przez to potrzebują więcej czasu na realizację zadań co potęguje ich stres w pracy.  Zadbanie o prawidłową higienę snu jest nie do przecenienia. Badania przeprowadzone w NASA pokazały, że już 26-minutowe drzemki przyniosły ponad 30% wzrost skuteczności wykonywania zadań.

Propozycje aktywności

Dodatkowo, uwzględniając zalecenia specjalistów, chcemy Państwa zachęcić do skorzystania z możliwości przeznaczenia godziny czasu pracy 10 października na dowolne aktywności, które pozwolą poprawić nastrój i samopoczucie, wzmocnią dobrostan i będą sprzyjały regeneracji po trudniejszych wyzwaniach.

Przygotowaliśmy kilka propozycji, w jaki sposób można wykorzystać tę chwilę dla zdrowia:

SPIN-Place (ul. Bankowa 5) zaprasza na filiżankę dobrej kawy oraz do strefy gier i relaksu – piłkarzyki, cymbergaje, dart.

CINiBA (ul. Bankowa 11) zachęca do odwiedzenia swoich stref nauki lub relaksu i skorzystania z możliwości wyciszenia w kabinach pracy indywidualnej lub spędzenia czasu przy grach planszowych w przestrzeni „Akwarium”.

Instytut Psychologii zachęca wszystkich zainteresowanych do wysłuchania webinaru zatytułowanego „Zdrowie psychiczne w dobie podwyższonego kortyzolu” – przygotowanego przez Marylę Sokołowską, doktorantkę Szkoły Doktorskiej pod kierunkiem prof. Moniki Stojek. Webinar odbędzie się w godz. 13.00–13.45 na MS Teams.

Zachęcamy również do skorzystania z kursu pn. „Mindfulness w rozwoju osobistym i zawodowym” opracowanego przez dr Dagnę Kocur, prof. UŚ oraz dr Magdalenę Hylę.

Dział HR i Welcome Point zaprasza do USil Meeting Point (ul. Bankowa 14. I p., pok. 415) na FIKA HOUR. W godz. 11.00–12.00 oraz 14.00–15.00 przygotujemy dla Was pyszną kawę lub herbatę, a dla kilkuosobowych grup mamy do wyboru gry planszowe i łamigłówki umysłowe, proponujemy też konwersację w języku angielskim przy kawie lub herbacie.

napis breathe

Photo by Fabian Møller on Unsplash

Gdzie szukać pomocy?

Jeżeli potrzebujesz pomocy i chcesz porozmawiać, poniżej znajdziesz pomocne telefony:

  • Bezpłatne całodobowe wsparcie dla osób dorosłych doświadczających kryzysu psychicznego: czat 116sos.pl; tel. 116 123
  • Antydepresyjny telefon zaufania Fundacji ITAKA: tel. 22 484 88 01
  • Telefon zaufania dla mężczyzn: tel. 608 271 402
  • Ogólnopolski Całodobowy Telefon dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia”: tel. 800 120 002
  • Telefon Zaufania dla dzieci i młodzieży Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę: czat 116111.pl, tel. 116 111
  • Bezpłatny całodobowy telefon zaufania dla dzieci i młodzieży Rzecznika Praw Dziecka: tel. 800 12 12 12

Lista publicznych placówek pomocy psychologicznej w województwie śląskim

Inicjatywy na UŚ związane ze zdrowiem psychicznym

Przy okazji 10 października warto wspomnieć o inicjatywach na naszej uczelni związanych ze zdrowiem psychicznym. Uniwersytet Śląski w Katowicach podejmuje działania wspierające zdrowie i dobrostan społeczności akademickiej. Są to bezpłatne aktywności skierowane do różnych grup, a udział w nich jest dla członków społeczności akademickiej całkowicie dobrowolny. Zachęcamy do korzystania z różnych form wsparcia w ramach uczelni.

Dla pracowniczek i pracowników

Poradniki dla pracowniczek i pracowników Uniwersytetu Śląskiego

Uczelnia przygotowała dwa poradniki dla pracowniczek i pracowników:

  • Trudne sytuacje w relacjach ze studentami. Zasady postępowania i scenariusze rozmów;
  • Kontakt z osobami z zaburzeniami psychicznymi – poradnik dla pracowników Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

Materiały są dostępne w formacie PDF na stronie uczelni (po zalogowaniu): us.edu.pl/pracownik/poradniki lub w wersji papierowej w Centrum Obsługi Studentów.

„Deklaracja Uniwersytetu Śląskiego – wspólnoty równych i różnorodnych”

Na Uniwersytecie Śląskim podejmowane są inicjatywy, które sprzyjają realizacji zasad równości i różnorodności. Nasza uczelnia wdraża program polityki równości zgodnie z opracowaną i przyjętą „Deklaracją Uniwersytetu Śląskiego – wspólnoty równych i różnorodnych”. W celu jej realizacji opracowywane i rozwijane są szczegółowe programy działań.

Dostępne są inicjatywy równościowe, m.in. plan równości płac, projekt GEPARD – program równości płci w środowisku akademickim, Europejska Karta Naukowca, sekcja wsparcia (np. jak przeciwdziałać mobbingowi), sekcja informacyjna (poradniki, raporty, szkolenia), a także ciekawe webinary poświęcone tematyce równego traktowania: us.edu.pl/uczelnia/rowne-traktowanie/#czytaj-dalej.

złączone dłonie

Photo by Tim Marshall on Unsplash

złączone dłonie dwóch osób

Photo by Priscilla Du Preez CA on Unsplash

Dla studentek i studentów oraz doktorantek i doktorantów 

Indywidualne Dostosowanie Studiów (IDS)

Jeśli masz specjalne potrzeby edukacyjne związane z niepełnosprawnością, Uniwersytet Śląski oferuje możliwość uzyskania Indywidualnego Dostosowania Studiów. Proces ubiegania się o IDS jest opisany krok po kroku, co pozwoli na lepsze zrozumienie, jakie wsparcie można uzyskać. Z Indywidualnego Dostosowania Studiów mogą korzystać również osoby w kryzysach emocjonalnych oraz będące w trudnych momentach życiowych.

Szczegółowe informacje: us.edu.pl/student/studia/tok-studiow-2/wsparcie-i-fundusze-dostosowanie-do-specjalnych-potrzeb-indywidualne-dostosowanie-studiow.

Stypendia i zapomogi

Uniwersytet Śląski oferuje różne rodzaje wsparcia finansowego dla studentek i studentów, w tym stypendia socjalne, stypendia dla osób niepełnosprawnych, stypendia rektora i zapomogę. Jeśli spełniasz odpowiednie kryteria, możesz ubiegać się o te świadczenia, które mogą pomóc w pokryciu kosztów związanych z nauką: us.edu.pl/student/wsparcie-i-fundusze/swiadczenia-stypendia-i-zapomoga.

Bezpłatne konsultacje psychologiczne

Jeśli jesteś studentką/studentem lub doktorantką/doktorantem na Uniwersytecie Śląskim i potrzebujesz wsparcia psychologicznego, możesz skorzystać z bezpłatnej pomocy psychologów. W Centrum Obsługi Studentów znajdziesz profesjonalistów, którzy służą wsparciem w trudniejszych chwilach.

Poznaj zespół psychologów i uzyskaj wsparcie: us.edu.pl/student/wsparcie-i-fundusze/pomoc-psychologiczna-nasz-zespol.

Społeczność osób w spektrum autyzmu

Aby otrzymać wsparcie w ramach społeczności osób w spektrum autyzmu, należy napisać wiadomość na adres: ids@us.edu.pl.

Rzecznik praw studenta i doktoranta

Na Uniwersytecie Śląskim działa rzecznik praw studenta i doktoranta. Rzecznik podejmuje m.in. mediacje w sytuacjach konfliktowych, udziela doradztwa w kwestiach związanych z kształceniem i stypendiami oraz przekazuje władzom uczelni informacje o problematycznych sytuacjach. To ważna osoba wspierająca środowisko akademickie. Podstawowymi zasadami działania zespołu rzecznika są dyskrecja i lojalność.

Dowiedz się więcej: us.edu.pl/student/wda/skarbiec-wiedzy/rzecznik-praw-studenta-i-doktoranta.

Pamiętajmy, że zdrowie psychiczne jest równie ważne jak zdrowie fizyczne. Uniwersytet Śląski w Katowicach dba o dobrostan społeczności akademickiej, dostarczając wsparcia w różnych obszarach. Dzielmy się tą informacją, aby inni również mogli skorzystać z naszych zasobów.

return to top