fot. charlesdeluvio | Unsplash
Spis treści
- Badanie potencjału konsolidacyjnego śląskich uczelni
- Pozyskanie danych
- Elementy przewagi konkurencyjnej śląskich uczelni
- Różne oblicza konsolidacji
- Konsolidacja funkcjonalna propozycją dla śląskich uczelni
- Prezentacja wyników działań w ramach konsolidacji
- Rekomendacje i wnioski z projektu
- Podsumowanie prac i uchwały uczelni
Przez kilka ostatnich miesięcy siedem uczelni wchodzących w skład Konsorcjum Akademickiego – Katowice Miasto Nauki realizowało wspólnie projekt, którego celem było sprawdzenie możliwości konsolidacji uczelni („Wspieranie procesów konsolidacji uczelni”, nr MEiN/2022/DIR/1761 realizowany w ramach projektu MEiN dofinansowanego z Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego). W procesie uczestniczyły:
- Akademia Muzyczna im. K. Szymanowskiego w Katowicach,
- Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach,
- Akademia Wychowania Fizycznego im. J. Kukuczki w Katowicach,
- Politechnika Śląska,
- Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach,
- Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach,
- Uniwersytet Śląski w Katowicach (lider).
Głównym celem przedsięwzięcia było zwiększenie widzialności ośrodków naukowych i pracowników badawczych śląskich uczelni, a także zwiększenie wpływu społecznego nauki, który osiągnąć można poprzez ściślejszą współpracę poszczególnych uczelni.
Do tej pory partnerzy konsorcjum podejmowali już wspólnie działania, m.in. w ramach Śląskiego Festiwalu Nauki KATOWICE, wszelkie jednak inicjatywy wciąż były rozproszone i nie wykorzystywały w pełni potencjału, jaki wynika z systematycznej i bliższej współpracy na różnych polach. Projekt pozwolił na zebranie danych dotyczących możliwości uwspólniania procesów. Przygotowano również szereg analiz dotyczących potencjalnych działań uczelni w przyszłości. Na zakończenie projektu przygotowano raport zawierający katalog rekomendacji dotyczących współpracy badawczej, edukacyjnej, promocyjno-informacyjnej oraz zarządczej wszystkich partnerów. Uczelnie biorące udział w projekcie będą teraz podejmowały kolejne starania o uwspólnienie wybranych działań.
1. Badanie potencjału konsolidacyjnego śląskich uczelni
Prace w projekcie rozpoczęły się w październiku 2022 roku. Uczelnie regionu postanowiły podjąć się wspólnej diagnozy potencjału, jakim dysponują. Inicjatywa nawiązywała bezpośrednio do realizowanej wcześniej współpracy siedmiu uczelni, które mają swoją siedzibę w Katowicach, a dzięki której zrealizowano już 6 edycji Śląskiego Festiwalu Nauki KATOWICE. Współpraca ta przerodziła się również w sukces miasta, które otrzymało tytuł Europejskiego Miasta Nauki na 2024 rok (EMNK 2024).
Zespół organizacyjny projektu składał się ze 177 pracowników uczelni, w tym:
- 136 pracowników Uniwersytetu Śląskiego,
- 14 pracowników Akademii Muzycznej,
- 10 pracowników Politechniki Śląskiej,
- 5 pracowników Akademii Wychowania Fizycznego im. J. Kukuczki,
- 4 pracowników Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach,
- 4 pracowników Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach,
- 4 pracowników Śląskiego Uniwersytetu Medycznego.
Kliknij, żeby powiększyć. Tekst alternatywny do pobrania w Wordzie
Uczestnicy projektu pracowali w ramach pięciu zespołów odpowiedzialnych za poszczególne zakresy analityczne:
- zwiększenie wpływu społecznego nauki oraz poziomu umiędzynarodowienia (zespół nr 1 – doskonałość badawcza),
- opracowanie planu wspólnych działań dydaktycznych (zespół nr 2 – doskonałość dydaktyczna),
- określenie potencjału popularyzacyjnego, komunikacyjnego, a także zaplanowanie działań związanych z obchodami Europejskiego Miasta Nauki 2024 (zespół nr 3 – społeczna odpowiedzialność uczelni i akademicki wizerunek Katowic),
- opracowanie koncepcji wspólnej Zielonej Strefy Nauki oraz Sieciowego Centrum Nauki (zespół nr 4 – strefa nauki),
- przeprowadzenie działań analitycznych w zakresie synergii uczelni (zespół nr 5 – analityka i inne efekty synergii).
W lutym 2023 roku przedstawiciele uczelni skupionych w Konsorcjum Akademickim Katowice Miasto Nauki uczestniczyli w spotkaniu, którego celem było rozpoznanie możliwości konsolidacyjnych uczelni | fot. Matylda Klos
Spotkanie w ramach projektu „Wspieranie procesów konsolidacji uczelni” odbyło się w auli im. Kazimierza Lepszego w rektoracie Uniwersytetu Śląskiego. Na zdjęciu przedstawiciele siedmiu śląskich uczelni | fot. Matylda Klos
2. Pozyskanie danych
Do końca stycznia 2023 roku trwało pozyskiwanie danych – ich analiza ma przyczynić się między innymi do uruchomienia w mieście Zielonej Strefy Nauki wraz z Sieciowym Centrum Nauki. Zbierane są również dane w zakresie działalności naukowej, dydaktyki, promocji, komunikacji, popularyzacji nauki oraz procesów zarządczych. W projekcie przewidziano możliwość zlecania zadań ekspertom zewnętrznym. Zrealizowano dzięki temu następujące działania/ekspertyzy:
- Konsultacja w zakresie wpływu nauki na poprawę życia i zdrowia mieszkańców (model społecznej odpowiedzialności uczelni w zakresie citizen science). Ekspertyza opracowana przez dr. Łukasza Lamżę (popularyzatora nauki, ambasadora Śląskiego Festiwal Nauki KATOWICE).
- Konsultacja w zakresie opracowania koncepcji funkcjonalnej Sieciowego Centrum Nauki. Ekspertyza została wykonana przez fundację „Nauka. To Lubię” dr. Tomasza Rożka.
- Proces design thinking w celu opracowania modelu popularyzacji działań citizen science oraz zasad komunikacji naukowej w ramach modelu PEST (public engagement in science and technology) zwiększających potencjał uczelni we wspólnym działaniu na rzecz społeczeństwa. Proces przeprowadziła firma Brain Wave.
- Analiza potencjału rankingowego uczelni ujmowanych jako jeden podmiot pod kątem określenia perspektywy zwiększenia rozpoznawalności wszystkich partnerskich uczelni w sytuacji ich połączenia. Analiza zrealizowana przez THE World Universities Insight Limited.
- Opracowanie modelu zmiany oraz wykonania dokumentacji graficznej dotyczącej Zielonej Strefy Nauki. Usługa została wykonana przez 4Silesia sp. z o.o.
- Analiza porównawcza siedmiu uczelni na podstawie danych finansowych w okresie ostatnich 3 lat (m.in. analiza wybranych elementów aktywów i pasywów, analiza wyników finansowych, analiza stanu środków finansowych, analiza struktury przychodów według źródeł ich pochodzenia oraz wykorzystania, struktura kosztów, analiza wskaźnikowa pozwalających określić zakres i perspektywę konsolidacji). Analiza zrealizowana przez DPC AUDIT PARTNER sp. z o.o.
- Opracowanie katalogu ryzyk związanych z rekomendowanymi formami konsolidacji uczelni partnerskich. Katalog ryzyk został opracowany przez prof. dr. hab. Dominika Anotowicza z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
3. Elementy przewagi konkurencyjnej śląskich uczelni
W ramach projektu zidentyfikowano następujące elementy potencjału i przewagi konkurencyjnej współdziałających ze sobą uczelni:
- porównanie wybranych wskaźników biblio- i naukometrycznych pokazało, że skonsolidowane uczelnie śląskie mają dorobek na porównywalnym poziomie co Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Jagielloński czy Związek Uczelni w Gdańsku im. Daniela Fahrenheita;
- zidentyfikowanie ponad 290 typów realizowanych działań komunikacyjnych skierowanych do różnych grup docelowych w ramach zróżnicowanych kanałów komunikacyjnych (w tym 20 mediów uczelnianych, 11 newsletterów i 12 kanałów streamingowych/podcastów);
- opracowanie rekomendacji dotyczących powołania zespołu składającego się z osób zajmujących się komunikacją i promocją w uczelniach, które mogłyby współpracować w celu wymiany informacji;
- wskazanie i opisanie ponad 45 elementów zasobów związanych z działaniami promocyjno-komunikacyjnymi uczelni (m.in. banki zdjęć i plików multimedialnych, dostęp do baz danych, bazy infografik, oprogramowanie do edycji audiowizualnej i do projektowania graficznego oraz inne narzędzia);
- identyfikacja osób będących modelowymi przedstawicielami grup docelowych dla działalności prowadzonej przez uczelnie;
- identyfikacja działań naukowo-badawczych uczelni z potencjałem do włączenia w nurt citizen science (58 projektów i działań);
- identyfikacja 16 potencjalnych projektów i działań z potencjałem do finansowania nauki obywatelskiej (w ramach wzmacniania przedsiębiorczości, innowacji społecznych i kreatywności);
- opracowanie katalogu ponad 330 wydarzeń kluczowych organizowanych przez uczelnie (w tym ponad 90, w ramach których realizowane są działania w zakresie komunikacji naukowej i ponad 70 wydarzeń o profilu popularnonaukowym);
- baza danych 177 projektów badawczych realizujących działania w zakresie komunikacji naukowej w modelach Public Engagement in Science and Technology (33), Public Understanding of Science (63) oraz Dissemination (81);
- opracowanie katalogu 114 sieci, instytucji i organizacji międzynarodowych i krajowych, którymi członkami są uczelnie (w tym ponad 38 europejskich i światowych sieci wspierających komunikację naukową);
- opracowanie listy ponad 60 instytucji, z którymi uczelnie współpracują w ramach popularyzacji nauki i upowszechniania wyników badań;
- analiza systemów i sposobów zachęcania zespołów naukowych do podejmowania działań w zakresie realizacji działań w ramach 3 misji (na podstawie dobrych praktyk);
- baza danych 187 pracowników uczelni zajmujących się komunikacją naukową (114) lub dysponujących potencjałem do rozpoczęcia działań w ramach komunikacji naukowej (73);
- opracowanie programu szkoleń w zakresie komunikacji naukowej oraz programu studiów podyplomowych w zakresie komunikacji naukowej oraz rekomendacja wspólnego kształcenia w zakresie komunikacji naukowej;
- rekomendacja wprowadzenia mikropoświadczeń jako nowego sposobu na poświadczenie efektów uczenia się, a także stworzenie systemu wsparcia dla osób kształcących się na dwóch kierunkach na różnych uczelniach konsorcjum;
- rekomendacja powołania międzyuczelnianego zespołu ds. jakości kształcenia;
- rekomendacja utworzenia wspólnych zasobów technicznych przez uczelnie partnerskie;
- rekomendacja zacieśnienia współpracy pomiędzy uczelniami w zakresie możliwości wzajemnego wykorzystywania bazy infrastrukturalnej do prowadzenia działalności statutowej (w tym m.in. utworzenie Śląskiego Miasteczka Akademickiego);
- rekomendacja integracji działań uczelni w zakresie wydawnictw, bibliotek i archiwów, prowadzenia zajęć sportowych, czy nauki języków obcych;
- rekomendacja utworzenia forum wymiany doświadczeń w zakresie HR;
- rekomendacja uruchomienie „Programu naukowego dla Śląska” (wspólny fundusz badawczy);
- rekomendacja uruchomienie wspólnej szkoły doktorskiej;
- propozycja uruchomienia programu „Śląski most” (możliwość studiowania przez studentów we wszystkich uczelniach Konsorcjum).
Powiązane artykuły
- Spotkanie w ramach projektu „Wspieranie procesów konsolidacji uczelni” (2.02.2023)
- Podsumowanie projektu konsolidacji uczelni (5.07.2023)
4. Różne oblicza konsolidacji
Aby zrozumieć, na czym miałaby polegać współpraca partnerów Konsorcjum Akademickiego – Katowice Miasto Nauki, trzeba zastanowić się na tym, co oznacza samo pojęcie konsolidacji.
W aktualnie obowiązującym prawie o szkolnictwie wyższym i nauce przewidziano możliwość połączenia uczelni lub włączenia uczelni do innej (w trybie ustawy) bądź też utworzenia federacji uczelni lub związku uczelni. Polskie przepisy dopuszczają więc kilka możliwości konsolidacji, w tym również współdziałanie uczelni w poszczególnych sferach ich działania w drodze stosownych umów o realizacji wspólnych przedsięwzięć.
Łączenie lub włączanie do siebie uczelni
Nie było dotąd w Polsce przypadku, aby proces łączenia lub włączania do siebie uczelni obejmował taką liczbę podmiotów, ile liczy konsorcjum uczelni katowickich, zatrudniających łącznie niemal 18 tysięcy pracowników, w których kształci się niemal 60 000 studentów. Oznaczałoby to nie tylko powstanie największej uczelni w kraju, ale jednocześnie likwidację dotychczas samodzielnie istniejących uczelni o znaczącej pozycji krajowej i międzynarodowej oraz głębokich korzeniach historycznych. Proces taki wymagałby daleko idących reform wewnętrznych i mogłoby zagrozić ciągłości funkcjonowania i niezakłóconych warunków studiowania. Na przeszkodzie takiej operacji stają także odmienności organizacyjno-techniczne (regulacje wewnętrzne, systemy IT, rozwiązania księgowo-płacowe etc.), których połączenie wiązałoby się z ogromnymi kosztami i praktycznymi utrudnieniami zagrażającymi utrzymaniu ciągłości uczelni i wywiązywaniu się przez nie z bieżących zobowiązań.
Federalizacja uczelni
Polskie przepisy dopuszczają utworzenie federacji uczelni w zakresie prowadzenia działalności naukowej, kształcenia doktorantów, nadawania stopni naukowych lub stopni w zakresie sztuki, komercjalizacji wyników działalności naukowej oraz know-how związanego z tymi wynikami.
Dotychczasowe próby tworzenia federacji znacznie mniejszej liczby publicznych uczelni akademickich – przede wszystkim Uniwersytetu Warszawskiego z Warszawskim Uniwersytetem Medycznym oraz trójki tzw. Uczelni Fahrenheita (Uniwersytet Gdański, Politechnika Gdańska, Gdański Uniwersytet Medyczny) ujawniły istotne wady obowiązujących regulacji prawnych. Bez ich wyeliminowania przepisy te nie dostarczają rozwiązań wystarczających do pomyślnego przeprowadzenia procesu federalizacji, którego skutki mogłyby okazać się adekwatne do oczekiwań i trwałe.
Federalizacja wymagałaby uwspólnienia całości prowadzonej działalności naukowej i kształcenia doktorantów, nadawania stopni oraz komercjalizacji działalności. Zakres ten nie jest adekwatny do potrzeb i oczekiwań uczelni Konsorcjum. Nie umożliwia swobodnego określenia zakresu sfederalizowanej działalności naukowej. Dodatkową komplikację stanowią niejasne konsekwencje utworzenia federacji dla trwających relacji, uprawnień i zobowiązań uczelni.
Związek uczelni
Zgodnie z przepisami aktualnej ustawy – prawo o szkolnictwie wyższym, formuła ta została w istocie usunięta, a jej rolę przejąć miały unormowania dotyczące federacji uczelni.
Konsolidacja funkcjonalna
Takie rozwiązanie umożliwia realizację konkretnych wspólnych przedsięwzięć przez uczelnie w ramach konsorcjum lub na podstawie odrębnych umów. Jest to rozwiązanie sugerowane w raporcie z projektu rozpoznającego możliwości konsolidacji uczelni.
5. Konsolidacja funkcjonalna propozycją dla śląskich uczelni
Konsolidacja funkcjonalna wydaje się najbardziej adekwatną formą konsolidacji śląskich uczelni – pozwoliłaby na wykorzystanie w pełni potencjału wszystkich partnerów Konsorcjum Akademickiego – Katowice Miasto Nauki.
Zacieśnienie współpracy może dotyczyć konkretnych zakresów działania, przybierając postać horyzontalnej koordynacji pokrewnych przedsięwzięć poszczególnych uczelni poprzez przyjęcie wspólnych zasad. W wyniku konsolidacji funkcjonalnej znacznie łatwiej można prowadzić przedsięwzięcia w ramach wspólnych jednostek realizujących powierzony im zakres zadań.
Działanie zmierzające w kierunku zacieśnienia współpracy może również polegać na powierzeniu jednej z uczelni realizacji zadań na rzecz pozostałych partnerów. Należy przy tym zwrócić uwagę na merytoryczne uzasadnienie tego działania – ma ono być szansą podniesienia efektywności (wzrost jakości lub spadek kosztów) sposobu realizacji danego zadania.
Spotkanie podsumowujące projekt „Wspieranie procesów konsolidacji uczelni” odbyło się 5 lipca 2023 roku | fot. Olimpia Orządała
Uczestnicy wydarzenia spotkali się w budynku Szkoły Filmowej UŚ | fot. Olimpia Orządała
6. Prezentacja wyników działań w ramach konsolidacji
W ramach projektu sprawdzającego możliwości konsolidacyjne śląskich uczelni analizie poddano kilka obszarów, takich jak:
- Konsolidacja funkcjonalna w zakresie badań naukowych („Program naukowy dla Śląska”; „Śląska Szkoła Doktorska”);
- Konsolidacja funkcjonalna w zakresie kształcenia („Śląski Most”);
- Konsolidacja funkcjonalna w zakresie wymiany międzynarodowej („Silesian Erasmus Area”);
- Konsolidacja funkcjonalna w zakresie komunikacji naukowej i popularyzacji wiedzy;
- Konsolidacja funkcjonalna w zakresie działalności wydawniczej („Śląskie Wydawnictwo Naukowe”);
- Konsolidacja funkcjonalna w zakresie archiwizacji dokumentów („Śląskie Archiwa Naukowo-Akademickie”);
- Konsolidacja funkcjonalna w zakresie systemu informacji naukowej („CINIBA +”);
- Konsolidacja funkcjonalna w zakresie działalności akomodacyjnej („Śląskie Miasteczko Akademickie”);
- Konsolidacja funkcjonalna w zakresie zamówień publicznych („Wspólna grupa zakupowa”);
- Konsolidacja funkcjonalna w zakresie bezpieczeństwa informatycznego (Cyber-Security);
- Konsolidacja funkcjonalna w zakresie legislacji akademickiej.
W ramach wspomnianych obszarów rozpatrywano konkretne szanse i możliwości stojące przed śląskimi uczelniami. Poniżej wskazano, jakie efekty może przynieść ściślejsza współpraca w poszczególnych zakresach wraz z rekomendacjami.
Istotne wydaje się połączenie potencjałów badawczych uczelni w tematach, które są interesujące dla pracowników poszczególnych instytucji – zacieśnienie współpracy powinno dotyczyć transformacji regionu górnośląskiego. Jedną z możliwości takiego działania jest utworzenie wspólnego funduszu badawczego – „Program naukowy dla Śląska”, w ramach którego realizowano będą priorytetowe obszary wspólnego zainteresowania badawczego w zakresie m.in. rozwoju gospodarki, opieki i pomocy społecznej, ochrony środowiska i opieki nad zabytkami. Obszarem współpracy może być także międzyuczelniana szkoła doktorska – „Śląska Szkoła Doktorska”.
Rekomendowane jest opracowanie wspólnych zasad umożliwiających indywidualne uczestnictwo studenta jednej uczelni w wybranych zajęciach na innej uczelni i uznania ich efektów w uczelni macierzystej. Zaleca się powołanie międzyuczelnianego zespołu ekspertów i przygotowanie modyfikacji aktów wewnętrznych uczelni, a także wprowadzenie ścieżek uzyskiwania kompetencji kwalifikowanych mikropoświadczeniami. Wskazane jest wprowadzenie ułatwień do studiowania dwóch kierunków na dwóch różnych uczelniach i wytypowanie kierunków komplementarnych. Jako pilotażowe przedsięwzięcie może być potraktowana zapoczątkowana współpraca Uniwersytetu Śląskiego, Politechniki Śląskiej oraz Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach w zakresie cyberbezpieczeństwa i kompetencji cyfrowych (konsorcjum „Śląskie Centrum Inżynierii Prawa, Technologii i Kompetencji Cyfrowych Cyber-Science” założone w 2022 roku).
Rekomenduje się utworzenie międzyuczelnianego zespołu ds. jakości kształcenia.
Pożądanym krokiem jest uwspólnienie oferty obcojęzycznych kursów adresowanych do studentów przyjeżdżających do uczelni Konsorcjum w ramach programu wymiany studenckiej programu Erasmus+. Należy również zastanowić się nad opracowaniem zasad, na jakich uczelnie zainteresowane oferowałyby możliwość udziału w prowadzonych u siebie zajęciach dla studentów formalnie przyjeżdżających na inną spośród zainteresowanych uczelni. Istotne jest opracowanie uwspólnionej oferty kursów.
Rekomendowane jest powołanie wspólnego zespołu rzeczników prasowych, a także opracowanie wspólnych, zsynchronizowanych działań w zakresie planowania komunikacji i promocji.
Wskazane jest powołanie wspólnego zespołu ds. wizerunku Katowic jako miasta akademickiego i nawiązanie ściślejszej współpracy z właściwymi komórkami Urzędu Miasta.
Należy rozpocząć kształcenie w zakresie komunikacji naukowej (rozpoczynając od kursów dla studentów, doktorantów oraz nauczycieli akademickich, a następnie przechodząc do przedmiotów ogólnouczelnianych i międzyuczelnianych studiów podyplomowych).
Rekomenduje się stworzenie repozytoriów danych dotyczących: projektów badawczych mających potencjał popularyzacyjny, projektów badawczych typu citizen science, pracowników realizujących działania z zakresu komunikacji naukowej oraz uwspólnienie działań w zakresie narzędzi do komunikowania, m.in.: baz danych, banków zdjęć, licencji na oprogramowanie (m.in. graficzne, do montażu audiowizualnego, do analiz komunikacji internetowej, do analiz SEO).
Każda uczelnia Konsorcjum posiada własne magazyny i obsługę administracyjną działalności wydawniczej, jest to więc obszar o wysokiej zbieżności. Gdyby zdecydowano się na konsolidację pełną, to doprowadziłaby ona do połączenia obecnie istniejących wydawnictw zainteresowanych uczelni w jedną skonsolidowaną jednostkę prowadzącą działalność w zakresie wydawniczym (w tym także poligrafii, serwisów internetowych, dystrybucji, sprzedaży, promocji etc.) na rzecz wszystkich zainteresowanych uczelni – „Śląskie Wydawnictwo Naukowe”. Zwielokrotniło by to rangę i zasięg wydawnictwa oraz podniosło efektywność finansową.
Alternatywą dla pełnej konsolidacji pozostaje współpraca uczelni w celu wspólnego zapewnienia określonych czynności usługowych. Współpraca może obejmować: wspólną powierzchnię magazynową, wspólne zamówienia poligraficzne i usługi sprzedażowe, optymalizację kosztów promocji i wspólną platformę udostępniania czasopism.
Konsolidacja funkcjonalna w zakresie archiwizacji dokumentów („Śląskie Archiwa Naukowo-Akademickie”)
Konsolidacja pełna doprowadziłaby do połączenia zasobów przeznaczanych przez zainteresowane uczelnie na zaspokojenie potrzeb w zakresie archiwizacji dokumentów i wyodrębnienie ich do jednostki świadczącej tego rodzaju usługi wspólne na rzecz wszystkich zainteresowanych uczelni – „Śląskie Archiwa Naukowo-Akademickie”. Alternatywą jest np. powierzenie usług archiwizacji jednej uczelni i zmniejszenie przez to kosztów eksploatacyjnych i osobowych.
Istnieje możliwość poszerzenia obecnej współpracy Uniwersytetu Śląskiego i Uniwersytet Ekonomicznego o pozostałe uczelnie – „CINIBA +”. Wymaga to opracowania nowych zasad uczestnictwa i udostępniania zbiorów, organizacji pracy oraz zarządzania infrastrukturą i podziałem kosztów.
Ścisła współpraca zakłada umożliwienie zakwaterowania studentów w domu studenckim innej uczelni niż macierzysta. Koncepcja „Śląskiego Miasteczka Akademickiego” może opierać się na zharmonizowanych rozwiązaniach zawartych w aktach wewnętrznych uczelni. Wysoce pożądana jest w tym zakresie współpraca z miastem Katowice.
Możliwe jest powołanie akademickiej grupy zakupowej, która pozwoli na przeprowadzenie i udzielanie zamówień publicznych w następujących zakresach: zakup energii elektrycznej, gazu, ciepła, ochrony zewnętrznej budynków, usług IT.
Zacieśnienie współpracy umożliwi optymalne pogodzenie respektowania standardów bezpieczeństwa informatycznego z codziennym funkcjonowaniem uczelni i jej oprzyrządowaniem informatycznym. Konsolidacja częściowo na tym polu przebiega w oparciu o działalność Śląskiego Centrum Inżynierii Prawa, Technologii i Kompetencji Cyfrowych Cyber-Science.
Rekomenduje się opracowanie zasad wzajemnego dostępu do baz obowiązujących aktów wewnętrznych w zainteresowanych uczelniach. Umożliwi to korzystanie z przyjętych wzorców oraz ograniczy konieczność powtarzania już wykonanej pracy koncepcyjnej i redakcyjnej.
7. Rekomendacje i wnioski z projektu
Poniżej prezentujemy najważniejsze wnioski wynikające z danych zebrane w ramach projektu:
- skonsolidowane uczelnie śląskie mają dorobek na porównywalnym poziomie, co Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Jagielloński czy Związek Uczelni w Gdańsku im. Daniela Fahrenheita;
- mimo znacznego zróżnicowania profilu dydaktycznego poszczególnych uczelni wchodzących w skład konsorcjum, da się wyodrębnić przestrzenie wyraźnej zbieżności, gdzie potrzeby poszczególnych partnerów konsorcjum (szczególnie w zakresie podnoszenia jakości dydaktyki akademickiej) wyraźnie się pokrywają, a ich wspólna realizacja jest postrzegana jako możliwa lub wręcz pożądana. Uczelnie widzą potrzebę współpracy w obszarach związanych z funkcjonowaniem infrastruktury niezbędnej dla prowadzenia działań dydaktycznych (np. wsparcie wspólnych procesów informatycznych, organizacja zajęć wychowania fizycznego dla studentów);
- uczelnie poszukują rozwiązań pozwalających na zwiększenie konkurencyjności w kontekście coraz większej rywalizacji zarówno w skali krajowej, jak i międzynarodowej, co przejawia się np. w chęci współpracy w zakresie wspólnej promocji oferty edukacyjnej czy w potrzebie współpracy jednostek prawnych, pomocy w interpretacji zawiłych wspólnych kwestii formalnych. Uczelnie uczestniczące w badaniu widzą także dużą szansę we wspólnych działaniach dotyczących współpracy na rzecz studentów (np. stworzenie wspólnego kodeksu studenta i doktoranta), czy też współpracy samorządów studenckich i doktoranckich oraz organizacji (kół naukowych etc.);
- obszarami o szczególnej zbieżności, gdzie większość uczelni deklaruje bardzo zbliżone potrzeby i możliwość wspólnego działania są przede wszystkim: dostępność, kształcenie kadry akademickiej oraz mikropoświadczenia;
- opracowano koncepcję wspólnego portalu edukacyjnego „Kampus Silesia” obejmującego następujące obszary:
- wspólna oferta dydaktyczna dla osób uczących się w „Kampusie Silesia”: promocja oferty dydaktycznej, elastyczne ścieżki kształcenia – oferta modułów do wyboru, mikropoświadczenia jako wspólna waluta;
- wspólna oferta dydaktyczna dla osób uczestniczących w programie Erasmus+: mikropoświadczenia jako wspólna waluta, kierunki w języku angielskim, moduły w językach obcych;
- doskonalenie jakości kształcenia: Międzynarodowy Kongres Jakości Kształcenia, Międzyuczelniany zespół ds. doskonalenia jakości kształcenia, dobre praktyki w zakresie dokonania jakości kształcenia;
- praktyki zawodowe: perspektywa osoby studiującej, perspektywa uczelni, perspektywa praktykodawcy;
- koła naukowe i organizacje studenckie: informacje o kołach naukowych i pozostałych organizacjach studenckich, uczenie się od najlepszych, wspólne projekty (studenckie i nie tylko);
- baza wiedzy „Kampusu Silesia”: perspektywa osoby studiującej, perspektywa nauczyciela i nauczycielki akademickiej, perspektywa uczelni;
- 11 dyscyplin wiodących przypisanych jest wspólnym kierunkom o takiej samej nawie (7) lub o podobnych nazwach (3) oferowanych przez katowickie uczelnie, co daje podstawę do stworzenia wspólnej, komplementarnej, a nie zdublowanej oferty dydaktycznej;
- 4 uczelnie konsorcjum posiadają ofertę ogólnoakademicką, spośród której studenci mogą wybierać przedmioty, przy czym w przypadku 3 uczelni oferta ta spełnia jednocześnie wymogi otwartej, wybieralnej, interdyscyplinarnej oferty akademickiej, co stanowić może bazę dla opracowanie wspólnej oferty tego typu przez uczelnie Konsorcjum;
- ocena potencjału przyrodniczego okolic Rawy w aspekcie planowanych zmian, zapewniających podniesienie jakości życia w Katowicach oraz zidentyfikowanie przestrzeni wokół Rawy jako miejsca łączącego społeczność miasta i środowisko akademickie:
- obszar wokół Rawy ma potencjał, który mógłby łączyć ważne przestrzenie miejskie – rynek w Katowicach i uniwersytecki kampus (Uniwersytet Śląski, Uniwersytet Ekonomiczny) wraz z innymi terenami miasta;
- w zagospodarowaniu obszaru wokół Rawy należy w większym stopniu uwzględnić elementy przyrodnicze. W projektowaniu tej przestrzeni należy zastosować rozwiązania oparte na badaniach naukowych;
- warto także w przestrzeni bulwarów Rawy wprowadzić stałe lub sezonowe obiekty, w których mogą odbywać się zajęcia akademickie lub ogólnodostępne wydarzenia popularnonaukowe;
- śródmieście Katowic, w tym obszar położony nad Rawą, powinno być swoistym showroomem miasta studenckiego i akademickiego, a współpraca uczelni i miasta, niezależnie od działań w innych częściach miasta, powinna tam być szczególnie i na stałe widoczna, promieniując na całe miasto i metropolię.
8. Podsumowanie prac i uchwały uczelni
Na podstawie prac zespołów projektowych został przygotowany raport końcowy, który przekazano do Ministerstwa Edukacji i Nauki. Jednocześnie senaty siedmiu uczelni do końca czerwca przyjęły następujące uchwały zawierające najważniejsze sugestie dalszych działań na podstawie rekomendacji projektowych:
- Uchwała Senatu Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach z dnia 27.06.2023 r.;
- Uchwała nr 80/2022/2023 Senatu Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach z dnia 29.06.2023 r.;
- Uchwała nr 33/2023 Senatu Politechniki Śląskiej z 26.06.2023 r. (Monitor Prawny Politechniki Śląskiej poz. 669);
- Uchwała nr 46/2023 Senatu Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach z dnia 28.06.2023 r.;
- Uchwała nr AR001-2-VI/2023 Senatu Akademii Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach z dnia 27.06.2023 r.;
- Uchwała nr 405 Senatu Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach z dnia 27.06.2023 r.;
- Uchwała nr 14/2023 Senatu Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach z dnia 26.06.2023 r.
We wszystkich uchwałach zwrócono uwagę na to, że wyniki analiz nie uzasadniają połączenia uczelni. Inne formy współpracy, takie jak federalizacja czy utworzenie związku uczelni uznano za nieznajdujące zastosowania lub niemożliwe w ramach obecnego prawodawstwa. Wskazano jednocześnie, że wnioski z prac projektowych stanowią podstawę do przeprowadzenia konsolidacji funkcjonalnej.
Wśród najważniejszych korzyści dla uczelni podejmujących się takiego działania wymieniono:
- podniesienie jakości działalności badawczej,
- wzmocnienie atrakcyjności oferty dydaktycznej,
- wzrost wpływu na otoczenie społeczno-gospodarcze
- potencjalną poprawę efektywności ekonomicznej.
Sugestie dotyczące dalszego rozwoju współpracy pomiędzy uczelniami tworzącymi Konsorcjum Akademickie – Katowice Miasto Nauki będą w najbliższym czasie analizowane przez władze uczelni, które w porozumieniu ze społecznością akademicką podejmą decyzje co do dalszej współpracy i wdrożenia rekomendacji.
„Wspieranie procesów konsolidacji uczelni”
Umowa grantowa nr MEiN/2022/DIR/1761