Uniwersytet Śląski w Katowicach

Siedem śląskich uczelni razem z miastem Katowice przygotowuje się do obchodów Europejskiego Miasta Nauki Katowice 2024. W nadchodzącym roku zaproponujemy liczne aktywności, które złożą się na pasma programowe:

1. 50 Tygodni w Mieście Nauki, 
2. Miasto–Region–Akademia, 
3. Program Młodych Miasta Nauki, 
4. program edukacyjny Nauczyciele – Nauczycielom,
5. program wydarzeń specjalnych.

W czerwcu czeka nas również konferencja EuroScience Open Forum 2024. ESOF to odbywające się co dwa lata wydarzenie mające na celu zaoferowanie społeczności naukowej platformy do interdyscyplinarnej i przekrojowej debaty na temat kultury naukowej, badań i innowacji. Dyskusje podczas konferencji są adresowane do społeczeństwa i realizowana z jego udziałem.

W ramach wszystkich wydarzeń chcemy przybliżyć naukę i pokazać, że odkrywanie wiedzy może być znakomitą zabawą, bez względu na wiek. Zależy nam, by to nauka była fundamentem i nowym przemysłem regionu.

Przez cały 2024 rok organizowane będą wydarzenia wokół tygodni tematycznych, poświęconych najważniejszych zagadnieniom naukowym, społecznym i kulturowym. Poszczególne aktywności zostaną skierowane do osób łaknących wiedzy, amatorów, a także specjalistów w danej dziedzinie, naukowców, nauczycieli czy przedstawicieli świata biznesu i mieszkańców Katowic. Uczestnicy zostaną zaproszeni do wzięcia udziału w spotkaniach o charakterze popularnonaukowym, branżowym, jak również kulturalnym czy sportowym.

Do programu 50 Tygodni w Mieście Nauki propozycje działań zgłosiły uczelnie Konsorcjum Akademickiego – Katowice Miasto Nauki oraz reprezentanci otoczenia społeczno-gospodarczego. Celem aktywności w ramach tygodni jest poruszenie istotnych problemów na szczeblu lokalnym, regionalnym, krajowym i europejskim oraz przedstawienie możliwych dla nich rozwiązań. 

Wiele wydarzeń uświetni obecność gości specjalnych – naukowców i popularyzatorów, zarówno polskich, jak i zagranicznych. Opowiedzą oni m.in. o swoich badaniach naukowych oraz postarają się przybliżyć uczestnikom wiedzę z zakresu reprezentowanej przez siebie dyscypliny.  

Program aktywności w ramach 50 Tygodni w Mieście Nauki tematycznych będzie budowany w oparciu o następujące wytyczne: naukowe podstawy, europejski zasięg, współpraca krajowa, międzynarodowa oraz instytucjonalna, społeczna odpowiedzialność, zróżnicowany i popularnonaukowy przekaz, jak również trwały efekt. Zależy nam przede wszystkim na włączeniu do tych inicjatyw społeczności lokalnej, z którą wspólnie wypracowane zostaną rozwiązania polepszające jakość życia w mieście. 

Tematy poszczególnych tygodni będą odnosić się do najistotniejszych w XXI wieku obszarów badań. Zawarte zostaną w 6 ścieżkach tematycznych EMNK 2024:

• zdrowie i jakość życia – obejmuje m.in. odpowiednie planowanie przestrzeni publicznych, w tym zwiększenie dostępu do usług zdrowotnych oraz promocję zdrowia i zwrócenie uwagi na profilaktykę;
• klimat i środowisko – dotyczy zagadnień związanych z zachodzącymi zmianami klimatycznymi i zanieczyszczeniem środowiska, a także zrównoważonych miast;
• przemysły przyszłości – w ramach ścieżki będzie mowa o nowych rozwiązaniach transformacyjnych, rozwoju nowoczesnych technologii i sektorów kreatywnych, takich jak e-sport oraz gamedev;
• innowacje społeczne – celem ścieżki jest zwrócenie uwagi m.in. na ważną rolę citizen science, czyli nauki obywatelskiej, która przy wsparciu mieszkańców ma realną szansę wpłynąć na pracę naukowców;
• dziedzictwo przemysłowe i kulturowe – obejmie procesy transformacji społeczno-gospodarczej w regionach, w których obecny był przemysł ciężki oraz zwróci uwagę na specyficzną kulturę, jaka się wokół niego wytworzyła;
• kreacja i krytyka – w ramach ścieżki poruszone zostaną zagadnienia kreowania i prowadzenia narracji – tego, w jaki sposób przyswajamy wiedzę i informacje, ale także dotyczyć będzie krytycznego namysłu nad przedsięwziętymi działaniami. 

Za opiekę merytoryczną i format każdego z 50 Tygodni w Mieście Nauki odpowiedzialni są kuratorzy. Mogą nimi zostać naukowcy z uczelni konsorcjum lub pozostali przedstawiciele świata nauki z kraju i Europy. Kuratorzy wspólnie z pracownikami naukowymi, studentami, doktorantami oraz reprezentantami mieszkańców Katowic zadbają o różnorodność programu.

Realizacja pasma 50 Tygodni w Mieście Nauki pozwoli także na zaprezentowanie szerokiej publiczności potencjału naukowego naszego regionu – dzięki zaplanowanym działaniom komunikacyjnym i medialnym, będziemy informowali o wybitnych osiągnięciach uczelni Konsorcjum Akademiciego – Katowice Miasto Nauki.

Głównym koordynatorem i moderatorem pasma 50 Tygodni w Mieście Nauki jest dr Łukasz Lamża – filozof, dziennikarz naukowy, popularyzator i jeden z ambasadorów Śląskiego Festiwali Nauki KATOWICE. 

Więcej informacji znaleźć można na stronie poświęconej 50 Tygodniom w Mieście Nauki.

Celem inicjatywy jest połączenie wysiłków wszystkich zainteresowanych budowaniem Miasta Nauki. Poza pracownikami naukowymi, studentami i doktorantami będą to również mieszkańcy regionu, przedstawiciele kultury, sztuki, edukacji i biznesu, a także aktywiści i społecznicy.

Na program złoży się się blisko 250 wydarzeń, takich jak: konferencje naukowe i popularnonaukowe, wydarzenia muzyczne, kulturalne oraz rekreacyjne, a także inicjatywy społeczne, kongresy i festiwale. Realizatorami inicjatyw będą miasto Katowice, Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia, województwo śląskie oraz uczelnie wchodzące w skład Konsorcjum Akademickiego – Katowice Miasto Nauki.

Szczegóły niebawem pojawią się na stronie poświęconej programowi Miasto-Region-Akademia. Już teraz można zgłaszać propozycje aktywności.

W ramach EMNK 2024 proponujemy specjalne pasmo przeznaczone dla ambitnych przedstawicieli młodego pokolenia – Program Młodych Miasta Nauki. W pracach nad jego kształtem uczestniczą: sejmik młodzieżowy województwa śląskiego, młodzieżowa rada miasta oraz porozumienie samorządów studenckich i doktoranckich. Celem jest udostępnienie młodym ludziom własnej przestrzeni, by wyrazić swój głos i zaprezentować swoje zaangażowanie w społeczną i naukową działalność. 

Program przygotowany w oparciu o potrzeby młodych mieszkańców i użytkowników miasta pozwoli na stworzenie miejsca, w którym młodzi ludzie zechcą pozostać i rozwijać swoją przyszłość. W planach przewidziano m.in.: debaty i wydarzenia popularnonaukowe młodych (konkursy szkolne, pokazy licealistów, studenckie koła naukowe), konferencje studenckie i doktoranckie, cykle warsztatów, juwenalia, otrzęsiny, bale, wydarzenia rozrywkowe i inne akcje społeczne.

Wśród propozycji dla młodych odbiorców EMNK 2024 znajdują się także dwa wydarzenia wchodzące w w skład pasma wydarzeń kluczowych, są to:

• Konkurs EUCYS (EU Contest for Young Scientists) to jedna z możliwości zaprezentowania swoich umiejętności przez młodych naukowców. Skierowany jest on do osób pomiędzy 14. a 21. rokiem życia, które nie ukończyły jeszcze pierwszego semestru studiów pierwszego stopnia. W 2024 roku w Katowicach odbędzie się już 35. edycja tego wydarzenia. Jego celem jest promowanie współdziałania i wymiany wiedzy pomiędzy młodymi badaczami. Laureatami zostają uczniowie z najlepszymi osiągnięciami naukowymi z Europy i krajów afiliowanych. Na finalistów czekają atrakcyjne nagrody finansowe, staże w czołowych europejskich ośrodkach badawczych i możliwość wzięcia udziału w uroczystości wręczenia Nagród Nobla w Sztokholmie. 
• Konkurs EU TalentOn, którego organizatorem jest Komisja Europejska. W ramach wydarzenia drużyny składające się z naukowców mieszczących się w przedziale 21–35 lat, pochodzących z różnych krajów Europy oraz krajów zrzeszonych w Horyzoncie Europa, wypracowują rozwiązania globalnych problemów, powiązanych tematycznie z 5 misjami Unii Europejskiej:

1. adaptacja do zmian klimatu, 
2. profilaktyka przeciwnowotworowa oraz opieka nad chorymi na raka, 
3. inteligentne i neutralne klimatycznie miasta,
4. przywracanie żyzności gleby,
5. woda oraz odnawianie środowiska naturalnego oceanów.

W EU TalentOn konkursie bierze udział ponad 100 uczestników. 

Program ma na celu integrację środowiska nauczycieli akademickich i nauczycieli szkolnych. Celem jest stworzenie przestrzeni do wzajemnej wymiany myśli i doświadczeń, która pozwoli na wypracowanie wspólnych rozwiązań i inspiracji, z których korzystać będą przedstawiciele środowiska nauczycielskiego.

Do życia powołanych zostanie 6 akademii, powiązanych ze wspomnianymi już sześcioma ścieżkami tematycznymi Europejskiego Miasta Nauki 2024:

1. klimat i środowisko,
2. przemysły przyszłości,
3. zdrowie i jakość życia,
4. innowacje społeczne,
5. dziedzictwo przemysłowe i kulturowe,
6. kreacja i krytyka.

Każda z nich będzie miała swój tydzień tematyczny składający się z warsztatów podnoszących kompetencje w danym zakresie.

Przed rozpoczęciem prac przewidziane są konsultacje i diagnoza wzajemnych potrzeb. Umożliwią one rozpoznanie aktualnych potrzeb uczniów oraz tego, jak chcieliby się komunikować z uczelniami, a także w jaki sposób uczelnie powinny komunikować się z nimi. Definiowanie potrzeb ma doprowadzić do znalezienia odpowiedzi na pytania, jakimi metodami nauczyciele szkolni mogliby lepiej współpracować z uczniami i które z metod cieszą się największym zainteresowaniem wśród młodzieży. Celem jest sprostanie wymaganiom stawianym współcześnie przed młodymi ludźmi i trudnościom, z jakimi muszą się zmierzyć na drodze edukacji.

Program Nauczyciele – Nauczycielom zakłada innowacyjność w zakresie metod nauczania, opartą na różnego typu projektach oraz pracy zespołowej, które nadają dodatkowych kompetencji miękkich. Pragniemy pokazać, że umiejętności kadry akademickiej i nauczycieli szkolnych mogą się równoważyć i być dla siebie wzajemną motywacją – dlatego stawiamy na równoważność i wzajemność tych relacji.

W Radzie Programowej zasiądą autorytety pedagogiczne, reprezentanci nauczycieli szkolnych oraz akademickich i finaliści Nagrody im. Profesora Józefa Pietera.

Kluczowym elementem projektu będzie udział nauczycieli akademickich w zajęciach lekcyjnych swoich kolegów/koleżanek – nauczycieli szkolnych.

• 9–11 grudnia 2023 roku – gala otwarcia Europejskiego Miasta Nauki Katowice 2024 – pasmo wydarzeń specjalnych otwierało widowisko naukowo-artystyczne KATOPOLIS w Hali Widowiskowo-Sportowej „Spodek”. Gala otwarcia była wydarzeniem towarzyszącym inauguracji 7. Śląskiego Festiwalu Nauki KATOWICE. Relację z KATOPOLIS można znaleźć na stronie wydarzenia.
• 12–15 czerwca 2024 roku – Międzynarodowa Konferencja EuroScience Open Forum (ESOF).
• czerwiec 2024 – EU Talent Fair to inicjatywa targów pracy dla studentów, naukowców na wczesnym etapie kariery, badaczy, przedsiębiorców, start-upowców i inwestorów. Jej celem jest promocja talentów i możliwości zawodowych z zakresu badań naukowych w Unii Europejskiej. Wydarzenie skupia się na promowaniu różnorodności istniejących karier badawczych poza środowiskiem akademickim, jednocześnie umożliwiając firmom bezpośredni kontakt  z naukowcami.
• czerwiec–wrzesień 2024 roku – European Science in the City Festival –  cykl inicjatyw w przestrzeni miasta, mających na celu zaprezentowanie szerokiej publiczności wyników projektów badawczo-rozwojowych wspieranych przez Komisję Europejską, w tym programu Horyzont Europa oraz projektów realizowanych przez śląskich naukowców. W ramach festiwalu odbędą się pikniki naukowe w centrum Katowic oraz plenerowe widowisko artystyczno-naukowe nad Rawą (symbol transformacji Miasta Nauki). Do realizacji festiwalu zostanie wykorzystana sprawdzona już formuła pn. „ŚFN on Tour” – mobilne miasteczko naukowe Śląskiego Festiwalu Nauki KATOWICE.
• wrzesień 2024 roku – konkurs TalentOn.
• wrzesień 2024 roku – europejskie finały EUCYS: European Union Contest for Young Scientists.
• październik 2024 roku – Międzyuczelniana Inauguracja Roku Akademickiego – wspólna inauguracja uczelni województwa śląskiego, organizowana przez Konsorcjum Akademickie – Katowice Miasto Nauki oraz miasto Katowice (strategiczny partner Konsorcjum). Ceremonia jest poprzedzona uroczystym przemarszem orszaków rektorskich ulicami miasta w towarzystwie zespołów folklorystycznych, a także orkiestry dętej. Wydarzenie odbędzie się w sali koncertowej Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach i zwieńczone zostanie koncertem.
• listopad 2024 roku – Międzynarodowy Kongres Jakości Kształcenia – inicjatywa corocznych spotkań poświęconych problematyce jakości kształcenia. Wydarzenie skierowane jest do osób zajmujących się dydaktyką akademicką i monitorowaniem jakości kształcenia na uczelniach, a także do osób studiujących oraz kształcących się w szkołach doktorskich i na studiach doktoranckich. Do udziału w Kongresie zapraszani są goście z Polski i zagranicy, ze środowisk naukowych, kulturalnych, medycznych, oświatowych, samorządowych, a także przedstawiciele władz państwowych.
• 6–10 grudnia 2024 –  weekend zamknięcia obchodów Europejskiego Miasta Nauki 2024 w Hali Widowiskowo-Sportowej „Spodek” oraz w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach, połączony z 8. Edycją Śląskiego Festiwalu Nauki KATOWICE.

Jednym z najważniejszych elementów pasma wydarzeń specjalnych EMNK 2024 jest EuroScience Open Forum (ESOF) to odbywająca się co dwa lata prestiżowa międzynarodowa konferencja, która stanowi forum interdyscyplinarnej i przekrojowej debaty na temat kultury naukowej, badań i innowacji. Hasło 11. edycji konferencji, która w przyszłym roku odbędzie się w Katowicach to „Życie zmienia naukę”. Oddaje ono charakter przedsięwzięcia – podczas ESOF2024 uczestnicy rozmawiać będą nie tylko o najnowszych osiągnięciach z różnych dziedzin nauki i sztuki, ale także o wyzwaniach, które świat stawia instytucji uniwersytetu.

W październiku 2023 roku rozpoczął się nabór abstraktów do konferencji, która odbędzie się w dniach 12–15 czerwca 2024 roku w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach. Termin zakończenia naboru został wyznaczony na 31 stycznia 2024 r. Przyszłoroczna edycja ESOF jest flagowym wydarzeniem związanym z nadaniem stolicy województwa śląskiego tytułu Europejskiego Miasta Nauki 2024. Organizatorami wydarzenia są: Stowarzyszenie EuroScience, miasto Katowice oraz Uniwersytet Śląski w Katowicach – lider Konsorcjum Akademickiego Katowice – Miasto Nauki.

Wydarzenie za każdym razem gromadzi licznych przedstawicieli świata nauki, przedsiębiorców, polityków, dziennikarzy oraz działaczy społecznych, którzy wspólnie dyskutują o istotnych problemach współczesnego świata i poszukują dla nich rozwiązań.

Program ESOF2024 obejmie tematykę poświęconą następującym obszarom:

• transformacja energetyczna,
• zrównoważone środowisko,
• tożsamość kulturowa i transformacje społeczne,
• przemiany w obrębie doskonałości naukowej,
• zdrowe społeczeństwo,
• transformacja cyfrowa.

Osoby zainteresowane wydarzeniem mogą odwiedzić stronę internetową konferencji, na której regularnie będą pojawiać się aktualne informacje. Istnieje również możliwość kontaktu z organizatorami ESOF2024.

Poza stroną internetową warto także zaobserwować media społecznościowe konferencji na Facebooku, LinkedInie, Instagramie oraz X (dawniej Twitterze).