Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego
UŚ wspiera dobrostan społeczności akademickiej
Jak co roku 10 października obchodzony jest Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego. Tematem przewodnim tegorocznego dnia jest nadanie priorytetu dobremu samopoczuciu psychicznemu w miejscu pracy i pomoc w radzeniu sobie ze stresem w pracy.
Niestety w ostatnim czasie rosnące wymagania pracy są wielokrotnie większe niż dostępne zasoby osobiste i zasoby pracy, co przekłada się na bardzo duże ryzyko przewlekłego stresu w pracy i swoistą epidemię wypalenia zawodowego, wyczerpania emocjonalnego czy zaburzeń lękowych w miejscu pracy. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że lęk i depresja powodują utratę 12 miliardów dni roboczych rocznie na całym świecie, co kosztuje globalną gospodarkę 1 bilion dolarów rocznie.
W Polsce badania przeprowadzone w 2024 roku przez Mindgram potwierdzają, że 45% badanych osób jest wypalonych zawodowo, a co piąta osoba doświadcza wysokiego nasilenia wypalenia. Jedna trzecia osób pracujących obserwuje u siebie obniżenie zdolności do pracy, a prawie połowa doświadcza wzmożonych reakcji emocjonalnych. To plasuje nasz kraj na 3. miejscu w Europie pod względem narażenia na wypalenie zawodowe.
Specjaliści podkreślają, że odpowiednia kultura pracy sprzyjająca dobrostanowi osób zatrudnionych oraz dobre nawyki i zachowania wzmacniające nasze zasoby w pracy mogą skutecznie pomóc w radzeniu sobie z sytuacjami stresowymi podczas pracy.
Jako przykład prozdrowotnych zachowań, które potrafią skutecznie ochronić przed nadmiernymi kosztami stresu w pracy, psychologowie wskazują „job crafting”, czyli drobne, oddolne zmiany w pracy, wprowadzone przez pracowników z ich własnej inicjatywy (Bakker & Oerlemans, 2019; Wrzesniewski & Dutton, 2001).
Przykładowe, sprawdzone w badaniach (Randel, Galvin & Alves, 2024) działania oddolne mogą polegać m.in. na wprowadzeniu w zespole współdzielonego kalendarza, w którym współpracownicy mogą uwzględnić swoje potrzeby, ustanowieniu i poszanowaniu okresów tzw. cichej pracy i powstrzymanie się od ich zakłócania, wykorzystanie przestrzeni pracy do lepszej pracy i regeneracji i umiejętne korzystanie z przerw w pracy (strefy skupienia i strefy relaksu).
Strefy wyciszenia i relaksu
Potrzebujemy wyciszenia w sytuacji nagromadzenia bodźców i trudnych wyzwań. Zorientuj się, czy w Twoim otoczeniu masz pokój wyciszenia i jeśli poczujesz, że potrzeba Ci spokoju, to skorzystaj z tej przestrzeni. Jeśli nie masz takiej możliwości, to zadbaj o odpowiednie słuchawki wyciszające, które pozwolą na lepsze skupienie uwagi i odgrodzą Cię od zanieczyszczenia hałasem w miejscu pracy.
W ramach projektu DUO przygotowano w budynkach UŚ pokoje wyciszenia.
Pokoje wyciszenia
W przestrzeni kampusów uniwersyteckich znajdują się wyznaczone i wyposażane miejsce wyciszenia: zlokalizowane w budynkach, gdzie prowadzona jest dydaktyka. Dostęp do pokojów wyciszenia jest otwarty dla całej społeczności akademickiej, jednakże z poszanowaniem pierwszeństwa użytkowania dla osób w spektrum autyzmu i neuroróżnorodnych. Celem pokoi wyciszenia jest zapewnienie wytchnienia, uspokojenia wszystkim użytkownikom ze społeczności akademickiej, szczególnie osobom, które potrzebują, by odpocząć od nadmiaru bodźców w kontrolowanym przez siebie i bezpiecznym środowisku.
Pokoje wyciszenia zapewniają przyjazne środowisko sensoryczne, które użytkownik może dostosować do siebie, poprzez kontrolę poziomu oświetlenia i dźwięków.
Lokalizacja:
- Wydział Nauk Przyrodniczych, Katowice, Bankowa 9, numer pokoju 0.31
- Wydział Nauk Społecznych, Katowice, ul. Bankowa 11, numer pokoju 29
- Wydział Prawa i Administracji, Katowice, ul. Bankowa 11b, numer pokoju 46
- Wydział Nauk Ścisłych i Technicznych, Katowice, ul. Bankowa 14, numer pokoju 326
- Wydział Nauk Ścisłych i Technicznych, Katowice, ul. Bankowa 14, numer pokoju 410 A
- Wydział Nauk Ścisłych i Technicznych, Katowice, ul. Szkolna 9, numer pokoju 22
- Wydział Humanistyczny, Katowice, ul. Uniwersytecka 4, numer pokoju C018
- Wydział Humanistyczny, Katowice, ul. Uniwersytecka 4, numer pokoju B08
- Wydział Nauk Przyrodniczych, Katowice, ul. Jagiellońska 28, numer pokoju – parter, pokój za szatnią
- Wydział Teologiczny, Katowice, ul. Jordana 18, numer pokoju III piętro, sala 304/3
- Wydział Nauk Społecznych, Katowice, ul. Grażyńskiego 53, numer pokoju 1
- Wydział Nauk Ścisłych i Technicznych, Sosnowiec, ul. Będzińska 39, numer pokoju 224
- Wydział Nauk Przyrodniczych, Sosnowiec, ul. Będzińska 60, numer pokoju 103
- Wydział Humanistyczny, Sosnowiec, ul. Grota Roweckiego 5, numer pokoju 3.27
- Wydział Nauk Ścisłych i Technicznych, Chorzów, ul. 75 Pułku Piechoty 1a, numer pokoju G/0/06
- Wydział Nauk Ścisłych i Technicznych, Chorzów, ul. 75 Pułku Piechoty 1, budynek H, numer pokoju 034A/bud. H
- Wydział Sztuki i Nauk o Edukacji, Cieszyn, ul. Bielska 62, numer pokoju B.18
- Wydział Sztuki i Nauk o Edukacji, Cieszyn, ul. Niemcewicza 2, numer pokoju H.02
- Wydział Sztuki i Nauk o Edukacji, Cieszyn, ul. Niemcewicza 6, numer pokoju C 1.11
- Wydział Sztuki i Nauk o Edukacji, Cieszyn, ul. Paderewskiego 13 (budynek F), numer pokoju F.11B
Photo by Deniz Altindas on Unsplash
Rozładowywanie emocji
Badania potwierdzają, że wielu z nas obserwuje u siebie i współpracowników nadmierne reakcje emocjonalne w pracy. Reagowanie pod wpływem silnych emocji nie jest skuteczną metodą radzenia sobie z trudnymi sytuacjami, może przysporzyć więcej kłopotów i spotęgować stres w pracy. Dlatego warto obserwować emocje swoje i swoich współpracowników, czasem odczekać chwilę, zastosować strategie rozładowujące emocje, np. wyjść z pokoju… i po jakimś czasie można spokojnie, bardziej zadaniowo podejść do problemu.
Można także zastosować praktykę uważności i zakotwiczyć swoją uwagę, aby móc spojrzeć na sytuację z innej perspektywy.
Wspólna uprawa roślin
Warto w pracy otaczać się roślinami. W niektórych organizacjach osoby zatrudnione dbają o kontakt z naturą, organizując np. ogrody społeczne. Zadbanie o przestrzeń wokół siebie i znalezienie wspólnego hobby z współpracownikami może pomóc w rozładowaniu codziennego stresu w pracy.
Fika… Cóż, że ze Szwecji
Szwedzi celebrują tzw. fika, czyli przerwę w pracy, od zadań przed ekranem komputera i innych trudnych wyzwań. Fika to krótka przyjemna przerwa przeznaczona na „wspólną kawę i ciastko” i rozluźniającą, niekoniecznie związaną z pracą, rozmowę z współpracownikami lub bliskimi. Dopuszczalne są oczywiście rozmaite odmiany, np. wspólne śniadanie lub lunch.
Postaw na samorozwój
Wiele organizacji zapewnia pracownikom możliwość skorzystania z dostępnych form rozwoju. Szkolenia i inne formy mikro uczenia się są na wyciągnięcie ręki. W uniwersytecie można wysłuchać podcastu, wykładu kolegi czy koleżanki, skorzystać z webinarów i kursów MOOC itp. Można też w ramach zespołu podzielić się wiedzą, którą zdobyliśmy ostatnio.
Polecamy ogólnodostępne i bezpłatne kursy na platformie NAVOICA.PL. To polska platforma edukacyjna z kursami typu MOOC, należąca do Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, którą rozwija Ośrodek Przetwarzania Informacji – Państwowy Instytut Badawczy (OPI PIB). Nazwa platformy pochodzi od Nawojki, która zgodnie z legendą była pierwszą polską studentką. W Światowym Dniu Zdrowia Psychicznego szczególnie polecamy kurs pn. „Mindfulness w rozwoju osobistym i zawodowym”, przygotowany przez ekspertki z Instytutu Psychologii Uniwersytetu Śląskiego: dr Dagnę Kocur, prof. UŚ oraz dr Magdalenę Hylę.
Zastosuj praktyki uważności
Techniki skupiania uwagi pozwalają skoncentrować nasze myśli i doznania na wybranym fragmencie rzeczywistości z pominięciem tego, co w danej chwili nie jest dla nas ważne. Po „zakotwiczeniu” uwagi możemy zastosować praktykę wdzięczności lub spróbować zamienić automatyczne myśli i zachowania na bardziej uważne i kontrolowane przez nas sposoby bycia.
Photo by Lesly Juarez on Unsplash
Photo by Matthew Ball on Unsplash
Bądź w ruchu
Większość pracowników spędza dzień w pracy przed komputerem. Jeśli to także Ciebie dotyczy, to staraj się wykorzystać każdą okazję, aby wstać na chwilę od biurka i przejść się, np. aby wydrukować potrzebne dokumenty, porozmawiać z kolegą z zespołu osobiście, a nie przez telefon czy komunikator. Jeśli masz do wyboru windę czy schody, to wybierz schody. Twój organizm na pewno Ci za to podziękuje. Po pracy dobrze jest regenerować się w ruchu i na świeżym powietrzu.
Dbaj o relacje społeczne
Stresująca praca jest mocno dla obciążająca, ale dbałość o dobre relacje z ludźmi pozwala nam skutecznie niwelować skutki stresu w pracy. Dobrze jest zapamiętać, że „lepsze jest wrogiem dobrego” i nie warto rezygnować z wieczoru z przyjaciółmi lub wspólnego spędzania czasu z bliskimi kosztem „idealnego dopracowywania” prezentacji czy raportu.
Zadbaj o dobry sen
Badania potwierdzają, że krótszy sen (poniżej 6–7 godzin na dobę) jest predyktorem mniejszego tempa pracy i dłuższego czasu wykonania podstawowych czynności. Pracownicy często nie rozumieją paradoksu, że w stanie niewyspania pracują mniej wydajnie, a przez to potrzebują więcej czasu na realizację zadań co potęguje ich stres w pracy. Zadbanie o prawidłową higienę snu jest nie do przecenienia. Badania przeprowadzone w NASA pokazały, że już 26-minutowe drzemki przyniosły ponad 30% wzrost skuteczności wykonywania zadań.
Propozycje aktywności
Dodatkowo, uwzględniając zalecenia specjalistów, chcemy Państwa zachęcić do skorzystania z możliwości przeznaczenia godziny czasu pracy 10 października na dowolne aktywności, które pozwolą poprawić nastrój i samopoczucie, wzmocnią dobrostan i będą sprzyjały regeneracji po trudniejszych wyzwaniach.
Przygotowaliśmy kilka propozycji, w jaki sposób można wykorzystać tę chwilę dla zdrowia:
SPIN-Place (ul. Bankowa 5) zaprasza na filiżankę dobrej kawy oraz do strefy gier i relaksu – piłkarzyki, cymbergaje, dart.
CINiBA (ul. Bankowa 11) zachęca do odwiedzenia swoich stref nauki lub relaksu i skorzystania z możliwości wyciszenia w kabinach pracy indywidualnej lub spędzenia czasu przy grach planszowych w przestrzeni „Akwarium”.
Instytut Psychologii zachęca wszystkich zainteresowanych do wysłuchania webinaru zatytułowanego „Zdrowie psychiczne w dobie podwyższonego kortyzolu” – przygotowanego przez Marylę Sokołowską, doktorantkę Szkoły Doktorskiej pod kierunkiem prof. Moniki Stojek. Webinar odbędzie się w godz. 13.00–13.45 na MS Teams.
Zachęcamy również do skorzystania z kursu pn. „Mindfulness w rozwoju osobistym i zawodowym” opracowanego przez dr Dagnę Kocur, prof. UŚ oraz dr Magdalenę Hylę.
Dział HR i Welcome Point zaprasza do USil Meeting Point (ul. Bankowa 14. I p., pok. 415) na FIKA HOUR. W godz. 11.00–12.00 oraz 14.00–15.00 przygotujemy dla Was pyszną kawę lub herbatę, a dla kilkuosobowych grup mamy do wyboru gry planszowe i łamigłówki umysłowe, proponujemy też konwersację w języku angielskim przy kawie lub herbacie.
Photo by Fabian Møller on Unsplash
Gdzie szukać pomocy?
Jeżeli potrzebujesz pomocy i chcesz porozmawiać, poniżej znajdziesz pomocne telefony:
- Bezpłatne całodobowe wsparcie dla osób dorosłych doświadczających kryzysu psychicznego: czat 116sos.pl; tel. 116 123
- Antydepresyjny telefon zaufania Fundacji ITAKA: tel. 22 484 88 01
- Telefon zaufania dla mężczyzn: tel. 608 271 402
- Ogólnopolski Całodobowy Telefon dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia”: tel. 800 120 002
- Telefon Zaufania dla dzieci i młodzieży Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę: czat 116111.pl, tel. 116 111
- Bezpłatny całodobowy telefon zaufania dla dzieci i młodzieży Rzecznika Praw Dziecka: tel. 800 12 12 12
Inicjatywy na UŚ związane ze zdrowiem psychicznym
Przy okazji 10 października warto wspomnieć o inicjatywach na naszej uczelni związanych ze zdrowiem psychicznym. Uniwersytet Śląski w Katowicach podejmuje działania wspierające zdrowie i dobrostan społeczności akademickiej. Są to bezpłatne aktywności skierowane do różnych grup, a udział w nich jest dla członków społeczności akademickiej całkowicie dobrowolny. Zachęcamy do korzystania z różnych form wsparcia w ramach uczelni.
Dla pracowniczek i pracowników
Poradniki dla pracowniczek i pracowników Uniwersytetu Śląskiego
Uczelnia przygotowała dwa poradniki dla pracowniczek i pracowników:
- Trudne sytuacje w relacjach ze studentami. Zasady postępowania i scenariusze rozmów;
- Kontakt z osobami z zaburzeniami psychicznymi – poradnik dla pracowników Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.
Materiały są dostępne w formacie PDF na stronie uczelni (po zalogowaniu): us.edu.pl/pracownik/poradniki lub w wersji papierowej w Centrum Obsługi Studentów.
„Deklaracja Uniwersytetu Śląskiego – wspólnoty równych i różnorodnych”
Na Uniwersytecie Śląskim podejmowane są inicjatywy, które sprzyjają realizacji zasad równości i różnorodności. Nasza uczelnia wdraża program polityki równości zgodnie z opracowaną i przyjętą „Deklaracją Uniwersytetu Śląskiego – wspólnoty równych i różnorodnych”. W celu jej realizacji opracowywane i rozwijane są szczegółowe programy działań.
Dostępne są inicjatywy równościowe, m.in. plan równości płac, projekt GEPARD – program równości płci w środowisku akademickim, Europejska Karta Naukowca, sekcja wsparcia (np. jak przeciwdziałać mobbingowi), sekcja informacyjna (poradniki, raporty, szkolenia), a także ciekawe webinary poświęcone tematyce równego traktowania: us.edu.pl/uczelnia/rowne-traktowanie/#czytaj-dalej.
Photo by Tim Marshall on Unsplash
Photo by Priscilla Du Preez CA on Unsplash
Dla studentek i studentów oraz doktorantek i doktorantów
Indywidualne Dostosowanie Studiów (IDS)
Jeśli masz specjalne potrzeby edukacyjne związane z niepełnosprawnością, Uniwersytet Śląski oferuje możliwość uzyskania Indywidualnego Dostosowania Studiów. Proces ubiegania się o IDS jest opisany krok po kroku, co pozwoli na lepsze zrozumienie, jakie wsparcie można uzyskać. Z Indywidualnego Dostosowania Studiów mogą korzystać również osoby w kryzysach emocjonalnych oraz będące w trudnych momentach życiowych.
Szczegółowe informacje: us.edu.pl/student/studia/tok-studiow-2/wsparcie-i-fundusze-dostosowanie-do-specjalnych-potrzeb-indywidualne-dostosowanie-studiow.
Stypendia i zapomogi
Uniwersytet Śląski oferuje różne rodzaje wsparcia finansowego dla studentek i studentów, w tym stypendia socjalne, stypendia dla osób niepełnosprawnych, stypendia rektora i zapomogę. Jeśli spełniasz odpowiednie kryteria, możesz ubiegać się o te świadczenia, które mogą pomóc w pokryciu kosztów związanych z nauką: us.edu.pl/student/wsparcie-i-fundusze/swiadczenia-stypendia-i-zapomoga.
Bezpłatne konsultacje psychologiczne
Jeśli jesteś studentką/studentem lub doktorantką/doktorantem na Uniwersytecie Śląskim i potrzebujesz wsparcia psychologicznego, możesz skorzystać z bezpłatnej pomocy psychologów. W Centrum Obsługi Studentów znajdziesz profesjonalistów, którzy służą wsparciem w trudniejszych chwilach.
Poznaj zespół psychologów i uzyskaj wsparcie: us.edu.pl/student/wsparcie-i-fundusze/pomoc-psychologiczna-nasz-zespol.
Społeczność osób w spektrum autyzmu
Aby otrzymać wsparcie w ramach społeczności osób w spektrum autyzmu, należy napisać wiadomość na adres: ids@us.edu.pl.
Rzecznik praw studenta i doktoranta
Na Uniwersytecie Śląskim działa rzecznik praw studenta i doktoranta. Rzecznik podejmuje m.in. mediacje w sytuacjach konfliktowych, udziela doradztwa w kwestiach związanych z kształceniem i stypendiami oraz przekazuje władzom uczelni informacje o problematycznych sytuacjach. To ważna osoba wspierająca środowisko akademickie. Podstawowymi zasadami działania zespołu rzecznika są dyskrecja i lojalność.
Dowiedz się więcej: us.edu.pl/student/wda/skarbiec-wiedzy/rzecznik-praw-studenta-i-doktoranta.
Pamiętajmy, że zdrowie psychiczne jest równie ważne jak zdrowie fizyczne. Uniwersytet Śląski w Katowicach dba o dobrostan społeczności akademickiej, dostarczając wsparcia w różnych obszarach. Dzielmy się tą informacją, aby inni również mogli skorzystać z naszych zasobów.