Na terenie chorzowskiego kampusu Uniwersytetu Śląskiego w piątek 31 marca 2017 roku odbyła się inauguracja Uniwersyteckich Laboratoriów Kontroli Atmosfery (ULKA). Jednostka powstała między innymi w celu umożliwienia kształcenia w zakresie monitoringu stanu środowiska z wykorzystaniem nowoczesnych metod.
ULKA to układ laboratoriów: balonu na ogrzane powietrze wyposażonego w aparaturę pomiarową oraz laboratoriów stacjonarnych zaopatrzonych w aparaturę do badań zanieczyszczeń atmosfery (ABZA). Inauguracja połączona była z prezentacją balonu, który studenci i wykładowcy wykorzystywać będą do prowadzenia badań dotyczących jakości powietrza, źródła zanieczyszczeń oraz kierunków ich przemieszczania się. Napowietrzne laboratorium umożliwiające prowadzanie bezpośrednich pomiarów składników powietrza, zarówno w gradiencie poziomym, jak i pionowym do wysokości około 4 km, w znacznym stopniu wykorzystywane będzie do celów dydaktycznych.
fot. Sekcja Prasowa UŚ
Stacjonarne laboratoria wyposażone w aparaturę ABZA służyć będą zarówno studentom, jak i doktorantom w opanowaniu metod i technik badawczych, które stosuje się w ocenie stanu środowiska i jego zagrożeń, a także poznawaniu innowacyjnych działań proekologicznych zgodnych z zasadami zrównoważonego rozwoju. Jednym z celów tych laboratoriów będzie dalsza analiza prób pobranych z pokładu balonu.
Najbliższe plany obejmują zakup nowoczesnej aparatury dla napowietrznego mobilnego laboratorium. Wyposażenie balonu stanowić mają:
- urządzenie do pomiaru koncentracji pyłów PM10, PM2,5 oraz absorpcji światła, a także składu chemicznego powietrza,
- aethalometr służący do badania stężenia sadzy w atmosferze,
- analizator stężenia nanocząstek,
- spektrometr do analizy gazów.
fot. dr Beata Smieja-Król
W planach jest również rozbudowanie laboratorium o kolejną jednostkę mobilną – samochód terenowy służący do transportu balonu i stanowiący jednocześnie wyposażone w aparaturę laboratorium badawcze, które w czasie rzeczywistym będzie współpracowało z urządzeniami na pokładzie balonu.
Z układu laboratoriów korzystać będą naukowcy i studenci Uniwersytetu Śląskiego z Wydziału Nauk o Ziemi, Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska oraz Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii.
Pierwsze badania ozonu zanieczyszczającego dolną warstwę atmosfery zostały przeprowadzone przez pracowników Instytutu Fizyki Uniwersytetu Śląskiego w 2000 roku. Do badań wykorzystano wówczas balon prywatny.
→ Prezentacja dotycząca Uniwersyteckich Laboratoriów Kontroli Atmosfery (pdf)
Projekt został zrealizowany przy wsparciu finansowym Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach.
fot. dr Beata Smieja-Król